سیاست خارجی ترکیه پس از پیروزی اردوغان چگونه خواهد بود؟

اعتمادآنلاین| آتنا شهبازی- روابط ترکیه با غرب در دوران رجب طیب اردوغان آشفته و وخیم نبوده است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که دخالت آنکارا در امور منطقه، چندین دولت در خاورمیانه را تحت تأثیر قرار داده است. در پی پیروزی اخیر اردوغان در انتخابات، ارتباط با غرب تعیین‌کننده خواهد بود. مخصوصاً حالا که پس از اجرای اصلاحات قانون اساسی، اردوغان تنها قدرت مطلق ترکیه است.

به گزارش گروه بین‌الملل اعتمادآنلاین به نقل از المانیتور، پیروزی انتخابی اردوغان نیز نشان می‌دهد که ترک‌های ترکیه و خارج از کشور از لحن تنش‌زا و توهین‌آمیز او در برقراری روابط با غرب حمایت می‌کنند. این امر بسیاری را به این باور رسانده است که جهت‌گیری سیاست خارجی آنکارا در دوران ریاست اجرایی اردوغان بیشتر از این خواهد بود. ممکن است وضعیت به این شکل باشد؛ اما فلسفه پشت آن متفاوت است.

سیاست ترکیه قبلاً بر مبنای مفاهیم آرمان‌گرایانه «به صفر رساندن مشکلات با همسایگان» بود که توسط احمد داوود اوغلو، نخست‌وزیر پیشین ترکیه شکل گرفته است. پس از جایگزینی داوود اوغلو در ماه ژوئیه 2016، بن علی ییلدیریم این رویکرد را بازنگری کرد و ادعا کرد که «تعداد دوستان ترکیه را افزایش و تعداد دشمنانش را کاهش می‌دهد.»

البته فرمولاسیون داوود اوغلو و ییلدیریم اصلی نبودند و برگرفته از طرح «صلح در خانه، صلح در خارج» مصطفی کمال پاشا آتاتورک، بنیان‌گذار جمهوری ترکیه بود. فرمولاسیون آن‌ها نتوانسته اثرات مطلوبی را ایجاد کند، زیرا مشکلات ترکیه با همسایگانش، مخصوصاً به دلیل رویکرد منحصر به فرد و خشن اردوغان نسبت به روابط بین‌الملل افزایش و تعداد دوستانش به‌شدت کاهش یافته است.

بیانیه انتخاباتی اردوغان که در ماه مه ارائه شد، نشان داد که او ایده‌های آرمان‌گرایانه داوود اوغلو و ییلدیریم را رها خواهد کرد. اردوغان اظهار داشت که سیاست خارجی او بر پایه واقع‌گرایی متکی به درک او از وضعیت جهانی و اساساً بر این نکته استوار است که «جهان دیگر جهان یکپارچه دهه 1990 نیست.»

به‌طور خلاصه، دیدگاه سیاست خارجی اردوغان بر مبنای ایده ساخت ترکیه نظامی قوی است که جلوی دشمنان می‌ایستد و از خودش در مقابل تهدیدات خارجی حفاظت می‌کند و همچنین تبدیل شدن به قدرت کلیدی در منطقه.

اردوغان در این راستا به عملیات «سپر فرات» و « شاخه زیتون»، مبارزات نظامی ارتش ترکیه در سوریه علیه یگان‌های مدافع خلق تحت حمایت آمریکا و اقدامات خود علیه پ.ک.ک اشاره می‌کند.

در حالی که ایده پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا مطرح می‌شد، اردوغان در بیانیه‌اش «افزایش تعصب، نژادپرستی فرهنگی و دشمنی در برابر اسلام در غرب» را که تهدیدی برای ترکیه به‌حساب می‌آیند مطرح کرد. این موضوع به اعتقادات او مبنی بر اینکه غرب اعضای گروه‌های تروریستی را حمایت می‌کند تا ترکیه را تضعیف و نابود کند، گره می‌خورد. این گروه‌ها شامل پیروان فتح‌الله گلن، واعظ ترکیه‌ای که در پنسیلوانیا ساکن است و آنکارا او را متهم به برنامه‌ریزی کودتای نافرجام 2016 علیه اردوغان و حزب عدالت و توسعه کرده است، پ‌. ک.ک که آنکارا ادعا می‌کند دستی از اروپا آن را پشتیبانی می‌کند و یگان‌های مدافع خلق که حمایت واشنگتن را دارند می‌شود.

این جریان توسط جنبش ملی‌گرا، متحد اردوغان در انتخابات حمایت می‌شود که با حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان در پارلمان ائتلاف کرد.

سینان اولگن، رئیس مرکز اقتصاد و سیاست خارجی مستقر در استانبول و استاد مدعو اندیشکده کارنگی اروپا نسبت به روابط ترکیه با غرب در دوران ریاست جمهوری اردوغان بدبین است.

اولگن با اشاره به مشارکت حزب عدالت و توسعه و جنبش ملی‌گرا که به‌شدت نسبت به عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا شکاک است، اعتقاد دارد سیاست خارجی آنکارا به سمت «راست‌گرایی» می‌رود. این امر آنکارا را تبدیل به متحدی جنگجو و سخت‌گیر می‌کند.

علی‌رغم سخنان ضد غربی اردوغان، رهبران کلیدی دنیا بابت پیروزی‌اش به او تبریک گفتند. این موضوع نشان می‌دهد که آن‌ها باید بدون در نظر گرفتن احساسات شخصی خود با اردوغان همکاری کنند.

در همین حال، شایعه شده که ابراهیم کالین، مشاور ارشد سیاست خارجی اردوغان ممکن است جایگزین مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه فعلی شود. از سوی دیگر، کالین سخنران نرم‌تری است. اگر او وزیر خارجه شود، می‌تواند روابط دیپلماتیکی با غرب داشته باشد.