مظهر خالقی؛ گنجینه عاشقان آواز فولکلوریک

اعتمادآنلاین| کنگره بین‌المللی مشاهیر کُرد روز سه‌شنبه با حضور استاندار کردستان، دستیار ویژه رئیس‌جمهوری در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی، نماینده ولی فقیه، رئیس اقلیم کردستان عراق، شهرام ناظری، صدیق تعریف، بیژن کامکار، علی‌اکبر مرادی، مظهر خالقی و جمعی دیگر از مسئولان و هنرمندان در تالار مولوی دانشگاه کردستان آغاز شد و به مدت دو روز ادامه داشت.

این کنگره از 30 نفر از مشاهیر کُرد و کُردشناسان در سطح بین‌المللی تجلیل کرد. در این میان نام مظهر خالقی، خواننده محبوب و باسابقه کرد، نیز به چشم می‌خورد. او پس از 38 سال از مرز باشماق مریوان به ایران بازگشت.

خالقی تاکنون بیش از 250 آواز فولکلوریک را سروده است. او معتقد است که موسیقی کردی ایران متحول شده و از پررنگ‌تر شدن حضور ملودی‌های کردی در دیگر سروده‌ها ابراز خرسندی می‌کند.

به اعتقاد او، مناطق کردنشین از لحاظ موزیک، ملودی و فولکلور جایگاه مهمی در موسیقی دارند؛ وجود نوازنده‌ها و تعدد خوانندگان از دلایل اصلی پیشرفت موسیقی در مناطق کردنشین به ویژه کرمانشاه است.

خالقی می‌گوید: شکی در این نیست که هر انسانی به وطن و نژاد خود می‌بالد. من هم به عنوان کسی که از 12سالگی در کنار دیگر فعالیت‌هایش در خدمت فرهنگ و هنر کردستان بوده‌ است، این حق را دارم که با تاکید بگویم کردها دارای فرهنگی غنی هستند. فرهنگی که در سطح خاورمیانه از رتبه بالایی برخوردار است و امیدوارم این گنجینه به دست عاشقان واقعی آن برسد.

او با نام واقعی باقر خالقی، زاده 1318 سنندج، خواننده مشهور کردِ ایران است. مظهر خالقی متفاوت‌ترین سبک موسیقایی را با بقیه سرشناسان موسیقی کرد ارائه کرده است. سبکی که از موسیقی فولکلور کردی دور بوده و بیشتر به سبک موسیقی سنتی فارسی شباهت دارد. از نشانه‌های سبک او در موسیقی می‌توان به نت‌های کم در ملودی و صدای پایین خواننده اشاره کرد. ترانه «نسیم پاییزی» در میان طرفداران او بسیار مورد ستایش قرار گرفته است. خواننده‌های زیادی در موسیقی کرد او را الگوی هنری خود می‌دانند و از اشعار و سبک ویژه‌اش الهام گرفته‌اند.

خالقی در خانواده‌ای از مشایخ کرد به دنیا آمد. از همان نوجوانی به یادگیری موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی کردی پرداخت. نخستین اجرای ضبط‌شده استاد متعلق به دهه 30 است که در رادیو سنندج و به زبان فارسی اجرا کرد. او دانش‌آموخته فیزیک از دانشگاه تهران است و قبل از ورودش به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران دبیر دبیرستان‌های تهران بود. مظهر خالقی تا قبل از مهاجرتش به انگلستان، و سپس اقامت در کردستان عراق، درسمت مدیر کل تلویزیون سنندج و کرمانشاه فعالیت می‌کرد. او از سال 1350 تا 1357 رئیس رادیو و تلویزیون کرمانشاه بود. در این دوران فعالیت‌های موسیقی ارکستر رادیو کرمانشاه رونق گرفت و خوانندگان و نوازندگان مطرح کرد با رادیو کردی کرمانشاه به همکاری پرداختند.

او در کنار سید علی اصغر کردستانی و محمد ماملی و حسن زیرک و ناصر رزازی از خوانندگان برجسته و شناخته‌شده موسیقی کردی به شمار می‌آید. آهنگ‌های بسیاری از او با آهنگسازی و تنظیم مرحوم مجتبی میرزاده ضبط شده‌ است. اخیراً کتابی از اشعار آهنگ‌های مشهور خالقی نیز چاپ شده و مجموعه‌ای از آثار و آوازهایش با نظارت کامل خود او در انستیتوی فرهنگ و فولکلور کردستان به صورت صوتی منتشر شده است.

از ترانه‌های مشهور خالقی می‌توان «په پولهٔ ئازاد»، «ئه‌گهڕێمه‌وه»، «ئاسۆی کورد» و «بیرت ده‌که‌م» را نام برد. آوازی به زبان انگلیسی از او با همکاری ارکستر سمفونیک بغداد و سلیمانیه به یادمان حادثه حلبچه به یادگار مانده است.

از سال 1390 گاه‌گاهی از صداوسیمای مرکز سنندج صدای این هنرمند کرد پخش می‌شود. او هم‌اکنون مدیر «ئینستوتی که له پوری کورد» در سلیمانیه کردستان عراق است. این مرکز در زمینه هنر، ادبیات و فولکلور کرد فعالیت می‌کند. همچنین در رادیو ملی آوا نیز برخی از آثار استاد پخش می‌شود.