گزارش کانال چهار تلویزیون انگلیس درباره جنگ پنهان بریتانیا در یمن؛
جت‌های جنگی عربستان بدون حمایت بریتانیا قادر به پرواز نیستند/ شرکت بی‌ای‌ئی، 6300 کارمند در عربستان دارد/ سعودی‌ها نمی‌توانند هواپیماها را تعمیر کنند/ سعودی‌ها در حملات هوایی به «لیست موارد مصون از حملات» توجهی ندارند
کانال چهار تلویزیون انگلیس در برنامه مشهور «دیسپچز» فاش کرد جت‌های جنگی عربستان بدون حمایت بریتانیا قادر به پرواز نیستند و جنگ ائتلاف سعودی در یمن بدون حمایت بریتانیا ادامه پیدا نخواهد کرد.
اعتمادآنلاین| مینا جزایری- کانال چهار تلویزیون انگلیس در برنامه مشهور «دیسپچز» طی گفت‌وگو با کارمندان سابق بی‌ای‌ئی سیستمز (یک شرکت صنایع دفاعی و هوافضایی بریتانیایی) و مقامات رسمی دولتی به نقش بریتانیا در جنگ یمن می‌پردازد. در این گفت‌وگو چنین آمده است:
کارشناسان فنی بریتانیایی که در استخدام بزرگ‌ترین پیمانکار دفاعی بریتانیا هستند، پایگاه‌های هوایی عربستان سعودی را برای نگه داشتن جت‌های سعودی در آسمان بررسی می‌کنند. یکی از کارمندان سابق بی‌ای‌ئی سیستمز (یک شرکت صنایع دفاعی و هوافضایی بریتانیایی)، که چند ماه پیش از این شرکت جدا شده است، فاش کرد نیروی هوایی پادشاهی عربستان سعودی (RSAF) قادر نخواهد بود بدون این حمایت، جت‌های جنگی ناوگان تایفون را به پرواز درآورد. او به دیسپچز (برنامه مشهور تلویزیونی در کانال چهار انگلیس) می‌گوید: «با توجه به تعداد هواپیماهایی که آنها دریافت کرده‌اند و نیازهای عملیاتی این هواپیماها، اگر ما آنجا نبودیم ظرف یک تا دو هفته حتی یک جت هم در آسمان به پرواز درنمی‌آمد.»
نیروهای آمریکایی و بریتانیایی «افسران رابط» نظامی را در مرکز عملیات هوایی سعودی در ریاض مستقر کرده‌اند تا پیروی سعودی‌ها از قوانین بین‌المللی بشردوستانه را تضمین کنند. با این حال ما متوجه شدیم حضور این افسران رابط عمدتاً به اتاقی دنج، مجزا از مرکز عملیات که تصمیمات کلیدی در آنجا گرفته می‌شود، محدود است.
ما نقص‌های فنی‌ای در فرایند هدف‌گیری سعودی‌ها پیدا کردیم: اکثر حملات هوایی توسط مرکز عملیات هوایی عربستان هدایت نمی‌شود؛ به این معنا که همواره بررسی نمی‌شود اهداف عملیاتی در «لیست مصون از حملات نظامی» از جمله مدارس، بیمارستان‌ها و دیگر اهداف غیرنظامی قرار دارند یا نه.
لئون پانه‌تا، وزیر دفاع پیشین ایالات متحده آمریکا، می‌گوید دستان بریتانیا و ایالات متحده در جنگ یمن پاک نیست.
اندرو میچل، وزیر توسعه بین‌المللی سابق، می‌گوید بریتانیا «شریک جرم» «حملاتی» است که سبب مرگ غیرنظامیان شده است.
لرد کن مک‌دونالد، رئیس اسبق دادستانی عمومی، می‌گوید در صورت آگاهی داشتن بی‌ای‌ئی سیستمز از نقض قوانین بین‌المللی، ممکن است این شرکت برای دخالتش در حملات با اتهامات جنایی مواجه شود.
جنگ هوایی در یمن
بیش از 17 هزار و 500 غیرنظامی توسط حملات هوایی ائتلاف سعودی در یمن کشته و زخمی و بیمارستان‌ها، مدارس، مساجد، بازارها، مراسم عروسی و خاکسپاری بمباران شده‌اند. در ماه آگوست 2018، گروه کارشناسان برجسته منطقه‌ای و بین‌المللی سازمان ملل در یمن گفتند که به عقیده‌شان ائتلاف «حملاتی را صورت داده که اصل احتیاط و مجزا بودن غیرنظامیان را تا سرحد جنایت جنگی نقض کرده است».
