تیغ دولبه رسانه بر گلوی ورزش زنان

اعتمادآنلاین| منیژه موذن- در کشوری که زنان در آن حق ورود به ورزشگاه‌های مردان را در بسیاری رشته‌ها ندارند قهرمانی ورزشکاران زن کار بسیار بزرگی است.

دخترانی که عاشق فوتبال، والیبال، بسکتبال یا ورزش‌های رزمی هستند در بسیاری از شهرها شرایط مناسب و امکانات لازم را برای دنبال کردن ورزش حرفه‌ای ندارند. برخی از رشته‌ها از جمله شنا و ژیمناستیک در ایران باشگاه و لیگ حرفه‌ای همچون رشته‌های دیگر ندارند و تیم‌ها و باشگاه‌های معدود منسجم و حرفه‌ای نیستند.

در رشته‌های دیگر درآمد زنان ورزشکار حتی نیمی از درآمد مردان هم نیست.‌ تبعیضی که ورزشکاران مرد بین فوتبال و رشته‌های دیگر تجربه می‌کنند و به آن شدیداً معترض‌اند، تجربه هرروزه ورزشکاران زن در تمام رشته‌هاست.

با این همه، در سال‌های گذشته، ورزشکاران زن قهرمانی‌های بزرگی به دست آورده‌اند و چنان افتخارآفرین بوده‌اند که نام‌شان تا حدی شناخته‌شده است. این نتیجه سال‌ها تلاش و ممارست زنان با وجود همه دشواری‌ها و موانع است.

یکی از دلایل شهرت و محبوبیت ورزشکاران نحوه پرداختن رسانه‌ها به آنهاست. اگر رسانه‌ها نبودند، ما هرگز بسیاری از بزرگ‌ترین ورزشکاران ایران را نمی‌شناختیم. رسانه‌ها هستند که تلاش و قهرمانی و چهره آنها را برای جامعه پررنگ و ورزشکاران را به الگوهای کودکان و نوجوانان تبدیل می‌کنند و در واقع از پتانسیل آنها برای کمک به ساختن جامعه‌ای سالم و پویا بهره می‌برند.

اما اگر رسانه از دیدگاهی تبعیض‌آمیز یا جنسیت‌زده به قهرمانان و ورزشکاران زن یا مرد بپردازد، پتانسیل بالای آنها و تاثیرشان بر جامعه هرز می‌رود و عملاً سمت و سویی منفی می‌گیرد.

موفقیت فردی یا تیمی برای ورزشکاران باید قدرت و توانایی آنها را اثبات کند، اما در ایران با وجود تلاش خیلی از رسانه‌ها برای شناساندن ورزشکاران زن به جامعه، در بسیاری موارد شاهد نگاهی تبعیض‌آمیز به این افراد هستیم.

در روزهای اخیر قهرمانی صدف خادم، بوکسور ایرانی، در مقابل حریف فرانسوی‌اش سروصدای زیادی به پا کرد. به فاصله اندکی از قهرمانی او، صدف در شبکه‌های اجتماعی تبدیل به قهرمانی ملی شد، اما تصویر او بر روی روزنامه خبر ورزشی با دستکش ظرفشویی در یک دست و دستکش بوکس در دست دیگر با تیتر «صدف خادم از آشپزخانه تا رینگ بوکس» یادآور نگاه جنسیت‌زده رسانه‌ها به زنان بود. گویی وظیفه هر زن تنها رسیدن به امور آشپزخانه است و اگر زنی با تلاش به افتخار و موفقیت دست پیدا کند، همچنان وظیفه سنتی‌اش را مانند برچسبی روی پیشانی با خود حمل می‌کند.

حضور زنان به عنوان قهرمانان ملی می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر جوانان و کودکان بگذارد. مدال نقره کیمیا علیزاده در المپیک 2016 ریو تا روزها بحث داغ رسانه‌ها و مردم بود و بسیاری از دختران نوجوان را به داشتن آینده‌ای روشن و امکان رشد و بالندگی فردی و تاثیرگذاری بر جامعه امیدوار کرد.

وقتی همسر زهرا نعمتی، پرچمدار المپیک 2016 ریو و قهرمان پارالمپیک 2016 ، او را ممنوع‌الخروج کرد بحث حق خروج زنان بار دیگر در رسانه‌ها و جامعه مورد توجه قرار گرفت و بسیاری را نسبت به این موضوع آگاه کرد. تا جایی که پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان مجلس، اعلام کرد: «طرح تسهیل خروج زنان از کشور با قید دوفوریت تقدیم هیات رئیسه مجلس شده است.» البته این موضوع تنها به دادن حق خروج از کشور به ورزشکاران زن اختصاص دارد و هنوز تکلیف این طرح روشن نشده است.

حمیده عباسعلی در مسابقات جهانی 2014 آلمان، با کسب مدال نقره، اولین مدال جهانی کاراته زنان را برای ایران به ارمغان آورد.

او از سال 2011 تاکنون چهار مدال طلا، یک نقره و دو برنز قهرمانی آسیا را در کارنامه دارد و با درخشش در بازی‌های آسیایی 2014 اینچئون مدال طلای این بازی‌ها را به دست آورد، مسابقاتی که برای اولین بار به صورت زنده از تلویزیون ایران پخش شد.

رسانه تیغ دولبه‌ای است که می‌تواند تاثیری بزرگ بر جامعه بگذارد. رسانه می‌تواند نگاه مردم را به مسائل تغییر دهد. می‌تواند باعث پیشرفت شود یا مانع و محدودیت ایجاد کند. می‌تواند تابو بسازد یا موانع را از سر راه بردارد. رسانه قادر به فرهنگ‌سازی و ایجاد موج است و این قدرت را دارد که تبعیض جنسیتی را از میان بردارد یا به آن دامن بزند.

پخش تلویزیونی مسابقات زنان یکی از تاثیرگذارترین و بزرگ‌ترین مشکلات ورزش زنان است. تیم ملی فوتسال ایران برای دومین بار به فینال صعود کرده بود و همه در انتظار قهرمانی دیگر بودند، اما مسابقه فینال به صورت زنده از صداوسیما پخش نشد. اتفاقی که تعجب و اعتراض همگان را در پی داشت. تیم ملی فوتسال قهرمان شد در حالی که مردم نمی‌توانستند بازی را ببینند و نتیجه را در شبکه‌های اجتماعی پیگیری می‌کردند.

رسانه‌ها می‌توانند به تعالی و رشد برای رسیدن به جامعه‌ای سالم، برابر و عاری از تبعیض کمک کنند و شهروندان یک جامعه را ترغیب و امیدوار به امکان پیشرفت و دنبال کردن رویاهای فردی و جمعی کنند، اما در عین حال می‌توانند بال‌های پرواز قهرمانان خود را بچینند و مردم را از داشتن الگویی قوی و مصمم محروم کنند.