هرسال بیشتر از پارسال؛ شیب اعتیاد صعودی است/ زنان، جدی‌ترین قشر درگیر با اعتیاد/ تریاک و شیشه در صدر پرمصرف‌ترین‌ها

اعتمادآنلاین| ‌ سال 88 بود که دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل در گزارشی ایران را اصلیترین مصرف‌کننده مواد مخدر دنیا معرفی کرد. آماری که تکذیب نشد تا رسانه ها به آمار و ارقامش اعتماد کنند.

در این گزارش قاره اروپا مشتری 19درصد موادمخدر تولیده شده در جهان اعلام شده بود و ایران و روسیه هر کدام سهم 15درصدی مصرف را در این بازار داشتند. علاوه بر این چین 12درصد، هند 7درصد و در پاکستان، آفریقا و آمریکا هرکدام 6درصد موادمخدر جهان مصرف می‌شد.

در بخشی از گزارش انتشار یافته تاکید شده بود: این میزان مصرف مواد مخدر، ایران را به یکی از کشورهایی که با جدی ترین مشکل اعتیاد در جهان رو به رو هستند بدل کرده است.

از سوی دیگر هر بار پیش می‌آید که خبری درباره رتبه نخست ایران درباره مصرف مواد مخدر متنوع در جهان شنیده می‌شود اما انگار رتبه اول ایران در مصرف شیشه و یا تریاک هنوز باعث ترس مسوولان و اقدام‌های بازدارنده جدی نشده است.

اگرچه هربار نهادهای مختلف طرح‌های زیادی ارائه می‌دهند ولی تا به حال نشده که نتیجه یک طرح، کاهش آمار اعتیاد را به همراه داشته باشد.

حالا و در آخرین اقدام قرار است، طرح موبایل کلینیک اجرا شود. بهمن صدیق مسئول دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در توضیح این طرح گفت: موبایل کلینیک طرحی است که با استفاده از اپلیکیشن‌های مناسب، خدمات مشاوره‌ای راحت‌تر و آسان‌تر ارائه می‌شود تا مردم با استفاده از آن از مشاوره مناسب بهره‌مند شوند. یک سریا همیار در قالب گروه‌های همیار شکل می‌گیرند و هدف‌شان این است که با دغدغه و موضوع مشترک شروع به یاری‌رسانی می‌کنند با رشد فعالیت‌های مختلف تبدیل به سمن می‌شوند.

این طرح قرار است در قالب برنامه موبایلی به بیماران اعتیاد مشاوره دهد. طرحی که می‌تواند در صورت اجرای درست، موثر هم باشد اما به گفته بسیاری از کارشناسان، نمی‌توان این بحران مهم در کشور را به سادگی و با این طرح‌ها به عقب برد.

از آنجایی که آمار آسیب‌های اجتماعی همچون اعتیاد در ایران دقیق نیست به راحتی نمی‌توان گزارشی آماری از آن تهیه کرد اما با داشته‌هایی که وجود دارد، در این گزارش نگاهی به وضعیت تعداد معتادان در ایران، وضعیت زنان، سن اعتیاد و همچنین مواد مخدر پرمصرف می‌پردازیم.

آمار ابتلا به اعتیاد رو به افزایش است

آخرین آماری که از تعداد معتادان در ایران اعلام شده است به تابستان سال 96 برمی گردد. بر اساس آخرین آمارهای ستاد مبارزه با موادمخدر، 4 میلیون مصرف کننده مستمر و غیرمستمر موادمخدر داریم و 2 میلیون و 808 هزار نفر نیز مصرف کننده مستمر موادمخدر هستند.

رقمی که روند صعودی را نشان می‌دهد چرا که آخرین آمار اعلام شده در رسانه‌ها در خصوص شیوع شناسی اعتیاد در سال 90 به 1 میلیون و 325 هزار نفر از افراد مصرف کننده مواد در کشور اعلام شده بود.

سن واقعی اعتیاد در ایران چند است؟

براساس گزارش‌هایی که به‌وسیله بهزیستی اعلام شده است سه استان کرمان، خراسان و تهران بیشترین تعداد مراجعان زنان معتاد را داشته‌اند. از سوی دیگر میانگین سنی اعتیاد هم در کشور رو به کاهش است.

در سال گذشته برخی از مسوولان سازمان مبارزه با مواد مخدر، 25 سالگی را میانگین سنی اعتیاد در ایرانیان معرفی کردند اما حالا این عدد طبق گفته مسئول دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به 19 سال رسیده است.

