عمر جوانان بدون داشتن افق از بین می‌رود / اگر نتوانیم از بحران‌ها عبور کنیم به قهقرا می‌رویم

اعتمادآنلاین| علی شکوری‌راد در ویژه برنامه گرامیداشت روز دانشجو با عنوان «دانشگاه؛ سنگر آزادی» در محل آمفی تئاتر دانشکده مهندسی اظهار کرد: 16 آذر همیشه برای دانشجویان در دانشگاه الهام بخش و ماندگار است. علت این امر این است که این روز متعلق به یک نهله فکری از جانب دانشجویان نیست. از سه نفری که در این روز به شهادت رسیدند، دو نفر متعلق به حزب توده و یک نفر روحانی بوده است.

وی افزود: این افراد در کنار هم با استبداد، استکبار و امپریالیسم جنگیدند و سبب شد که 16 آذر، روز ملی دانشجو نام‌گذاری شود و کسی نتواند آن را به نهله و جریان دیگری مرتبط سازد. در طول 65 سالی که از این جریان می‌گذرد، دچار فراز و فرودهای زیادی شده و کسانی درصدد کمرنگ کردن و جابجا کردن آن بودند اما این روز به دلیل اصالت خود باقی مانده و الهام بخش مبارزات دانشجویان است، هرچند که دانشجویان نیز در این مدت دچار فراز و فرودهایی شده‌اند.

دبیرکل حزب اتحاد ملت خاطرنشان کرد: امسال این روز پر فروغ برگزار شده و گفتمان رسمی کشور نیز در کنار دانشجویان این روز را تبلیغ کرده و ممکن است هرکدام اهداف خاصی را درنظر داشته باشند. شاید جمله دانشگاه، سنگر آزادی است، جمله جدیدی نباشد ولی به نظر من این دو وجه یعنی دانشگاه و آزادی را باید مورد توجه قرار داد و براساس پارامترهایی که امروز در فضای جامعه و کشور وجود دارد ارزیابی مجدد صورت بگیرد.

شکوری‌راد عنوان کرد: دانشگاه مدرن در ایران در سال 1313 با تاسیس دانشگاه تهران پایه‌گذاری شد و از ابتدای شکل‌گیری محل تماس جامعه ایرانی با دستاوردهای علمی بشر و جامعه بین‌الملل و محل رشد و بروز اندیشه بود. به همین دلیل از ابتدا در بین دانشجویان و هییت علمی، توجه ویژه‌ای برای حمایت از استقلال دانشگاه وجود داشت.

وی اضافه کرد: دانشگاه مانند دیگر سیستم‌های اداری نیست که دارای سلسله مراتب مدیریتی باشد، دانشگاه باید از اساس مستقل باشد تا بالندگی در آن وجود داشته باشد. مطالعه تاریخ دانشگاه و کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده از جمله کتاب علی‌اکبر سیاسی که توضیح می‌دهد چگونه در برابر مداخلات حکومتی در دو دهه قبل انقلاب و در برابر محدودیت‌های وارده بر هیئت علمی و دخالت های بیرونی ایستادگی کرده، مفید است.

دبیرکل حزب اتحاد ملت عنوان کرد: رئیس دانشگاه نیز منصوب سیستم و حاکمیت زمان شاه بوده اما در برابر دخالت‌های بیگانه ایستادگی می‌کردند و باید به سنت‌هایی که در آن زمان در سیستم دانشگاه وجود داشته وفادار می‌بودند. از قدیم می‌گفتند که دانشگاه میزان الحراره است، یعنی اگر اندیشه‌ای در سطح جامعه وجود داشته باشد ریشه پیدایش آن در دانشگاه قرار داشته و مبدا شکل‌گیری مبارزات نیز در دانشگاه بوده است.

دانشجویان به عنوان سفیران آگاهی

وی ادامه داد: در زمان انقلاب تعداد دانشجویان 180 هزار نفر بوده که این افراد از تمام نقاط کشور آماده بوده و در بازگشت به دیار خود به عنوان سفیران آگاهی بودند، آن‌ها عامل توزیع آگاهی و آزاداندیشی نیز بوده‌اند. دانشجویان به دلیل اقتضای سنی آرمان‌گرا بودند و این آرمان‌گرایی با دو بخش عدالت و آزادی همراه بوده و هم‌افزایی نیز در این باب وجود داشته، همچنین مبارزات صورت گرفته نیز بر حول همین دو محور بوده است.