برنامه دیسپچز یگ گروه یمنی را برای مصاحبه با بازماندگان حملات ضحیان، در شمال یمن در تاریخ 9 آگوست سال گذشته، فرستاده است. حدود 40 کودک و ده‌ها رهگذر طی اصابت بمب سعودی‌ها به یک اتوبوس مدرسه در بازاری پرازدحام کشته شدند. بعدها تیم سازمان ملل گفت حملات احتمالاً نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه بوده است.
گفت‌وگو با سه تکنیسین سابق بی‌ای‌ئی سیستمز که پیش از این به طور عمومی گفت‌وگو نکرده‌اند:
بر اساس گزارش سالانه بی‌ای‌ائی، این شرکت دارای 6300 کارمند در عربستان سعودی است. برای نخستین بار، برخی از این کارمندان جلوی دوربین درباره اموری که برای نیروی هوایی سلطنتی عربستان انجام داده‌اند صحبت می‌کنند و فاش می‌کنند که سعودی‌ها تا چه میزان بابت جنگیدن، به کارمندان بریتانیایی وابسته هستند.
دو تکنیسین تسلیحاتی بازنشسته استرالیایی، که از سوی بی‌ای‌ائی برای آموزش سعودی‌ها در مورد نحوه نگهداری تورنادوها فرستاده شده بودند، روشن کردند که در واقع اکثر کارها را کارمندان خود این شرکت انجام میدهند.
یکی از آنها، مارک رابرتر- مربی سلاح‌های بی‌ای‌ائی که 15 سال پیش در عربستان سعودی بوده است- به ما می‌گوید: «به محض اینکه یک دوره کوتاه آنجا باشید متوجه می‌شوید تمام کارها را انجام می‌دهید. اکثر سعودی‌ها نمی‌توانستند هواپیما را تعمیر کنند، آن را به عقب برگردانند، بچرخانند، بمب‌ها و راکت‌اندازها را جایگذاری کنند و کارهایی از این قبیل. انجام این امور برای آنها بدون حضور غربی‌ها ممکن نیست. حداقل زمانی که من آنجا بودم ممکن نبود.»
یکی دیگر از تکنیسین‌های بی‌ای‌ائی، که پیشتر روی جت‌های جنگنده یوروفایتر تایفون در پایگاه هوایی پادشاه فهد در طائف نزدیکی مکه کار می‌کرد، تصمیم گرفت به‌رغم هشدار کمپانی بی‌ای‌ائی برای صحبت نکردن با دیسپچز در مورد این پایگاه صحبت کند. او ادعا می‌کند نیروی هوایی پادشاهی عربستان سعودی قادر نیست بدون کمک انگلیسی‌ها تایفون‌هایش را در ماموریت‌های بمباران در یمن به پرواز درآورد.
او می‌گوید: «من یک تکنیسین متخصص بودم، همان‌طور که گفته شد یک سوپروایزر بودم... اما وقتی آنجا می‌روید به سرعت متوجه می‌شوید سوپروایزری در کار نیست و بیشتر باید خودتان دست‌به‌کار شوید. بریتانیایی‌ها اساساً صفر تا صد کار را خودشان انجام میدهند. ما قرار بود فقط سعودی‌ها را آموزش بدهیم، اما آنها بیشتر وقت‌ها اصلاً نیستند که بخواهند آموزش ببینند. ما خودمان باید همه کارها را انجام بدهیم- از ابتدایی‌ترین چیزها گرفته تا پیچیده‌ترین‌ها را. ما تقریباً 95 درصد کارها را انجام می‌دهیم. البته بریتانیایی‌ها به بمب‌ها دست نمی‌زنند، اما این فقط مربوط به پنج درصد نهایی کار است.» او اضافه کرد: «همیشه می‌گویند شما مزدور حساب نمی‌شوید چون به مواد انفجاری دست نمی‌زنید. اما اگر اسلحه را آماده کنید و سپس آنها به مردم شلیک کنند، شما نیز در این ماجرا دخیل هستید.»
پس از هر ماموریتی، تکنیسین‌ها باید بررسی‌های لازم را انجام دهند؛ همه چیز، از به‌روزرسانی نرم‌افزار کامپیوتر و بررسی مواد منفجره صندلی‌های اجکت گرفته تا جایگزینی قطعات یدکی‌ای که از انگلستان آمده‌اند.
