گزارش اعتمادآنلاین از آسیبهای ناشی از حاشیهنشینی در کلانشهرها؛
قراییمقدم: حاشیهنشینی مساوی است با آسیبهای اجتماعی/ میرلوحی: اوج حاشیهنشینی در تهران است
یک آسیبشناس اجتماعی درباره دلایل گسترش حاشیهنشینی در اطراف کلانشهرها میگوید: عمدهترین خاستگاه حاشیهنشینی فقر و مشکلات اقتصادی است
اعتمادآنلاین| میراندا مهدوی : حاشیهنشینی پدیدهای است که با اسکان غیررسمی و بدون مجوز گروه بزرگی از مردم در اطراف شهرها ایجاد میشود. این افراد به علت وضعیت اقتصادی نامطلوب ساخت و سازهای غیر قانونی انجام دادهاند و متاسفانه این مکانها از پایگاه اجتماعی مناسبی برخوردار نیستند. این پدیده طی سالیان طولانی همواره چالشهای مختلفی اعم از آسیبهای اجتماعی، اختلال در وضعیت اقتصادی و همین طور تغییر در بافت عمرانی و اجتماعی ایجاد کرده است. زمانی بحث مسکن مهر و همین طور در دورانی احیای بافت فرسوده به عنوان طرحها و زیرساختهای لازم برای کاهش و حل پدیده حاشیهنشینی مورد توجه قرار گرفتند. هرچند که بعد از مدتی نارسایی در نحوه اجرای این طرحها عملا این مطالبه شهری را به بنبست رساند.
در جستجوی کارهای از دسترفته
امانالله قرایی مقدم جامعهشناس و استاد دانشگاه با اشاره به آسیبهای اجتماعی ناشی از حاشیه شهرنشینی به «اعتمادآنلاین» توضیح میدهد که «عمدهترین خاستگاه حاشیهنشینی فقر و مشکلات اقتصادی است. پدیدههایی نظیر خشکسالی، گرد وخاک، وجود بیکاری وعدم توزیع عادلانه امکاناتی که بیشتر در شهرهای بزرگ متمرکز شدهاند از علل حاشیهنشینی است. رشد حاشیهنشینی در کلان شهرهای مهاجرپذیر نظیر تهران، مشهد و شیراز بیشتر است و حدود 13 میلیون جمعیت درحاشیهنشینها زندگی میکنند».
قراییمقدم عنوان کرد: نیروی بیکار روستایی درپی جستجوی کار وارد شهرها میشوند و برای اینکه مکانی جهت سکونت در داخل شهرها ندارند به علت فقر و عدم اداره امور معیشتیشان به حاشیه شهرها سوق داده میشوند. زیرا که زندگی در شهر به صورت تنازع بقا و انتخاب اصلح است. افرادی میتوانند در شهر سکونتگاه برگزینند که درآمد مکفی جهت امورات معیشتی خود داشته باشند.
وی در ادامه گفت: اصولا حاشیهنشینی مساوی است با آسیبهای اجتماعی زیرا در چنین محیطهایی تجانس فرهنگی بهم خورده است. افراد از اقشار مختلف در آنجا در کنار هم هستند. اکثر مجرمان از حاشیههای شهرها هستند بطوریکه در حاشیه شهرها آمار جرم و جنایت بیشتر است.
قرایی مقدم گفت: آسیبهای اجتماعی که این مجرمان حاشیهنشین به شهرها تحمیل میکنند بسیار زیاد است زیرا که این افراد ترس از شناخته شدن ندارند. بسیاری از خلافکاران حاشیهنشین افراد بیهویتی هستند که در انبوه انسانها در شهرهای بزرگ گم میشوند.
وی در خصوص ویژگی فرهنگی حاشیهنشینان گفت: که چنین افرادی دارای باورهای مختلف و خردهفرهنگهای متعدد هستند چرا که در حاشیهنشینی تجانس و یکپارچگی فرهنگی بهم خورده است.
این آسیب شناس اجتماعی عنوان کرد: وقوع جرم دربین همین افراد نیز اتفاق میافتد اما چنین مجرمینی از صمیمیتی درونی برخوردارهستند بطوریکه همدیگر را لو نمیدهند.اما در خیابانی نظیر خیابان ایران بعلت داشتن بافت متجانس و باورهای اعتقادی مشترک یک نوع خودکنترلی روی ساکنان انجام میشود بطوریکه آمارجرم کاهش در آنجا کاهش یافته است.