جنبش‌های دانشجویی؛ منشا تحول در جامعه

دبیرکل حزب اتحاد ملت تشریح کرد: زمانی که حرکت‌های دانشجویان بر حول محوری خاص بوده و می‌توانستند برای مطالبه‌گری خود اجتماعات بزرگ‌تری شکل دهند، این حرکت آنان به جنبش تبدیل می‌شد. جنبش‌های دانشجویی منشا تحولاتی موثر در جامعه بودند. در حقیقت آنچه در دانشگاه شکل می‌گرفت و هویت دانشگاه را رقم می‌زد، پرسشگری بود. فرق دانشجو و دانش آموز در این است که به دانش‌آموز موارد خاصی آموزش داده می‌شود اما دانشجو خود به دنبال دانش است. این جویندگی هم برای دانش و هم برای آگاهی است و پرسگری وی منجر به مطالبه‌گری خواهد شد.

ذات دانشجو مطالبه‌گر است

وی افزود: بنابراین ذات دانشجو پرسشگر و مطالبه‌گر است و به دلیل جوانی و آرمان‌گرایی و عدم محافظه‌گری پرسش‌های خود را خالص و بدون پیش فرض مطرح و براساس مطالبات آرمان‌گرایانه خود آن را دنبال می‌کند. وضعیت دانشگاه در ایران قبل و بعد انقلاب برهه‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.بعد از انقلاب تعداد جوانان زیاد شده و به همان میزان مطالبه آنان برای ورود به دانشگاه افزایش یافته است، در همین زمان اندیشه شکل‌گیری دانشگاه دیگری تحت عنوان دانشگاه آزاد اسلامی رقم خورد.

دبیرکل حزب اتحاد ملت خاطرنشان کرد: زمانی که دانشگاه آزاد اسلامی شکل گرفت، دانشجویان مخالف تاسیس آن بودند و چالشی میان دانشگاه‌های دولتی که دانشجویان بر اساس رقابتی فشرده پای به آن می‌گذاشتند و دانشگاه آزاد که در ابتدا با هدف نفی مدرک‌گرایی تاسیس و بعد آن را ترویج داد، شکل گرفت.

شکوری راد عنوان کرد: بخشی از آسیب‌هایی که امروز در دانشگاه شاهد آن هستیم به دلیل رویکردی است که در ابتدا مفید بود و سپس به جای ترویج دانش به ترویج مدرک‌گرایی پرداخت. زمانی مبارزات دانشجویی حول محور مبارزه با توسعه دانشگاه آزاد بود و حرفشان این بود که این توسعه سبب کاهش کیفیت دانشگاه‌ها می‌شود و این نوع آموزش به دلیل دریافت شهریه مزیتی برای افراد طبقه بالا است، سپس به دلیل اینکه خود دولت نیز در چالش با دانشگاه آزاد قرار داشت و از طرفی این دانشگاه‌ها به سرعت رشد پیدا کرده‌ بودند، دولت تصمیم به تاسیس دانشگاه پیام نور گرفت تا تعداد بیشتری دانشگاه را جذب کند.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در خصوص رشد بی‌رویه دانشگاه و دانشجویان اظهار کرد: در اوایل انقلاب 180 هزار دانشجو وجود داشت اما اینک این عدد به 3 میلیون و 800 رسیده و تقریبا 21 برابر شده، همچنین تعداد دانشگاه‌ها نیز به 2500 مورد رسیده است. گسترش بی‌رویه دانشگاه که عموما در بخش غیردولتی روی داده سبب اثرگزاری منفی بر کیفیت دانشگاه‌ها شده است و علت کاهش منزلت دانشجویان را نیز می‌توان در این عامل جستجو کرد که این امر منجر به عدم ارزیابی می‌شود. این بی‌توجهی‌ها به جریان اصلی دانشگاه و دانشجو به دانشگاه‌های بزرگ کشور لطمه زده است.