اگرچه سازمان‌های مردم نهادی که در این زمینه و به ویژه در میان کودکان فعالیت می‌کنند معتقد هستند که میانگین واقعی سن اعتیاد در ایران 11 سال است.

زنان، جدی‌ترین قشر درگیر با اعتیاد

شاید یک دهه پیش هم جامعه اعتیاد را آسیب اجتماعی صرفا مردانه می دانست اما حالا دیگر سال‌هاست که اینطور نیست. اگرچه هنوز هم از نظر آماری تعداد زنان مبتلا کمتر است اما روند صعودش‌اش به شدت خطرناک است.

برخی از مسوولان نهادهای مرتبط با مبارزه با اعتیاد می‌گویند 6درصد زنان ایرانی معتاد به مواد مخدر هستند اما رسمی‌ترین آمار رقم 196 هزار معتاد زن ایرانی را تا سال 97 نشان می‌دهد. بررسی‌ها بیانگر این است که دانشجویان دختر به ویژه در ایام امتحانات به سمت مواد مخدر و قرص‌های روانگردان کشیده می‌شوند تا آنجا که در سال‌های اخیر گرایش دختران به استفاده از مواد، سیگار و الکل افزایش یافته است و این در حالی است که از نظر فیزیولوژیکی، دختران از مقاومت کمتری نسبت به پسران در برابر آسیب‌های مواد مخدر به ویژه شیشه برخوردارند.

از سوی دیگر زنان بیشتر به اعتیاد پنهان مبتلا می‌شوند و همین مشکلشان را پیچیده‌تر می‌کند و احتمال درمانشان را کاهش می‌دهد. براساس آمارهای به‌دست آمده در کشور 47 درصد گرایش زنان به مصرف موادمخدر برای کاهش دردهای جسمانی است. 24 درصد از زنان برای کنجکاوی معتاد شده‌اند، 20 درصد کسب لذت و 9 درصد به دلیل کمبودهای عاطفی.

تریاک و شیشه در صدر پرمصرف‌ترین‌ها

عمر مواد مخدر صنعتی اگرچه به 20 سال هم نمی‌رسد اما در ایران مصرف این مواد با نمونه‌های سنتی برابری می کند. آنقدر که تریاک و شیشه، پرمصرف‌ترین مواد مخدر در کشور محسوب می شوند.

شیشه در ابتدا با تبلیغات مسموم وجهه‌ای عادی بین برخی از مردم ناآگاه پیدا کرد. تبلیغاتی اشتباه بیان‌کننده افزایش تمرکز افراد است. بنابراین برخی از دانش‌آموزانی که آزمون کنکور دارند برای افزایش تمرکز خود از این مواد استفاده می‌کنند.

همچنین لاغری عامل دیگری بود که باعث شد در ابتدیا ورود این ماده به ایران، بسیاری از از آرایشگاه‌ها این ماده را به زنان معرفی کنند. در میان این اسامی از مواد مخدر نباید از مخدر پرخطری همجون «گل» غافل شد.

مخدری که به تفریحی همکانی در جمع‌های جوانان تبدیل شده و با تصور اینکه کم خطر و بدون اعتیاد است همچون نقل و نبات استفاده می‌شود. حال آنکه بسیاری از متخصصان معتقدند، این ماده به واسطه تاثیری که روی مغز می‌گذارد و همچنین اعتیاد شدیدی که ایجاد می‌کند از پرخطرترین موادهای مخدر به حساب می ‌آید.

پلیس ایران هر سال چندین تن مواد مخدر از قاچاقچیان کشف و ضبط می‌کند که بی‌تردید مستحق قدردانیست، اما با این همه، شواهد حکایت از آن دارد که این کشفیات خلل چندانی در بازار مصرف داخلی ایجاد نکرده و نمی کند.

برنامه‌های فرهنگی هم اگرچه در تمام این سال ها کم نبوده ولی هیچ کدامشان تاثیری در آمار نداشته‌ان و حقیقت تلخ اینکه سال به سال با افزایش آمار اعتیاد در کشور روبرو هستیم، چرا که دسترسی راحت و ارزان، به قدر نیاز روز و ماه و سال مصرف کنندگان به هیچ وجه دچار مشکل نشده است.

ایجاد عدالت اجتماعی در کشور و بهبود اوضاع اقتصادی یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌ها در کنترل آمار اعتیاد است و در این راه باید از الگوهای موفق بین‌المللی هم استفاده کرد. اما در نهایت باید دانست اعتیاد هم همچون سایر آسیب‌های اجتماعی با تک تک مسائل جامعه درگیر است.