توافق علیه توافق

اعتمادآنلاین| رئیس جمهوری آمریکا در دو سال گذشته ثابت کرده توییتر را به‌‌عنوان یکی از مهمترین مسیرهای انتقال مواضع جدی خود به دنیا می‌داند. از همین رو زمانی که تصمیم گرفت با صراحت تمام به هم‌پیمانانش در اوپک هشدار دهد باید قیمت‌های نفت را پایین نگه دارند، بازهم به سراغ این شبکه اجتماعی محبوبش رفت.

در آن زمان دونالد ترامپ با لحنی تند و تحقیر‌آمیز از اعضای اوپک در مورد دستکاری قیمت‌های نفت و بالا نگه داشتن قیمت‌ها در این بازار انتقاد کرد و خواست تا قیمت بنزین را هم‌اکنون کاهش دهند.

جنگ رسانه‌ای؛ توافق ناگهانی

بازی ترامپ با توییتر برای اعلام رویکرد خود ادامه‌دار بود تا آنجا که اکنون ماه‌هاست با انتشار پیام و بیانیه‌های مختلف در صفحه کاربری توییتر خود، آتش جنگ تجاری میان آمریکا و چین را شعله‌ور کرده است. پیش از آن نیز بارها چین را به افزایش تعرفه‌های گمرکی از 10 درصد به 25 درصد تهدید کرده بود.

اما ادامه تحرکات در بازارهای جهانی و صحنه اقتصاد نشان داد که جنگ تعرفه برای چین و آمریکا عاقبت خوبی ندارد، تا آنجا که چین، آمریکا را به شکایت در سازمان تجارت جهانی تهدید کرد.

با این حال شاخ و شانه کشیدن‌های آمریکا و چین تا اجلاس سران گروه 20 در بوینس آیرس ادامه داشت. در حاشیه این نشست بود که کاخ سفید بعد از ملاقات و دیدار دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، اعلام کرد که سران این دو کشور به یک توافق دوجانبه و یک آتش‌بس 90 روزه برای جنگ تجاری میان چین و آمریکا دست یافته‌اند.

در اینجا ترامپ باز هم به سراغ شبکه اجتماعی محبوب خود رفت و با انتشار پیامی در حساب توییتری خود اعلام کرد ‍‍پذیرفته تا تعرفه خودروهای وارداتی به کشورش را کاهش داده یا به طور کلی آن‌ها را بر دارد.

در ادامه آمریکا اعلام کرد تعرفه‌های گمرکی بر واردات 200 میلیارد دلار کالا از چین را از اول ژانویه، یعنی آغاز سال 2019 میلادی افزایش نخواهد داد و در مقابل، چین نیز پذیرفت که علاوه بر خرید بیشتر محصولات کشاورزی از این کشور، تعرفه‌های واردات خودرو از ایالات متحده را به زیر 40 درصد کاهش دهد و میزان بسیار قابل توجهی از محصولات کشاورزی صنعتی و مرتبط با حوزه انرژی آمریکا را خریداری کند.

شورش علیه پدرخوانده

اما توافق آمریکا و چین بر سر جنگ تعرفه‌ای تنها توافقی نبود که در حاشیه اجلاس جی 20 خبرساز شد. در حاشیه همین اجلاس بود که روسیه و عربستان اعلام کردند بر سر کاهش تولید نفت به توافق رسیده‌اند. البته پیش از این نیز عربستان و روسیه مواضع همراهی در حوزه نفت داشتند؛ تا آنجا که افتتاحیه جام جهانی 2018 را می توان سیاسی‌ترین افتتاحیه جام جهانی در دنیا دانست. آن بازی که روسیه و عربستان قرار بود انجام دهند، تنها در مقیاس فوتبال قابل سنجش نبود بلکه پیام مهمی را به بازارهای نفت جهان مخابره می‌کرد.

پیش از انجام این بازی اعلام شده بود ولادیمیر پوتین،‌ رئیس جمهوری روسیه و محمد بن سلمان،‌ ولیعهد عربستان این دیدار را از نزدیک خواهند دید؛ اما نکته مهمتر این بود که در این سفر، وزیر انرژی عربستان نیز بن سلمان را همراهی می‌کرد و همان‌گونه که انتظار می‌رفت،‌ افتتاحیه جام جهانی فرصتی بود که عربستان و روسیه ثابت کنند به دنبال طراحی نظم جدیدی در بازار نفت هستند تا نقش بزرگتری را در قیمت‌‌گذاری و هدایت این بازار داشته باشند.