شکوری‌راد مطرح کرد: از عواملی که در طی سال‌های گذشته منزلت دانشگاه را کاهش داده، می‌توان به عدم پاسداشت استقلال دانشگاه اشاره کرد. در زمان دولت اصلاحات روسای دانشگاه توسط هیئت علمی دانشگاه پیشنهاد و وزیر علوم یک نفر را انتخاب می‌کرد و به دلیل اینکه رئیس دانشگاه از میان هیئت علمی انتخاب شده، حافظ منافع و استقلال دانشگاه بود.

مخدوش شدن استقلال دانشگاه در زمان دولت احمدی‌نژاد

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: در دولت احمدی‌نژاد این فرآیند فرو نهاده شد و وزیر علوم با این فرهنگ بیگانه بود و به جای اینکه حافظ منافع دانشگاه باشد، حافظ منافع دیگری بود که این امر سبب مخدوش کردن استقلال دانشگاه شد و مداخلات زیادی از بیرون نسبت به دانشگاه صورت گرفت.

دبیرکل حزب اتحاد ملت با بیان این که «اولین شورای عالی انقلاب فرهنگی است که به عنوان یک نهاد عالی در بالا سر دانشگاه‌ها تاسیس شد، کار آن تدوین برنامه‌های جدید برای دانشگاه بود و اینکه نباید مداخله‌ای مستقیم در امور دانشگاه داشته باشد» ابراز عقیده کرد: ولی با گذشت زمان مداخلات افزایش و امروز وزیر علوم به کارگزار مجموعه دستورالعمل‌هایی از شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیب خاص خود و حمایت جناحی خاص تبدیل شده است.

شکوری راد بیان کرد: دانشگاهی که امروز از آن به سنگر آزادی نام می‌بریم در برابر تهدیدات زیادی قرار گرفته و باید برای آن فکری کرد. برای دفاع از آزادی ابتدا باید دانشگاه از بند آزاد گردد. زمانی که بحث پولی شدن دانشگاه‌ها مطرح شد چندین ماه دانشجویان جنبشی در مقابله با بند «د» به راه انداختند.

وی اضافه کرد: بند «د» مبتنی بر آن بود که رشته‌های شبانه در دانشگاه بوجود آمده و دانشجویان شهریه پرداخت کنند که سبب می‌شد فرصت تحصیل بیشتر در اختیار افراد مرفه قرار گیرد. شهریه‌ای ‌شدن دانشگاه منجر به این شد که دانشجویانی که رتبه پایین‌تری دارند با پرداخت شهریه در کنار دانشجویان با رتبه بالا قرار گیرند و این امر سبب شد که دانشجویان عدالت‌خواه مبارزه‌ای را صورت دهند.

سال 76 و 78 دوران رخوت و انفعال دانشجویان

دبیرکل حزب اتحاد ملت اظهار کرد: 18 تیر سال 1378 شلیکی بود که به سمت دانشگاه پرتاب شد، دانشجویان زخم خورده و زمین‌گیر شدند و هرکدام از فرآیندها امکان کنش موثر را از آنان گرفت و این روند هم در سال 78 و هم در سال 76 سبب رخوت و انفعالی شدن دانشجویان بود. بعد از روی کار آمدن دولت هاشمی رفسنجانی یک دوره‌ای از دانشگاه‌ها سیاست‌زدایی و در سال 73 و 72 وضع دانشگاه‌ها مشابه زمان کنونی شد.

شکوری‌راد تصریح کرد: در آن زمان فعالیت سیاسی و جنبش دانشجویان به حداقل رسیده و فرآیند اعمال سیاست تعدیل اقتصادی در زمان آیت‌الله رفسنجانی سبب ایجاد شکاف طبقاتی شده بود. همچنین عدالت در حال تخریب شدن بود اما هیچ جنبشی از سوی دانشجویان شکل نگرفت. در آن زمان رهبرمعظم انقلاب دیدند هیچ فعالیت موثری از جانب هیچ کس رخ نمی‌دهد و فقط روزنامه سلام انتقاداتی را مطرح می‌کرد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: گفته‌های مقام معظم رهبری فرصتی برای ورود دانشجویان را فراهم کرد و سبب شد که فضای جدیدی بوجود آید و این حرکت‌ها مورد توجه بخشی از حاکمیت و جناح سیاسی بود. زمانی که دانشجویان از رخوت خود خارج و وارد عرصه سیاسی شدند، مجدد به آرمان‌خواهی خود بازگشتند، در بین سال‌های 73 تا 76 شاهد بروز جنبش‌های دانشجویی بودیم. در بستر این جنبش‌های دانشجویی مطالبات اصلاح‌گرایانه شکل گرفت.

