از ساختار اطلاعاتی آذربایجان چه می‌دانید؟

اعتمادآنلاین| در آذربایجان همه چیز تحت کنترل برادر بزرگ است؛ هر جا که باشی، هر تماسی که برقرار شود، چه از طریق موبایل چه اینترنت، تحت نظر است و شبکه‌های اجتماعی هم چشمان مراقبی دارند.

این توصیفی است که پایگاه اطلاع‌رسانی «The Foreign Policy Center» در رابطه با عملکرد وزارت امنیت ملی آذربایجان ارائه کرده است.

سرویس اطلاعات آذربایجان یکی از اولین ساختارهایی بود که بعد از اعلام استقلال این جمهوری از اتحاد جماهیر شوروی سابق تاسیس شد.

این ساختار با استفاده از کارمندان و کارشناسان کمیته امنیت این جمهوری، که در دوره کمونیستی فعالیت می کردند، اول نوامبر 1991 کار خود را آغاز کرد.

در سایت مراکز دولتی آذربایجان آدرس مقر این سازمان شماره 1006 خیابان پارلمان باکو است.

بر اساس اطلاعات منتشرشده در پایگاه‌های رسمی دولت آذربایجان در تاریخ فوق، تمامی غیرآذربایجانی‌هایی که در قالب سازمان کاگ‌ب، سازمان اطلاعات شوروی سابق، در آذربایجان فعالیت می کردند از کشور خارج شدند و کارمندان بومی آن زمام امور را به دست گرفتند تا در چارچوب قانون اساسی کشور و دستورالعمل‌های ریاست جمهوری و دولت فعالیت خود را ادامه دهند.

روسای آن از زمان تاسیس تاکنون عبارت‌اند از:

1. حسین حسین‌اف / از 18 اکتبر 1991

2. فخرالدین تایمازیف / از 17 مه 1992

3. ناریمان امراتوف / از 3 ژوئن 1993

4. نامق عباس‌اف / از 22 مارس 1995

5. الدار محمدوف/ از 23 جولای 2004

6. مدات قولی‌اف/ از 14 دسامبر 2015

همزمان با انتصاب مدات قولی‌اف «الهام علی‌اف»، رئیس‌جمهور آذربایجان، طی دستور شماره 706 که در همان تاریخ صادر شد، به موجب تعدیل قانون اساسی تشکیل سرویس امنیت دولت جمهوری آذربایجان را ابلاغ کرد.

بر اساس این دستورالعمل سرویس مذکور موظف به فعالیت‌های اطلاعاتی، ضداطلاعاتی، تحقیقات امنیتی و عملیاتی شد.

7. علی نقی‌اف 20 ژوئن 2019

علی نقی‌اف که در حال حاضر رئیس سرویس امنیت آذربایجان است، طی سال‌های 2005 تا 2011، معاونت وزارت امنیت ملی جمهوری آذربایجان را بر عهده داشت. او معاونت ریاست اداره کل مبارزه با مفاسد اقتصادی تحت دادستان کل جمهوری آذربایجان را نیز طی سال‌های 2011 تا 2019 در کارنامه خود دارد.

او همچنین مدتی به عنوان رئیس بخش مبارزه با جرائم اقتصادی در وزارت امنیت ملی به فعالیت می‌پرداخت. پیش از تصدی ریاست مدتی نیز به عنوان جانشین اول وزیر امنیت ملی منصوب شد.

بنا بر دستور الهام علی‌اف، ریاست جمهوری آذربایجان، درجه او به سرلشکری ارتقا پیدا کرد.

او بر اساس دستور رئیس‌جمهور آذربایجان، در 20 ژوئن 2019، زمامداری سرویس امنیت دولتی جمهوری آذربایجان را به دست گرفت.

بر اساس گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های مخالف آذربایجان، سرویس اطلاعات این کشور سایت مربوط به روزنامه آذرلیک (azadliq.info ) را که متعلق به مخالفان الهام علی‌اف بود مسدود کرد و از طریق ترفندهای خاصی با فشار بر فیس‌بوک حتی موجبات مسدود شدن صفحه این روزنامه در این شبکه اجتماعی را هم فراهم ساخت.

این سرویس به رسانه‌هایی که خارج از کشور منتشر می‌شوند نیز توجه خاصی دارد و همواره این مراکز به ویژه در بخش سایبری مورد حمله قرار می‌گیرند؛ نمونه آن تلویزیون «میادین» است که به زبان آذری از شهر برلین آلمان اقدام به پخش برنامه می‌کند.

بر اساس اطلاعات منتشرشده، سرویس اطلاعاتی آذربایجان از سال 2011 با استخدام شماری از هکرها و متخصصان سایبری اسرائیلی تمامی فعالیت‌های اینترنتی درون کشور را زیر نظر و در قبضه خود درآورده است.

به زعم گروه‌های مخالف، این سرویس حتی ایمیل‌های ردوبدل شده شهروندان و افراد مقیم در آذربایجان را هم کنترل می‌کند.