این آسیبشناس اجتماعی جهت حل این معضل پیشنهاد داد که نهادهای مسئول با ایجاد کاربرای افراد و عدم تمرکز قطبهای صنعتی در شهرهای بزرگ در جهت کاهش و مهار این پدیده اجتماعی تلاش کنند.
تهران آهنربای جذب حاشیهنشینان است
همچنین محمود میر لوحی عضو شورای شهر تهران در رابطه با ویژگیهای فرهنگی حاشیهنشینی به «اعتمادآنلاین» چنین میگوید که « حاشیهنشینان مهاجرینی هستند که کار و اشتغال خود را درشهرها و روستاها رها کرده و امکان اشتغال و سکونت در اماکنی که دارای سرانههای استاندارد متوسط شهری است ندارند بنابراین به دلیل ضعف اقتصادی به حاشیه شهرها رانده میشوند که طبیعتا خدمات شهری در حاشیه زیر معیار استاندارد است».
وی در خصوص علل حاشیهنشینی گفت: ریشه این مهاجرتها باید مورد توجه قرار گیرد . قبل از انقلاب اصلاحات اراضی و تغییر ساختار روستاها شرایط کشاورزی را از بین برد اما در دوران بعد از انقلاب دلایل مختلفی میتوان برای این مهاجرتها برشمرد از این موارد: مساله جنگ و ناامنیهایی که بیشتر در مناطق قومینشین اتفاق افتاد.
به گفته وی، مهمترین دلیل حاشیه نشینی تغییر الگو و مدل زندگی مردم است. به عنوان مثال عشایر تمایلی به شیوه زندگی عشایری ندارند و یا در روستاها نبود امکانات و عدم اشتغال، کمآبی، فاصله از شهرها که منجر به کاهش خدمات آموزشی و بهداشتی و امنیتی ودر نهایت تمایل به پیوستن به زندگی شهری شده است. تهران بیشتر از همه شهرها آهنربای جذب قشر حاشیهنشین بوده است که حدود 16 درصد جمعیت کشور را به خود جلب کرد اما زمانی که نتوانست خدمات زندگی از قبیل آب، برق و مسکن را ارائه دهد حاشینهنشینی شکل گرفت.
وی در خصوص ارایه راهکارهای مهار این پدیده، گفت : توسعه همهجانبه بخشهای مختلف کشور و مهندسی معکوس مهاجرت در تهران به عنوان نمونه بازگشت بازنشستگان به زادگاهشان میتوان به کاهش این پدیده کمک کرد.
میر لوحی ادامه داد: از لحاظ امنیتی حاشیه شهرها مکانی جهت تجمع افراد بدون هویت و شناسه، افراد سابقهدار و معتاد و یا مکانی جهت تجمع اتباع بیگانهای که به صورت غیر مجاز وارد کشور شدهاند، است بدین ترتیب خود به خود سطح امنیت شهرها علل الخصوص مناطق شهری مجاور آنها پایین است.
این عضو شورای شهر در خصوص احیای بافت فرسوده گفت: بخش قابل توجهی از مساحت تهران که حدود 3500 هکتار بافت تهران را در بر میگیرد بافت فرسوده است که حدود 14 هکتار آن بافت ناپایداری است که ویژگی حاشیه شهری هم در خود دارد.
وی ادامه داد: طرحهایی مدیریت شهری فعلی و شورای شهر و شهرداری در برنامه دارند که با احیای بافت فرسوده به نوعی باعث شکوفایی اقتصاد آن شویم. البته با دو دهه کار و تلاش حدود 40 درصد آن احیا شده است اما این میزان با اقتصاد بافت فرسوده هماهنگ نیست.
این عضو شورای شهر افزود: اخیرا طرحی را پیشنهاد دادم که با همکاری شهرداری تهران از طریق فراخوان سرمایهگذاری به ایجاد هتلهایی پنج ستاره در مرکز شهر در محل بافتهای فرسوده باعث ایجاد رونق این مناطق شویم.
دیدگاه تان را بنویسید