بازگشت دانشگاه به اصل خود

دبیرکل حزب اتحاد ملت یادآوری کرد: این مطالبات منجر به بروز جنبش دوم خرداد و پیدایش دولت اصلاحات شد و جنبش‌های دانشجویی زمینه‌سازی اصلی اصلاحات شدند. دانشگاه با آرمان عدالت‌خواهی تحریک و در کنار آن آزادی‌خواهی را نیز مطرح کرد و دوباره به اصل خود بازگشت. این جنبش‌ها سبب شد کسانی که از جنبش اصلاحات راضی نبودند به فکر سرکوب جنبش دانشجویی شوند. در 18 تیر 78 ضربه‌ای به دانشجویان آغازگر جنبش وارد شد و انتقام جنبش دوم خرداد را از آنان گرفتند، دانشجویان براساس ضربه سنگینی که به آنان وارد شد دچار نوعی سردرگمی شدند و از آن جنبش‌های دانشجویی به سمت رفتارهایی رفتند که می‌توان از آن به خودزنی تعبیر کرد.

وی افزود: دانشجویان باید به روش خودبازگردند و شاید دیگر بازگشتن شدنی نباشد، ولی دانشجویان همچنان جوان و آرمان‌گرا هستند. ضربه‌ای که در سال 78 به دانشجویان وارد آمد سبب شد که برخی از دانشجویان منفعل و برخی رادیکال شوند. رادیکالی شدن موجب ایجاد روحیه مطالبه‌گری شد و به جای اینکه این مطالبات به نهادهای دولت معطوف شود به دولت اطلاحات معطوف شد و طرح شعار عبور خاتمی زمانی بوجود آمد که رادیکالیستی شکل گرفت و تبدیل به حرکت در چالش دولت اصلاحات و روند اصلاحات شد.

دبیرکل حزب اتحاد ملت بیان کرد: جنبش سبز در سال 88 رادیکالی‌تر از جنبش اصلاحات بود و از حضور جمعیت‌ها در خیابان بهره می‌برد، این حرکت در سال 88 منجر به این شد که دانشجویان و اصلاح‌طلبان با این حرکت همگام شوند. بعد از سرکوب جنبش سبز، ضربات سنگینی برای دانشجویان و کنشگران سیاسی داشت.

شکوری‌راد اظهار کرد: نسل جوان جامعه پرسشی را از اصلاح‌طلبان مطرح کردند که دستاورد عدم شرکت شما در انتخابات چه بود؟ مطالبه‌گری نسل دانشجو در آن زمان باعث شد که به طور جدی در خصوص شرکت در انتخابات سال 92 فکر شود، اصلاح‌طلبان توانستند پیروزی را در سال 92 تا 96 بدست آورند.

وی اضافه کرد: بعد از گام بزرگی که در انتخابات سال 96 برداشته شد به دلیل رویکردهایی که دولت روحانی داشت و فشارهایی که به وی وارد آمد سبب شد که مجددا سرخوردگی در جامعه بوجود آید. ما در شرایطی هستیم که جامعه دچار نوعی سرخوردگی، یاس و رادیکالیسم در مطالبات است. اصلاح‌طلبی در برخی از بخش‌های جامعه رنگ باخته و به جای آن تحول ساختاری و براندازی شکل گرفته و مطالبات براساس این پرسش است که ما تلاشی برای پیشبرد اصلاحات انجام دهیم.

شکوری‌راد تشریح کرد: اکنون در شرایطی هستیم که اگر نتوانیم به درستی از این مرحله عبور کنیم مجددا در برابر شرایط قهقرایی قرار گرفته و عمر جوانان بدون داشتن افق روشن از بین خواهد رفت. ما مسئول این هستیم که از وقوع این اتفاق جلوگیری کنیم. دانشجویان دارای شرایط سختی هستند، کاهش منزلت، دشواری فعالیت‌های سیاسی، شرایط امنیتی و تحولات نسلی موجب شده دانشجو از جمع‌گرایی و رفتن به دنبال آرمان جمعی، به دنبال آرمان‌های فردی و منافع فردی برود.

منبع: ایسنا