ضرورتی برای تغییر نظام ریاستی به پارلمانی نیست/بازگشت به فضای دوباره دهه 60 چیزی را حل نمی کند/ گیر کشور اصلاح قانون اساسی نیست

اعتمادآنلاین/شیرین جمشیدیان- چند روزی است که بحث اصلاح قانون اساسی و تغییر نظام ریاستی به پارلمانی در فضای سیاسی کشور مطرح شده است. عبدالله ناصری فعال سیاسی اصلاح طلب تغییر نظام ریاستی به پارلمانی را بازگشت به فضای دهه 60 می داند . او معتقد است که تغییر نظام کشور به پارلمانی مشکلی را حل نمی کند و تنها موجب می شود که شائبه و نگرانی مردم بار دیگر در نهاد انتخابی ریاست جمهور تشدید گردد.

در ادامه گفت وگو خبرنگار اعتماد آنلاین با عبدالله ناصری فعال سیاسی اصلاح طلب را می خوانید:

به نظر شما چقدر احتمال دارد که با اصلاح قانون اساسی نظام ریاستی به نظام پارلمانی تبدیل شود و چقدر کشور را برای ایجاد نظام پارلمانی مناسب می دانید؟

منظور از نظام پارلمانی همان حضور نخست وزیر است بنابراین من معتقدم که ضرورتی بر این کار نیست آن هم با توجه به اینکه کشور نظام جدیدی را تجربه کرده و این نظام در کشور جا افتاده است. مردم دغدغه ایمنی بودن رای و انتخابات را دارند بنابراین اگر ریاست دولت را باز بخواهیم به حوزه مجلس واگذار کنیم -اگرچه مجلس نیز یک نهاد انتخابی است، اما دقت کنید که مجلس بالاخره با سازوکاری می شود که همین مساله می تواند بر ضریب شبهات افکار عمومی بیفزاید.

*مجلس در حال حاضر نیز می تواند بر پست و مسئولیت ریاست جمهوری نظارت کند

در نظام پارلمانی ریاست جمهوری با انتخابات مستقیم مردم انتخاب می شود اما عملا حوزه قوه مجریه از ریاست دولت به بعد باید کماکان در چالش درون مجلس قرار بگیرد البته هیچ فرقی هم نمی کند و در حال حاضر نیز کماکان مجلس این اختیار را دارد که بر پست و مسئولیت ریاست جمهوری نظارت کند و حتی رییس جمهور را استیضاح و عزل کند.

بنابراین اتفاق خاصی نمی افتد و تنها این شبه برای مردم ایجاد می شود که چقدر می توانند به فرایند تاثیرگذاری رایشان در روند اجرایی کشور اعتماد داشته باشند و امیدوار باشند. بنابراین بنده تغییر نظام ریاستی به پارلمانی را چاره ساز نمی بینم و ضرورتی نیز در این شرایط سیاسی برای چنین اقدامی وجود ندارد.

گیر کشور سازوکارهای اداری و گسترش بیش از حد نظام دیوان سالاری، نظام اداری و بزرگ شدن دولت به معنای عام یعنی حکومت و نه فقط قوه مجریه است. این مواردی است که باید به آن توجه کرد و بازسازی اینها ضرورت بیشتری دارد و هر چه بتوانیم دولت را به معنای عام کوچکتر کنیم و بخش خصوصی را احیا کنیم زمینه توسعه کشور فراهم می شود. مجلس هم به واقع وظیفه نظارتی خود را بر عملکرد دولت و همه دستگاهها انجام دهد و هیچ محدودیتی هم در این زمینه ندارد.

بنابراین من معتقدم که بازگشت به فضای دوباره دهه 60 چیزی را حل نمی کند جز اینکه شاید باتوجه به سازوکاری که درفرایند شکل گیری مجلس وجود دارد یک مقدار از کفه تاثیر گذاری و باور مردم به تاثیرگذاری رایشان کاهش پیدا کند.

به نظر شما نظر حاکمیت و مدیران ارشد کشور به اصلاح قانون اساسی در این راستا چیست و آیا این طرح ادامه بحثی است که رهبری در سال 90 در خصوص تغییر نظام سیاسی کشور به نظام پارلمانی داشتند، است؟

اصلاح قانون اساسی بحث دیگری است. سه دهه از تصویب قانون اساسی می گذرد و شاید بد نباشد که اصلاحی صورت بگیرد اما بنده معتقدم که مشکل کشور در عدم اجرای کامل قانون اساسی است و اگر همین قانون اساسی به صورت کامل و یکنواخت و همه جانبه نگر مورد توجه تمام دستگاههای حاکمیتی در نظام های سیاسی کشور قرار بگیرد انقدر ظرفیت دارد که مردم سالاری، دموکراسی و جمهوریت نظام سیاسی را پر رنگتر از چیزی که هست، نشان دهد.

* برگشت به این تجربه تلخ دهه 60 خیلی مشکلی را حل نمی کند

البته منظور من از اصلاح قانون اساسی مشخصا آن بخشی از است که نظام ریاستی به پارلمانی تغییر پیدا کند.