هنگامی که پرسیده شد آیا جنگ بدون حمایت بریتانیا ادامه پیدا می‌کند، تکنیسین پاسخ داد: «صد درصد نه. شما دارید همه کارها را انجام می‌دهید... با توجه به تعداد هواپیماها و نیازهای عملیاتی‌ای که دارند، اگر ما هفت تا 14 روز آنجا نباشیم، جتی در آسمان نخواهد بود.»
دیسپچز همچنین با پرسنل سابق نیروی هوایی عربستان سعودی صحبت می‌کند که داستان مشابهی تعریف می‌کنند. یکی از افسران سابق نیروی هوایی عربستان سعودی یحیی اسیری نام دارد که توسط بی‌ای‌ائی آموزش دیده و مسئول اطمینان از وجود دائم قطعات یدکی تایفون‌ها در پایگاه هوایی شاه فهد بوده است. او گفت نیروی هوایی پادشاهی عربستان سعودی (RSAF) قادر نخواهد بود حملات هوایی‌اش بر یمن را بدون تایفون‌ها ادامه دهد: «بدون تایفون آنها جنگ را متوقف خواهند کرد... سعودی‌ها بدون بریتانیایی‌ها نمی‌توانند تایفون‌ها را به پرواز درآوردند. خلبان‌ها بدون نگهداری و لجستیک نمی‌توانند پرواز کنند.»
نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه
بی‌ای‌ائی سیستمز اصرار دارد که چون بمب‌ها را برای ریختن بر یمن جاگذاری نمی‌کند، مسئولیتی در برابر این جنگ ندارد. سال گذشته در نشست عمومی سالانه شرکت، سخنان سر راجر کار، رئیس بی‌ای‌ائی، هنگام پاسخ به سوالاتی درباره نقش این شرکت در جنگ یمن به طور مخفیانه‌ای توسط یک گروه ضبط شد: «این حقیقت دارد که ما در هیچ یک از بخش‌های مرتبط با پیگرد، برنامه‌ریزی یا اجرای جنگ درگیر نیستیم. ما یک شرکت دفاعی هستیم. ما یک شرکت تهاجمی نیستیم. ما جنگ را هدایت نمی‌کنیم.»
با این حال، این استدلال توسط مدیر سابق دادستانی عمومی، لرد مک‌دونالد کیو سی، به چالش کشیده شده است. پس از اینکه دیسپچز شواهدی به‌دست‌آمده از کارکنان سابق بی‌ای‌ائی را به او نشان داد، او به این برنامه گفت: «به نظر من این‌گونه استدلال کردن برای سلب مسئولیت از خود خیلی خطرناک است. فرض کنید شما برنامه‌ای برای دزدی از یک بانک داشته‌اید، من می‌دانستم می‌خواهید از یک بانک سرقت کنید و یک ماشین برایتان آماده کرده‌ام که مرا در این سرقت گناهکار می‌سازد. اگر بی‌ای‌ائی نتیجه بگیرد که قوانین بین‌المللی بشردوستانه نقض شده است، پس آنها با مسئولیت کیفری روبه‌رو هستند؛ اگر آنها به این نتایج رسیده باشند، نباید در این درگیری شرکت کنند. اگر به این نتایج نرسیده باشند، آن‌گاه سوال این است که آیا باید می‌رسیدند یا نه.»
بی‌ای‌ائی سیستمز به دیسپچز گفت که نقش این شرکت «در ارائه تجهیزات، حمایت و آموزش تحت موافقتنامه‌های بین بریتانیا و عربستان سعودی بسیار محدود است. فعالیت این شرکت تحت مقررات دقیق صادرات دفاعی بریتانیاست و شامل عملیات عملی نظامی نمی‌شود».
دقت در بمباران‌ها و کمک بریتانیا
طبق قوانین سخت‌گیرانه صدور مجوز، دولت بریتانیا نمی‌تواند در مواقعی که خطر جدی نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه وجود دارد- برای مثال هنگامی که افراد غیرنظامی از روی بی‌مسئولیتی یا تعمداً مورد هدف قرار می‌گیرند- اجازه فروش اسلحه در خارج از کشور را بدهد. حکومت اصرار دارد که چنین اتفاقی در یمن رخ نداده است، بخشی به این دلیل که افسرهای بریتانیایی مستقر در مرکز عملیات هوایی سعودی به آنها در مورد روش‌های هدف‌گیری و اینکه چطور قوانین بین‌المللی بشردوستانه را نقض نکنند آموزش و مشاوره میدهند. این افسران در مرکز عملیات به حکومت کمک می‌کنند تا مجوز فروش 4.7 میلیارد دلار تسلیحات به عربستان سعودی را از زمان شروع جنگ یمن در سال 2015 توجیه کند.
