«تیم ب» نگران سفر آبه به تهران

اعتمادآنلاین| نایب رییس موسسه صلح و دیپلماسی در تورنتوی کانادا سفر نخست وزیر ژاپن به ایران را عاملی برای نگرانی «تیم ب» به ویژه بنیامین نتانیاهو دانست و گفت: اگر ژاپن بتواند در کاهش تنش نقش موثری ایفا کند، جایگاه میانجیگری خود را در منطقه و جهان تثبیت خواهد کرد.

«یونس زنگی آبادی» روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا پیرامون موضوع تاثیر سفر «شینزو آبه» به تهران بر صلح و امنیت منطقه‌ای، افزود: برای پاسخ به این سوال باید به منافع ملی ژاپن از صلح و امنیت در خاورمیانه توجه شود. ژاپن یکی از بزرگترین وارد کننده‌های نفت خام ازخاورمیانه است و به همین دلیل سعی کرده با کشورهای تولید کننده نفت از جمله ایران روابط خوبی داشته باشد.

وی ادامه داد: نزدیک به 80 درصد نفت خام ژاپن از خاورمیانه وارد می‌شود از این رو، امنیت منطقه به خصوص خلیج فارس و تنگه هرمز برای این کشور وابسته به نفت اهمیت زیادی دارد.

«نخست وزیر ژاپن روز چهارشنبه به تهران سفر می‌کند و قرار است دراین سفر با رهبر معظم انقلاب اسلامی و رییس جمهوری ایران دیدار و گفت و گو کند».

پژوهشگر روابط بین الملل در موسسه عالی مطالعات بین المللی در ژنو اضافه کرد: تنش‌های بین ایران و آمریکا که موجب افزایش قیمت نفت هم شد، ژاپن را بسیار نگران کرده و حالا که دولت آمریکا از مقامات ژاپن خواسته برای کاهش تنش‌ها به ایران سفر کنند، از این فرصت استفاده کرده است.

زنگی آبادی درباره دلیل اینکه این سفر با موافقت آمریکایی‌ها انجام شده است، گفت: تصور من این است که سفر آبه به تهران با چراغ سبز آمریکا انجام شده، چرا که بحث سفر نخست وزیر ژاپن به تهران سالهای گذشته هم مطرح شد اما با مطالعه خبرگزاری‌های ژاپنی مشخص می‌شود که به خاطر فشارهای آمریکا این سفرها لغو می‌شد.

وی اظهار داشت: اینکه ترامپ به ژاپن می‌رود و پیش از آن هم محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به آن کشور رفت، به نظر می‌رسد درخواست اصلی از طرف آمریکا است اما اگر ژاپن بخواهد میانجیگری موثر و سازنده‌ای داشته باشد، باید اطمینان جمهوری اسلامی را جلب کند و امیدوارم که ژاپن نقش یک میانجیگر و نه یک پیام رسان را بازی کند.

ژاپن باید نشان دهد می‌تواند میانجیگر باشد نه پیام رسان

این فعال سیاسی در کانادا در توضیح واژه میانجیگر، گفت: میانجیگر باید کشوری باشد که حاضر شود در این مساله، جلوی اقدامات یکجانبه آمریکا بایستد. اگر آمریکا مجوز خرید نفت از ایران را لغو کرد، ژاپن باید بتواند به تهران ثابت کند که از طریق شرکت‌های دولتی خود از ایران نفت وارد می‌کند.

زنگی آبادی افزود: این می‌تواند اقدامی باشد تا به ایران ثابت کند حاضر است جلوی یکجانبه گری های آمریکا بایستد و نقش میانجیگری را بازی کند، اما اگر بخواهد تنها نقش پیام رسان را ایفا کند، پیشنهاد آمریکا را ارائه می‌دهد و می‌گوید در این پیشنهاد ژاپن هم می‌تواند نقشی داشته باشد.

وی ادامه داد: به عنوان مثال می‌گوید اگر ایران فلان کار را انجام دهد، ژاپن هم می‌تواند مجوز خرید نفت از ایران را دریافت کند. این تفاوت ماهوی مهمی دارد و باید منتظر ماند و دید آیا ژاپن می‌خواهد این کار را انجام دهد یا خیر.