بله، این چیزی است که نتیجه آن در نهایت تاسیس پست نخست وزیری است که با رای اعتماد مجلس می آید. علت اینکه این پست برداشته شد چالشی است که میان رییس جمهور و نخست وزیر در یک دهه اول انقلاب وجود داشت. بنابراین آن کار را یکنواخت کردند که مسئولیت همه جانبه قوه اجرایی دست ریاست جمهوری باشد و رییس دولت و رییس کابینه، رییس جمهور باشد تا در برابر مجلس و دستگاههای دیگر حاکمیتی پاسخگو باشد.

این تجربه ای بود که منجر به ایجاد نظام ریاستی شد و عملا رییس جمهور همه کاره حوزه اجرایی کشور،در راس قوه مجریه و رییس دولت شد. بنابراین برگشت به این تجربه تلخ دهه 60 خیلی مشکلی را حل نمی کند و به نظر بنده مجلس هم اختیاراتی دارد. همانظور که در نظام پارلمانی، مجلس رای اعتماد به نخست وزیر می داد الان هم می تواند با استضاح رییس جمهور وظیفه قانونی خود را -اگر نیاز باشد-انجام دهند.

*با تغییر نظام کشور به پارلمانی، شائبه و نگرانی مردم بار دیگر در نهاد انتخابی ریاست جمهور تشدید می شود

بنابراین تغییر نظام کشور به پارلمانی مشکلی را حل نمی کند و تنها موجب می شود که شائبه و نگرانی مردم بار دیگر در نهاد انتخابی ریاست جمهور تشدید گردد که به چه میزان رایشان می تواند اثرگذار باشد. چرا که بلافاصله بعد از انتخاب رییس جمهور توسط مردم، رییس دولت باید توسط پارلمان تایید بشود و پارلمان هم روند انتخاباتش و روند مقدمات انتخاباتش به گونه ای است که شائبه همگانی نبودن امتحان ورود برای مجلس را فراهم می کند؛ چنانچه ما در ادوار گذشته و انتخابات مجلس این مورد را دیده ایم.

در خصوص نگاه حاکمیت و مدیران ارشد به اصلاح قانون اساسی پاسخ ندادید، به نظر شما حاکمیت و مدیران ارشد کشور موافق تغییر نظام ریاستی به پارلمانی هستند؟

نمی دانم، شاید چنین نگاه و موافقتی را داشته باشند. اما به نظر بنده شاید در شرایط خاصی این موضوع مطرح شد و چون دیگر این موضوع دنبال و تکرار نشد، احتمالاجمع بندی حاکمیت نیز به این نباشد که روند بازگشت نظام پارلمانی شکل بگیرد.

بنابراین چون این موضوع تکرار و پیگیری نشد و به نظر بنده چنین نیازی هم نیست محتمل می دانم که حاکمیت نگاه موافقی نداشته باشد. اگر روزی تصمیم بگیرند چنین کاری انجام شود با بازنگری در قانون اساسی و برگشت به نظام پارلمانی بار دیگر نظام اداری کشور به همان دهه 60 بر می گردد .

*بازنگری در قانون اساسی بعد از یک نسل یعنی30سال پدیده دور از انتظاری نیست

به نظر شما کشور ظرفیت این را دارد که این اصلاح ایجاد شود؟

اصلا این موضوع، مهم نیست. هنوز بخشهای اجرا نشده ای و نادیده گرفته شده در روح قانون اساسی و بندهای قانون اساسی وجود دارد که اگر همین موارد مدنظر قرار بگیرد کشور فضای بازتر و توسعه یافته تری پیدا می کند ولی باتوجه به سرعت تحولات در نظام جهانی امروز بازنگری در قانون اساسی بعد از یک نسل یعنی30سال پدیده دور از انتظاری نیست. این بستگی دارد به اینکه چقدر حاکمیتها که بخواهند از تجارب مفید کشورهای توسعه یافته و سایر کشورها استفاده کنند.

چیزی تغییر نمی کند

چنانچه با اصلاح قانون اساسی نظام ریاستی به نظام پارلمانی تغییر یابد، وزن قوا نیز تغییر می کند؟

نمی توان پیش بینی کرد به نظر من تغییری پیدا نمی کند. اگر روند انتخابات مجلس یک مقدار نظارتش، مردم سالارانه تر و دموکراتیک تر شود اگر در این روند انتخابات مجلس صورت بگیرد و ما از نظارت بهره برداری سیاسی در حاکمیت نکنیم پست نخست وزیری و ایجاد نظام پارلمانی در کشور خیلی دغدغه ایجاد نمی کند و به نظر بنده توازن قوا و شرایط گذشته در میان قوا به قوت خود باقی می ماند اما اگر بخواهیم تجربه ای را امتحان کنیم که در رای اعتماد به برخی از وزرا صورت می گیرد در خصوص نخست وزیر معرفی شده نیز اتفاق بیفتد طبیعتا در آن زمان قدرت قوه مجریه نسبت به وضعیت فعلی کاهش پیدا می کند.

یک کمیته ای از سال 91 در حال بررسی اصلاح قانون اساسی بود شما اطلاعی از این کمیته دارید؟

خیر، بنده هیچ اطلاعی ندارم و نمی دانم که کار این کمیته چیست.

به نظر شما نظر نیروهای نظامی مانند سپاه به موضوع تغییر نظام ریاستی به پارلمانی چیست؟

بنده تاکنون اظهارنظر صریحی از نظامیان کشور ندیدم و فکر می کنم که باتوجه به فضایی هم که در کشور شکل گرفته است نظامیان و سپاه الان وارد این نوع مسائل و اظهارنظرها نمی شوند.