سپهبد نیروی هوایی سین بل سابقاً یکی از چهره‌های نظامی ارشد در عربستان سعودی بود که نه در مرکز عملیات اما در بخش نظارت بر فروش تسلیحات مسئول بوده است. او به ما می‌گوید: «من به شدت بر این باورم که مشارکت ما با عربستان سعودی عملکردشان را تقویت و استوار می‌کند. و صادقانه اعتقاد دارم که اگر این کار را انجام نمی‌دادیم بسیار بدتر می‌شد. بسیار بدتر. هزاران دلیل وجود دارد که چرا ما نباید همکاری‌مان را با عربستان سعودی ادامه دهیم. اما چرا دولت بریتانیا این کار را ادامه می‌دهد؟ این مساله درباره توازن در پرداخت‌هاست. درباره نفوذ در خاورمیانه است. این مساله در مورد ثبات قیمت نفت است که هزینه آن رقصیدن با شیطان است. اما به راستی اکنون زمان بسیار سختی برای دولت بریتانیاست.»
نقص فرایند هدف‌گیری و نظارت بریتانیا
دیسپچز شواهدی را نشان می‌دهد که در واقع افسران بریتانیایی را عمدتاً به جایی دنج، دور از نقایص عملیات اصلی عربستان سعودی، نگه می‌دارد؛ این بدان معنی است که آنها در اتاقی نیستند که تصمیمات کلیدی بمباران در آنجا گرفته می‌شود.
لری لوئیس، مشاور ارشد سابق وزارت امور خارجه ایالات متحده، تا 2016 بیش از یک سال را در مرکز عملیاتی مستقر در ریاض گذرانده است. او متخصص کاهش تلفات غیرنظامی است و به منظور بهبود هدف‌گیری‌های عربستان سعودی به آنجا فرستاده شده. لری لوئیس می‌گوید: «وقتی آنجا بودم ایالات متحده و بریتانیا قطعاً در طبقه مرتبط با عملیات نبودند؛ تنها در موارد استثنا یا زمانی که از آنها دعوت می‌شد به آنجا می‌رفتند. آنها اتاقی مجزا در طبقه‌ای جدا از طبقه عملیات داشتند و در واقع آنجا به یک نهانخانه تبدیل شده بود.»
لوئیس بیشتر نقص‌های اساسی در فرایند هدف‌گیری عربستان سعودی را نشان می‌دهد. او اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ای را نشان می‌دهد که بیشتر حملات هوایی به مرکز عملیات ارجاع داده نشده‌اند؛ به این معنی که آنها تحت نظارت دقیق و ارزیابی آسیب قرار نمی‌گرفتند. این قبیل حملات توسط شبه‌نظامیان حاضر در خاک یمن، که به صورت مستقیم با خلبان صحبت می‌کنند، «حملات پویا» نامیده می‌شود. لوئیس گفت: «شما فقط خلبان و یک شخص در زمین دارید. آنها ارتش عربستان نیستند، افرادی شبه‌نظامی هستند که در مورد این مسائل آموزشی ندیده‌اند.» از آنجا که این حملات از طریق مرکز عملیات انجام نمی‌شوند، به واسطه «لیست موارد مصون از حملات» مورد بررسی قرار نمی‌گیرند. لیستی که شامل مکان‌های غیرنظامی‌ای است که باید محافظت شوند.
لوئیس می‌گوید: «لیست موارد مصون از حملات چیزی نیست که آنها در کابین خلبان داشته باشند، چیزی است که باید از مرکز فرماندهی بالاتر بخواهند تا بررسی شود. هیچ الزامی برای آن وجود ندارد، بنابراین اغلب آنها این کار را انجام نمی‌دهند.»
هفته گذشته یک بیمارستان در شمال یمن توسط یک موشک منفجر و پنج کودک کشته شد- سازمان نجات کودکان فاش کرد که محل این بیمارستان به ائتلاف عربستان سعودی گزارش شده و در لیست مکان‌های مصون از حملات قرار گرفته بود.