نایب رییس موسسه صلح و دیپلماسی در کانادا در پاسخ به این سوال که چرا آمریکا نقش میانجیگرانه را به ژاپن به عنوان نخستین کشور شرقی در این زمینه سپرده است در حالی که پیش از این عمان فعال بود، گفت: در عرصه روابط بین الملل کشوری می‌تواند میانجیگری کند که خودش در آن مناقشه نباشد.

زنگی آبادی افزود: چندی پیش خبرهایی مبنی بر میانجیگری عراق بود، این انجام شدنی نیست چرا که عراق یکی از موارد اختلاف ایران و آمریکا است اما ژاپن منافع مشترکی بین ایران و آمریکا ندارد و به نظر می‌رسد می‌تواند نقش سازنده‌تری ایفا کند.

وی با بیان اینکه ژاپن روابط حسنه‌ای هم با آمریکا و هم با ایران دارد و می‌تواند برای اعتماد سازی و حداقل ایجاد فهم مشترک بین دو کشور رایزنی کند، ادامه داد: عمان هم روابط خوبی با ایران و آمریکا داشته است اما تفاوت آن با ژاپن در این است که ژاپن با اقتصادی قوی‌تر، حداقل می‌تواند اقداماتی انجام دهد که عمان از انجام آنها برخوردار نیست.

این تحلیلگر مسایل بین المللی اضافه کرد: ژاپن می‌تواند نفت وارد کند اما عمان بیشتر نقش پیام رسان را داشته و در دولت پیشین آمریکا هم اینگونه رفتار کرده است. تنها بستر گفت وگو را فراهم کرد.

زنگی آبادی خاطرنشان کرد: سفر آبه از این نظر هم مهم است که سه درخواست‌های اصلی ایران یعنی لغو تحریم، بازگشت به برجام و احترام متقابل را به آمریکا ارائه دهد و آمریکا را متقاعد کند تا حداقل به 2 درخواست، پاسخ مثبتی بدهد.

وی با بیان اینکه به نظرم، بسیار بعید است ترامپ به برجام بازگردد، گفت: اما می‌تواند تحریم‌های نفتی را در مورد هشت کشوری که پیش از این از ایران نفت می خریده‌اند، لغو کند. همچنین می‌تواند لحن گفتمان خود را با ایران اصلاح کند تا مقامات ایران تمایلی برای گفت وگو با آمریکا نشان دهند.

پژوهشگر روابط بین الملل در موسسه عالی مطالعات بین المللی در ژنو درباره اهمیت دیدار آبه با رهبر معظم انقلاب اسلامی هم اظهار کرد: خیلی مهم است که ژاپن به عنوان یک میانجیگر مستقل از آمریکا به شخص رهبری ثابت شود. اگر ایشان ژاپن را به عنوان کشوری ببیند که فقط پیام رسان آمریکا است قطعاً سفر به جایی نخواهد رسید.

زنگی آبادی تصریح کرد: ژاپن باید حاضر باشد اقداماتی در حد کشور خود، همچون وارد کردن مقداری نفت از ایران را انجام دهد تا اعتمادی را که عمان برای سال‌های زیادی ایجاد کرده بود، کسب کند.

لزوم هوشیاری ایران از تبعات این سفر

وی با بیان اینکه اگرچه این سفر می‌تواند نکات مثبتی داشته باشد، بر لزوم هوشیاری ایران در قبال آن تاکید کرد و گفت: اما اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند به عاملی برای فشار بیشتر به ایران تبدیل شود به گونه‌ای که آمریکا از شکست این سفر برای فشار بیشتر علیه ایران استفاده نکند.

این تحلیلگر مسایل بین الملل ادامه داد: کاری هم که ژاپن می‌تواند انجام دهد این است که در حاشیه نشست گروه 20 از دکتر روحانی رئیس جمهوری ایران هم برای حضور دعوت کند؛ یا بیانیه یا موضع ایران را به آن جلسه ارائه دهد که می‌تواند برای ایران هم حائز اهمیت باشد.

وی با بیان اینکه روزنامه‌های آمریکایی هم احتمال داده‌اند که ترامپ از نخست وزیر ژاپن خواسته باشد که حتی این کار را انجام دهد تا بتوانند در حاشیه آن نشست با روحانی حتی اگر دیدار هم نداشته باشند، یک رویارویی ایجاد شود، گفت: اگرچه احتمال این اقدام بسیار ضعیف است اما فرصتی هم برای روحانی خواهد بود تا مواضع خود را برای جامعه جهانی به صورت روشن و محکم تشریح کند.