عربستان و روسیه در مجموع بیش از 22 میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کنند که به‌تنهایی 20 درصد نفت تولیدی در جهان به شمار می‌رود. قبلاً نیز این دو کشور در پاییز سال 2016 به منظور افزایش قیمت نفت در بازار،‌ سهم بزرگی از توافق کاهش تولید را بر عهده گرفتند و از آنجا که این همکاری نتایج قابل قبولی را به دنبال داشت اکنون وسوسه شده‌اند تا با تکیه بر سهم 20 درصدی در بازار نفت جهان، ساختار مورد نظر خود را اجرایی کنند.

رؤیای یکه تازی در بازار نفت

عربستان در تلاش است تا در اوپک به عنوان قدرت بلامنازع حضور داشته باشد و سایر اعضا و مخصوصاً ایران گوش به فرمان این کشور در بازار نفت باشند. روسیه نیز با توجه به تحریم‌های آمریکا علیه این کشور بر سر موضوع کریمه و اوکراین می‌خواهد قدرت خود را در موضوع تأمین امنیت انرژی جهان و به‌صورت ویژه اروپا به رخ بکشد. با این حال اگرچه عربستان و روسیه بر سر مسئله تحریم صادرات نفت ایران به‌صورت مستقیم با آمریکا همراهی نکردند، اما با قول مساعد افزایش تولید عملاً در این جبهه قرار گرفتند.

در واقع، یکی از مهمترین دلایل همراهی عربستان و روسیه در بازار نفت، تحریم‌های آمریکا علیه نفت ایران است. این دو کشور به‌عنوان دو رقیب جدی ایران، همواره تلاش کرده‌اند بازارهای سنتی ایران را از آن خود کنند و اگرچه در بسیاری از موارد با آمریکا اختلاف نظر دارند، اما تحریم نفت ایران را فرصتی بی‌نظیر تلقی می‌کنند که می‌تواند باعث افزایش نفوذ در بازار شود.

در واقع عربستان و روسیه می‌خواهند از یک سو در مقابل رقبای سنتی خود مانند ایران بایستند و از سوی دیگر اجازه تعبیر رؤیای آمریکا برای افزایش صادرات نفت با تکیه بر نفت های غیر متعارف را ندهند.

اتحاد و انشقاق بر سر نفت

به همین دلیل است که بلافاصله پس از اعلام توافق آمریکا و چین بر سر تعرفه، روسیه و عربستان احساس خطر کرده و خبر از توافق بر سر کاهش تولید نفت دادند. عربستان و روسیه که این روزها برای نفت در یک زمین بازی می‌کنند، نگران این هستند که با اتمام جنگ تعرفه‌ای شرق و غرب اقیانوس آرام، چین را به عنوان یکی از مهمترین بازارهای فروش نفت و گاز خود از دست دهند و چین برای گرفتن امتیازات بیشتر از آمریکا حتی حاضر به واردات نفت از این کشور شود.

با وجود این، قیمت نفت پس از این که ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در حاشیه اجلاس جی 20 توافق کرد که دو کشور به همکاری برای مدیریت بازار نفت ادامه دهند، روز دوشنبه بیشترین افزایش را از ماه ژوئن تا کنون تجربه کرد. در حالی که قیمت نفت در یکی دو ماه گذشته بیش از 20 دلار در هر بشکه کاهش یافته بود.

البته در مذاکرات مسکو، مقامات درباره این که هر طرف چه میزان از کاهش تولید را باید برعهده بگیرد اختلاف نظر دارند. عربستان سعودی استدلال می‌کند پیشنهادهای روسیه که بر اساس آن، این کشور تولیدش را حداکثر 150 هزار بشکه در روز کاهش خواهد داد، به معنای آن است که عربستان باید عمده کاهش تولید را بر دوش بکشد.

نفت ایران بین دو توافق

نکته مهم این است که اگر عربستان احساس کند آمریکا در تلاش است بازارهای سنتی نفت این کشور را تصاحب کند، ممکن است پیشنهاد پکن مبنی بر خرید نفت عربستان به یوان را بپذیرد که زنگ خطر بلندی برای پترودلار خواهد بود.

با این حال موضوعی که برای ایران اهمیت ویژه دارد این است که در صورت اجرایی‌شدن این دو توافق، روزهای سخت‌تری برای فروش نفت خود خواهد داشت. از یک سو روسیه به‌عنوان شریک استراتژیک ایران در منطقه، با رقیب سنتی خود هم‌پیمان شده و تجربه ثابت کرده جایی که منافع اقتصادی در میان باشد، سایر پیمان‌ها کم اثر خواهد بود.

از سوی دیگر چین به‌عنوان بزرگترین خریدار نفت ایران، در صورت همراهی آمریکا ممکن است سهم 25 درصدی آمریکا در اقتصاد جهانی را به سهم نیم درصدی ایران ترجیح دهد.

در واقع این دو توافق علاوه بر آنکه برای این چهار کشور اهمیت دارد، برای ایران نیز مهم است.

منبع: ایرنا