نظر لئون پانه‌تا، وزیر دفاع پیشین ایالات متحده
لئون پانه‌تا، وزیر دفاع پیشین ایالات متحده و رئیس سیا، به دیسپچز می‌گوید: «من در برخی از این اتاق‌های عملیاتی با عربستان سعودی بوده‌ام، زمانی که سعی می‌کنید مانع کار آنها شوید و به آنها می‌گویید باید بیشتر مراقب باشند، غرایزشان به آنها دستور می‌دهد به سرعت عمل کنند و بعد یادشان می‌آید که سوال بپرسند. اگر کشورهای غربی به سادگی کشوری مانند عربستان سعودی را قادر می‌سازند که مردم بی‌گناه را بمباران کند، نمی‌توانند ادعا کنند که دست‌هایشان پاک است. شما نمی‌توانید دست‌های پاکی داشته باشید زمانی که نه تنها تسلیحات را تامین می‌کنید، بلکه افرادی را در اختیار عربستان سعودی قرار می‌دهید تا در زمینه هدف‌گیری به آنها کمک کنند یا دست‌کم تلاش کنند در زمینه هدف‌گیری به آنها یاری رسانند؛ این بدین معناست که شما نیز در این جنگ دخیل هستید و مسئولیت برخی عواقب بر عهده شماست. بهترین نمونه‌ای که نشان می‌دهد این جنگ تا چه اندازه با بی‌مبالاتی پیش می‌رود، حمله هوایی‌ای است که طی آن یک اتوبوس مدرسه مورد هدف قرار گرفت و 40 کودک کشته شدند. چه اتفاقی افتاد؟ درایت ناکافی، برنامه‌ریزی نامناسب، ضعف هدف‌گیری و در نهایت تصمیم‌گیری غیعقلانی آن خلبان. همه اینها دست به دست یکدیگر دادند تا یک فاجعه رخ دهد.
نظر اندرو میچل، نماینده پارلمان
اندرو میچل، نماینده پارلمان- وزیر محافظه‌کار و پیشین توسعه بین‌المللی، به این نتیجه رسیده است که اکثر حملات عربستان سعودی از سوی مرکز عملیات ریاض، جایی که افسران رابط بریتانیایی مستقر شده‌اند، درخواست نشده است: «خب، این حملات اتهامات جدی هستند و به طور آشکاری در تضاد با اهداف بریتانیا از ارائه اطلاعات در زمینه هدف‌گیری‌ها قرار دارند، اهدافی که شامل حصول اطمینان از رعایت قوانین و قانون بین‌المللی بشردوستانه است.... من از اتاق خاکسپاری دیدن کرده‌ام که بیشتر از صد نفر در نتیجه بمباران نیروی هوایی عربستان سعودی در آنجا کشته شدند. ما شاهد حمله به کودکانی بودیم که در حالی که کوله‌پشتی‌های سازمان ملل را هنوز به دوش داشتند، جسد بی‌جانشان در کنار اتوبوس منهدم‌شده افتاده بود. این وضعیت بسیار ناخوشایند است و البته بریتانیا در این زمینه شریک جرم محسوب می‌شود.... من فکر می‌کنم به خاطر چیزهایی که امروز در حال وقوع است، تاریخ اقدامات ما را شکستی هولناک در سیاست خارجی بریتانیا قضاوت خواهد کرد.»
درخواست سازمان دسترسی آزاد به اطلاعات (FOI) از وزارت دفاع
وزارت دفاع نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه از سوی ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی در یمن را دنبال می‌کند. تاکنون 410 مورد ثبت شده است. با بهره‌گیری از قانون دسترسی آزاد به اطلاعات پرسیدیم چه تعداد تسلیحات و هواپیمای به کار گرفته‌شده در جنگ توسط بریتانیا فروخته شده است. وزارت دفاع از پاسخ دادن به این سوال امتناع کرد، زیرا این امر ممکن است «به شدت بر روابط با متحدان‌مان اثر بگذارد».
دفتر امور خارجه بریتانیا به دیسپچز گفت: «بریتانیا تمام تلاشش را می‌کند تا به واسطه تسریع فرایند صلح به رهبری سازمان ملل به این نزاع ویرانگر پایان دهد. ما هرگز عضوی از ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی نیستیم و نبوده‌ایم و نقشی در سیاست‌گذاری ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی یا اجرای حملات هوایی نداشته‌ایم.... برای دهه‌ها بریتانیا مفتخر بوده است که یکی از سخت‌گیرانه‌ترین سازوکارهای صدور مجوز برای صادرات دفاعی در جهان را داشته است. هر گونه درخواست برای صادرات اسلحه به عربستان سعودی مورد موشکافی دقیق قرار می‌گیرد و اگر خطر مشخصی در نقض جدی قوانین بین‌المللی بشردوستانه وجود داشته باشد، ما اجازه صادرات نخواهیم داد.»
دیدگاه تان را بنویسید