شکست سفر آبه برای ترامپ هم هزینه زا است

نایب رییس موسسه صلح و دیپلماسی در تورنتوی کانادا، یکی از وعده‌های انتخاباتی ترامپ را خروج از برجام و توافقی بهتر با ایران دانست و گفت: کارزار فشار حداکثری بر ایران، هیچ چیزی برای دولت ترامپ به ارمغان نیاورده است.

زنگی آبادی اظهار کرد: رویکرد جدید و استفاده از ژاپن به عنوان میانجیگر هم می‌تواند در حد خبر در آمریکا جلوه کند اما به نظر من تاثیر آن چنانی برای دولت ترامپ نخواهد داشت. حتی اگر این سفر منجر به پیشرفتی در کاهش تنش در خاورمیانه نشود اتفاقاً هزینه بیشتری برای ترامپ در انتخابات 2020 خواهد داشت.

وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران هم می‌داند که اگر بخواهد به توافقی برسد حداقل تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا صبر خواهد کرد. ایرانی که توانسته است 2 سال استقامت کند، بیش از آن هم می‌تواند این کار را انجام دهد.

نگاه ژاپن برای بازیگری در منطقه

پژوهشگر روابط بین الملل در موسسه عالی مطالعات بین المللی در ژنو در پاسخ به این سوال که آیا اقدام ژاپن در راستای توجه وی برای عضویت در شورای امنیت بر اساس اصلاحات ساختاری سازمان ملل متحد و همچنین رقابت با برخی اعضای دائم این شورا در مسایل منطقه‌ای خواهد بود، گفت: فکر نمی‌کنم این سفر بتواند چنین تاثیری را در هدف ژاپن داشته باشد.

زنگی آبادی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد مهم‌ترین موضوع سفر، مساله ایران و آمریکا است اما باید دید آیا ژاپن حاضر به انجام اقداماتی می‌شود که ایران خواستار آن است؟ در این صورت روابط ایران و ژاپن وارد فاز جدیدی خواهد شد و ایران برای حل موضوعات منطقه‌ای هم از ژاپن کمک خواهد خواست.

وی عنوان کرد: این مساله برای ژاپن هم اهمیت دارد چرا که می‌خواهد خودش را به عنوان یک بازیگر مستقل سازنده در منطقه معرفی کند، نقشی که هیچ گاه از یک کشور شرقی حتی از چین ندیده‌ایم. اگر ژاپن بتواند از ایران نفت وارد کند؛ هم برای ایران خوب است و هم برای ژاپن که می‌تواند فروشندگان نفت به ژاپن را متنوع‌تر کند.

کارشناس مسایل بین الملل یادآور شد: ژاپن هم نشان داده که تمایل دارد در حوزه نفت و گاز ایران سرمایه گذاری کند اما تا کنون با فشارهای آمریکا اتفاق نیفتاده است.

پیام محکمی به منطقه

زنگی آبادی در پاسخ به این سوال که پیام این سفر به منطقه چه خواهد بود، گفت: این سفر که پس از 40 سال از انقلاب اسلامی ایران انجام می‌شود، حامیان تشدید فشار بر ایران را نگران کرده است. تماس تلفنی که بنیامین نتانیاهو (نخست وزیر رژیم صهیونیستی) با آبه داشت حاکی از این است که نتانیاهو بر تداوم فشار بر ایران اصرار دارد.

وی خاطرنشان کرد: همین نگرانی نشانگر این است که آبه در صدد آن است تا بتواند تنش را کاهش دهد که بدترین شرایط برای «تیم ب» خواهد بود. اگر هم بتواند واقعاً کاهش تنشی ایجاد کند و باب گفت و گویی بین ایران و آمریکا باز شود، نقش خود را برای میانجیگری در خاورمیانه تضمین کرده است.

«تیم ب» اصطلاحی است که محمد جواد ظریف در دایره المعارف بین المللی ابداع کرد که به «جان بولتون» مشاور امنیت ملی ترامپ، «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی، «بن سلمان» ولیعهد سعودی و «بن زاید» ولیعهد امارات متحده عربی اطلاق می‌شود.

منبع: فارس