از سال 2012 تمامی مکالمات انجام‌گرفته از طریق تلفن‌های همراه نیز توسط این سرویس شنود و کنترل می‌شوند. این شنود حتی گفت‌وگوهای انجام‌شده از طریق اسکایپ را شامل می‌شود و تفاوتی هم نمی‌کند که تلفن‌های همراه با چه سیستم‌عاملی- از اندروید و آی‌اواس گرفته تا ویندوز- کار می‌کنند، چون همه آنها از فیلتر این سرویس عبور خواهند کرد.

نهادهای امنیتی آذربایجان قراردادی به ارزش سه میلیون دلار با یک شرکت اسرائیلی برای کنترل سایبری و فضای مجازی به امضا رسانده‌اند.

بر اساس گزارش‌های منتشرشده، این کنترل به حدی است که به محض انتشار مطلبی علیه دولت یا شخصیت‌های مملکتی، این مساله به سرعت پیگری می‌‌شود و آی‌پی کامپیوتری که آن مطلب مذکور را منتشر کرده مشخص و با فرد خاطی برخورد می‌شود.

این کنترل در رابطه با رسانه‌های مکتوب هم اعمال می‌شود و سرویس اطلاعاتی آذربایجان اجازه انتشار هیچ نوع مطلبی را در مخالفت یا حتی انتقاد از دولت نمی‌دهد.

صرف نظر از فعالیت‌های داخلی این سرویس، چه اطلاعاتی که مخالفان آن را منتشر می کنند و چه داده‌هایی که در سایت‌های دولتی آذربایجان یا مراکز ارائه اطلاعات طبقه‌بندی‌شده منتشر می‌شوند و بیشتر جنبه گزارش‌گونه دارند، باید گفت این سرویس متهم به برخی از فعالیت‌های برون‌مرزی یا به تعبیری واضح‌تر همکاری خاص و ارائه سرویس‌های ویژه‌ای است که تاثیر مستقیمی بر کشورهای همسایه آذربایجان می‌گذارد.

این در حالی است که به گفته تمامی کارشناسان، امروز جمهوری آذربایجان به میدان تقابل سازمان‌های اطلاعاتی همسایه با شماری از سرویس‌های امنیتی بین‌المللی تبدیل شده است.

اکتبر 2018 بود که نجم‌الدین صادق‌اف، رئیس وقت ستاد ارتش آذربایجان، به اسرائیل سفر کرد و قراردادهای مختلفی با فرماندهان نظامی و مدیران اطلاعاتی اسرائیل به امضا رساند.

در آن زمان اعلام شد این قرارداد در چارچوب همکاری گسترده نظامی و امنیتی بین دو طرف امضا شده است.

از سوی دیگر شماری از رسانه‌های اسرائیلی و نیز عربی، همچون شبکه الجزیره، تلاش کردند جمهوری آذربایجان را در بخشی از سناریوی موهوم موسوم به آرشیو هسته‌ای ایران قرار دهند و در قصه‌پردازی‌های خود ادعا کنند این مدارک از طریق خاک جمهوری آذربایجان به فلسطین اشغالی منتقل شده است.

مسئولان صهیونیستی آن‌قدر از عمق همکاری خود با سازمان اطلاعات آذربایجان اطمینان داشتند که در چارچوب سناریوسازی خود درباره این قصه تخیلی‌، ادعا کردند انتقال این آرشیو با همکاری مستقیم سازمان اطلاعات آذربایجان یا حداقل از طریق خاک این کشور صورت گرفته است؛ موضوعی که البته تکذیب مسئولان آذربایجان را در پی داشت.

حکمت گادجیف، سخنگوی وزارت خارجه آذربایجان، در واکنش به ادعاهای تل‌آویو در این رابطه اعلام کرد: سازمان‌های اطلاعاتی ما تحقیقات خود را در این زمینه انجام دادند و دروغ بودن آن به اثبات رسید.

ویکی‌لیکس هم پیش از این گزارش داده بود که باکو در مقابل قراردادهای تسلیحاتی چند صد میلیون دلاری با رژیم صهیونیستی، به موساد اجازه داد از خاکش برای جاسوسی علیه شماری از کشورهای همسایه استفاده کند، به نحوی که موساد در حال حاضر به طور بالفعل پایگاهی در این کشور ایجاد کرده است.

در چارچوب همین اطلاعات است که برخی کارشناسان، سرویس اطلاعات آذربایجان را به همکاری در فعالیت‌های جاسوسی-اطلاعاتی سرویس‌های متحد علیه کشورهای همسایه خود متهم می‌کنند. در حالی که برخی دیگر نیز بر این باورند که جمهوری آذربایجان به حکم هم‌مرز بودن با مرزهای داغستان، روسیه، گرجستان، ارمنستان و ایران، نقطه تلاقی تضادهای منافع منطقه‌ای و بین‌المللی قلمداد می‌شود؛ به همین خاطر ممکن است سرویس امنیتی آذربایجان در بهترین شرایط در مقابل فعالیت‌های اطلاعاتی سرویس‌های دیگر کشورها منفعل عمل کند، توصیفی که شاید برای ساختاری که خود را میراث‌دار بخشی از عملکرد کاگ‌ب می‌داند چندان باورپذیر نباشد و میدان‌داری این فعالیت‌ها را به اذهان متبادر کند.