حرکت چراغ‌خاموش القاعده برای بازگشت به قدرت

اعتمادآنلاین| کارشناسان می‌گویند پس از فروکش کردن تب تروریسم داعش در منطقه خاورمیانه، باید منتظر رونمایی از نسخه جدید القاعده در منطقه باشیم.

به گفته کارشناسان، نسخه جدید القاعده تفاوت زیادی با سازمانی دارد که حوادث 11 سپتامبر را مرتکب شد.

بر اساس گزارشی که شورای روابط خارجی آمریکا منتشر کرد و شماری از رسانه‌های این کشور به آن پرداختند، به رغم جنگ گسترده‌ای که آمریکا از 11 سپتامبر تاکنون علیه تروریسم راه انداخته و مخارج حدود 5.9 تریلیون دلاری‌ این جنگ‌ها و نیز با وجود کشته شدن 480 تا 507 هزار نفر طی آنها و حتی قتل شخص اسامه بن‌لادن، باز هم تمامی این مسائل سبب نشده گروه «القاعده» نسبت به روزی که حوادث 11 سپتامبر به وقوع پیوست ضعیف‌تر ارزیابی شود؛ به ویژه که امروز دامنه نفوذ و فعالیت این گروه از افغانستان تا کشورهای آفریقا، شورای همکاری خلیج‌فارس، خاورمیانه و آسیای میانه گسترش یافته است.

بنا بر این گزارش، امروز می‌توان گفت ما با شکل جدیدی از القاعده مواجهیم که موفق شد خود را به عنوان جانشینی برای شماری از ساختارهای محلی در این مناطق بشناساند و حتی خدماتی همچون آب و برق را برای این مناطق تامین کند.

به زعم کارشناسان، با توجه به اینکه القاعده از بدو تاسیس در سال 1988 بازی با تناقض‌های منطقه‌ای را فرا گرفته بود، این بار نیز توانست از شکاف‌های به‌وجودآمده در تناقض‌های منطقه‌ای برای گسترش نفوذ خود در مناطق خاصی از جهان بهره ببرد.

گرچه گفته می‌شود زمینه این گسترش و نفوذ را همان کسانی برای این سازمان تروریستی مهیا می‌کنند که در گذشته نیز بستر شکل‌گیری و رشد و نمو آن را فراهم کرده بودند.

روزنامه آمریکایی «نشنال اینترست» طی گزارشی در این‌باره می‌نویسد: القاعده به شکل قابل توجهی از کشمکش‌های درون‌منطقه‌ای بهره‌برداری کرد و موفق شد از آن برای خود فرصتی جهت رخنه و نفوذ بسازد. این گروه از چنددستگی‌های دینی و مشکلات مذهبی کمال استفاده را برده و ساختار تبلیغاتی‌اش از طریق صدور مجله، ویدئوهای عملیات انتحاری و اشعار و ترانه‌های حماسی به این اختلافات دامن زده و به این ترتیب نفوذ خود را گسترش داده است.

بر اساس پژوهش شورای روابط خارجی آمریکا، یکی از خطرناک‌ترین شاخه‌های گروه القاعده در حال حاضر شاخه جزیره‌العرب است که بیشترین استقرار و تمرکز را در حال حاضر در یمن دارد.

طبق یافته‌های این گزارش، این شاخه در زمان اعلام موجودیت طی سال 2009 چند صد نفر بیشتر عضو نداشت، اما امروز شمار جنگجویانش بیش از هفت هزار نفر تخمین زده می‌شود.

به اعتقاد کریستین تیلور، دانشجوی دکترا و متخصص در گروه‌های مسلح غیردولتی، ساختار گروه القاعده، که سال 2001 هنگام تدارک انجام حملات 11 سپتامبر حدود 40 هزار جنگجو داشت، امروز دیگر یک ساختار هرمی و تشکیلاتی سنتی نیست که دستورات خود را مستقیماً از رهبرش دریافت کند، بلکه بعد از این تاریخ انعطاف‌پذیری بیشتری پیدا کرده و امروز در دوره پسا اسامه بن‌لادن، با مدیریت اقماری گسترش چشمگیری یافته است. البته آنچه جنگ علیه تروریسم لقب گرفته نیز به شکل‌گیری این ساختار کمک شایانی کرده است.

با این حال، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) نیز طی گزارشی در سالگرد قتل اسامه بن‌لادن هشدار داد که القاعده همچنان یک تهدید برای تمامی جهان قلمداد می‌شود؛ القاعده بلندپروازی‌های بزرگی دارد و همچنان نیز به این بلندپروازی‌ها پایبند مانده، از این رو به دنبال مطرح شدن دوباره در صحنه بین‌المللی است.

در مقابل به گفته کارشناسان، در سایه شکست سخت گروه داعش، چشم حامیان تروریسم و ناامنی در منطقه مجدداً به سوی سازمان مادر این گروه یعنی القاعده دوخته شده است، تا شاید از این طریق روند ناامنی در منطقه همچنان حفظ شود. گرچه اکنون شرایط به طور قابل توجهی با دوره شکل‌گیری داعش در عراق و سوریه تفاوت پیدا کرده است.