فوتبال، سلاحی برای رسیدن به صلح و برابری

اعتمادآنلاین| ‌ منیژه موذن- تورنمنت‌های بزرگ فوتبال پس از پایان یافتن تبدیل به خاطره‌ای هیجان‌انگیز برای هواداران می‌شوند. آنچه از پیروزی‌ها و شکست‌ها باقی می‌ماند تصاویر اشک‌ها‌ و لبخندها و به‌یادآوری تجربه شادی جمعی است. با این وجود گاه تورنمنتی ورزشی می‌تواند تاثیری فراتر از شکست و پیروزی و افتخارآفرینی در زمین فوتبال داشته باشد.

در مرحله انتخابی جام‌جهانی 2006 ساحل عاج درگیر جنگ داخلی بود. وقتی تیم فوتبال این کشور به جام‌جهانی آلمان صعود کرد، دیدیه دروگبا کاپیتان تیم در رختکن زانو زد و از طرفین جنگ درخواست کرد فرمان آتش‌بس بدهند. صدای دروگبا شنیده شد و نیروهای شورشی سلاح‌شان را زمین گذاشتند.

سال 2011 تیم فوتبال زنان ژاپن در حالی در جام‌جهانی حضور پیدا کرد که کشور سونامی سختی را تجربه کرده بود و بسیاری از مردم ژاپن بر اثر این حادثه خسارت دیده بودند؛ همبستگی بین بازیکنان تیم ملی و قهرمانی آنها اما مرهمی شد بر دردهای مردم آسیب‌دیده کشورشان.

تاثیر جام‌جهانی اما همیشه تنها گره‌خورده به سرنوشت و شادی یک ملت نیست. گاهی یک تورنمنت می‌تواند برای همه جهان تعیین‌کننده باشد؛ شرایط را تغییر دهد و تابوها را از بین ببرد یا کمرنگ کند. فوتبال همواره این قدرت را داشته تا مرزها و محدودیت‌ها را تغییر دهد، در زمان جنگ به بازگشت صلح کمک کند و در مقابل نژادپرستی بایستد.

با کمتر شدن تبعیض جنسیتی در طول زمان و خارج شدن فوتبال از ورزش تحت سیطره مطلق مردان، حالا تاثیر این ورزش در از بین بردن تبعیض جنسیتی نیز کاملاً ملموس است.

جام‌جهانی 2019 به گواه آمار و ارقام، بسیاری از کلیشه‌های موجود درباره فوتبال زنان را تغییر داد.

زمانی که مگان راپینو ، کاپیتان دوم تیم ملی فوتبال آمریکا، در اعتراض به سیاست‌های دولت ترامپ، هنگام پخش سرود تیم ملی زانو زد، انتقادات فراوانی به او وارد شد. این حرکت حتی واکنش رئیس‌جمهور آمریکا را در پی داشت. همچنین درگیری لفظی ترامپ و راپینو تیتر روزنامه‌های ورزشی شد. پس از درخشش راپینو در بازی مقابل فرانسه میزبان در مرحله یک‌چهارم نهایی و شادی پس از گل خاص او، نایک اعلام کرد فروش پیراهن این بازیکن رکورد فروش اینترنتی این کمپانی را شکسته است.

مارتا ، بازیکن تیم ملی برزیل که سال‌ها عنوان بهترین فوتبالیست زن جهان را یدک می‌کشید، با گلزنی در مقابل ایتالیا یک رکورد را به نام خود ثبت کرد و توانست برترین گلزن تاریخ جام‌های جهانی مردان و زنان شود.

در این مسابقات مگان راپینو با پنج گل زده و بازی کمتر خانم گل و بهترین بازیکن جام لقب گرفت و الکس مورگان پس از او در رده دوم ایستاد.

شکستن رکوردها اما به همین‌جا ختم نمی‌شد؛ فیل نویل ، سرمربی تیم ملی انگلیس، قبل از بازی یک‌چهارم نهایی تیمش در مقابل آمریکا گفت به احتمال زیاد این بازی رکورد بیننده تلویزیونی در طول یک فصل فوتبال در انگلستان را خواهد شکست.

پیش‌بینی سرمربی درست بود. بازی انگلیس و آمریکا که منجر به حذف این تیم در مرحله نیمه‌نهایی شد، بیش از 11 میلیون بیننده تلویزیونی در انگلستان داشت که این آمار از آمار بیننده تلویزیونی محبوب‌ترین سریال این کشور هم بیشتر بود.

بازی فینال بین تیم‌های آمریکا و هلند نیز در این کشور رکورد بیننده تلویزیونی فینال جام‌جهانی مردان در سال 2018 را شکست. بینندگان فینال آمریکا و هلند 20 درصد بیشتر از بینندگان فینال روسیه 2018 بودند.

توجه رسانه‌ها به جام‌جهانی زنان و درخشش ستارگان بزرگ در این تورنمنت فضا را برای پیگیری اهداف بزرگ‌تر باز کرد و بازیکنانی همچون الکس مورگان و مگان راپینو که سال‌ها برای رسیدن به دستمزد و بودجه برابر در فوتبال زنان تلاش می‌کنند، توانستند صدای خود را بلندتر از همیشه به گوش جهانیان برسانند. حالا دیگر تنها بازیکنان نبودند که درخواست دستمزد برابر داشتند؛ در بازی فینال پس از قهرمانی آمریکا فریاد «دستمزد برابر» از سکوها شنیده می‌شد.

جام‌جهانی همچنین فضایی فراهم کرد تا فاصله تیم‌های آفریقایی و آسیایی از تیم‌های بزرگ دنیا مشخص شود. البته این فاصله لزوماً نه به دلیل نبود استعداد در بین بازیکنان این کشورها، بلکه به خاطر کمبود امکانات و پیچیده‌تر بودن ریشه‌های تبعیض در کشورهای در حال توسعه است. آمریکا، سوئد، هلند و انگلستان می‌توانند برای دیگر کشورها الگوی موفق سرمایه‌گذاری در ورزش زنان و تاثیر آن بر موفقیت تیمی و تغییر در جامعه قلمداد شوند.

صبح فردای فینال جام‌جهانی 2019 فرانسه ورزش زنان دنیای متفاوتی را تجربه کرد. دنیایی که در آن تیتر روزنامه‌های معتبر ورزشی زیر سلطه تصویر قهرمانی آمریکا بود. فوتبال زنان بالاخره پس از دو دهه تلاش از حاشیه به متن آمد و تغییر بزرگ را رقم زد.

منتقدان فوتبال زنان همواره ادعا می‌کنند هواداران علاقه‌ای به فوتبال زنان ندارند و اسپانسرها هم به سمت این ورزش نمی‌روند. کیفیت بازی‌ها پایین است و درخواست فوتبالیست‌های زن برای دستمزد برابر ناعادلانه است.

تصاویر استقبال از بازیکنان تیم ملی سوئد پس از کسب مقام سوم و بازگشت به خانه گواه محکمی بر قدم‌های استوار فوتبال زنان در تغییر تاریخ است.