«اعتمادآنلاین» از بحران تکدی‌گری در کشور گزارش می‌دهد:
وجود چهار هزار متکدی در پایتخت/ نصف متکدیان، کودکان هستند/ درآمدهای میلیونی متکدیان حقیقت دارد؟
چه اتفاقاتی انسان را به جایی می‌‌رساند که حاضر به گدایی و گذشتن از آبرویش می‌شود؟ تکدی‌گری، این آسیب قدیمی، بزرگ و مهلک اجتماعی، گرچه شاید موضوعی نخ‌نماشده به نظر برسد، اما افزایش معضلات ناشی از این بحران اجتماعی، طی یک دهه اخیر در شهرهای مختلف ایران، آن را به یک خطر بزرگ تبدیل کرده است.
اعتمادآنلاین| چه اتفاقاتی انسان را به جایی می‌‌رساند که حاضر به گدایی و گذشتن از آبرویش می‌شود؟ تکدی‌گری، این آسیب قدیمی، بزرگ و مهلک اجتماعی، گرچه شاید موضوعی نخ‌نماشده به نظر برسد، اما افزایش معضلات ناشی از این بحران اجتماعی، طی یک دهه اخیر در شهرهای مختلف ایران، آن را به یک خطر بزرگ تبدیل کرده است.
این خطر دیگر همچون گذشته به نازیبا کردن چهره شهر و تاثیر منفی بر روان آحاد جامعه محدود نمانده و این روزها تبدیل به یک معضل امنیتی در کشور شده است.
همین حالا که این گزارش نوشته می‌شود، تهران به عنوان پایتخت کشور چهار هزار متکدی را در خود جای داده است. 2 هزار نفر از این متکدیان، یعنی نصف آنها، کودکان هستند و 1400 نفر هم از اتباع بیگانه. اینکه وجود اتباع خارجی و همچنین کودکان در قشر متکدیان چه آسیب‌هایی برای یک کشور به همراه دارد به کنار، اوضاع زمانی خطرناک‌تر می‌شود که بدانیم به گفته فرماندار تهران، تنها 30 درصد از این افراد نیازمندان واقعی هستند.
طبق همین مستندات، حدود 70 درصد از متکدیان به این کار اعتیاد دارند و بخش اعظم آنها توسط باندهای حرفه‌ای تکدی‌گری اداره می‌شوند. اگرچه تاکنون عدد مشخصی درباره تعداد باندهای اداره‌کننده این افراد اعلام نشده است، اما عیسی فرهادی، فرماندار تهران، ماه گذشته از برخورد با 20 باند فعال در پایتخت خبر داده بود.
اعتیاد، فساد، تجاوز، بچه‌دزدی، افزایش کودکان کار، بازتاب منفی بر سطح شادابی جامعه، تغییر چهره شهر و آلودگی‌های محیطی تنها بخشی از آسیب‌هایی است که به عنوان زیرمجموعه تکدی‌گری در جامعه خودنمایی می‌کند. از همین رو پرداختن به این آسیب، ابعاد مختلف آن و بررسی راهکارهایی برای کنترلش همواره حائز اهمیت است.
حریرچی، جامعه‌شناس: حداقل‌های یک زندگی باید برای مردم فراهم شود
امیرمحمود حریرچی، جامعه‌شناس، با نقد مسئولان کشور، به بررسی آسیب تکدی‌گری پرداخت: «مشخص نیست دولتمردان و مسئولان چه زمانی می‌خواهند حقوق شهروندی را به رسمیت بشناسند. حداقل حقوق شهروندی رفع نیازهای اولیه مثل خوراک، پوشاک، آموزش و... است. لازم است این حداقل‌ها برای افراد مهیا شود تا زمانی که فرد مهارتی بیاموزد و کاری پیدا کند.»
حریرچی عامل اصلی تکدی‌گری را فقر عنوان کرد: «آنچه مسلم است اینکه تکدی‌گری نشان از فقر در جامعه دارد. در واقع فقر عامل اصلی تکدی‌گری است. افرادی که نمی‌توانند امرارمعاش کنند به سمت تکدی‌گری می‌روند. اگر حداقل‌های زندگی افراد، که وظایف دولت‌هاست، تامین شود، آنها به تکدی‌گری روی نمی‌آورند.»
غنی‌لو، آسیب‌شناس اجتماعی: در کشوری با منابع قوی و اخذ مالیات چرا مردم باید مجبور به گدایی شوند؟
رضا غنی‌لو، آسیب‌شناس اجتماعی و عضو سابق هیات علمی دانشگاه پلیس، گفته این روزها فقر در خیابان‌ها تبدیل به نمایش شده است: «تا زمانی که ذلت به شکل شهودی عاملی است تا مردم دل‌شان به رحم بیاید، قطعاً افرادی در خیابان‌ها هستند که با استفاده از کودکان و کهنسالان و داستان‌هایی از بیماری و امثالهم دنبال توجه و درآمدزایی می‌آیند. در واقع خیابان به فضایی برای به نمایش درآوردن فقر تبدیل می‌شود.»
عضو سابق هیات علمی دانشگاه پلیس، تغییر ماهیت سازمان‌های خیریه را هم در تقویت تکدی‌گری دخیل دانست: «سازمان‌ها و نهادهای مدنی در زمینه حمایت از این قشر محروم از قرن 19 با محتوای خیریه‌ها و در کشورهای مختلف راه‌اندازی شدند، اما به مرور زمان، این خیریه‌ها جایی شدند برای فرار مالیاتی و پولشویی. در ایران هم این خیریه‌ها با متد قبض‌فروشی امرارمعاش می‌کنند.»
غنی‌لو همچنین سازمان‌های بالادست جامعه را به عنوان خاطیان اصلی مورد خطاب قرار داد: «بد نیست یک درجه بالاتر را هم رصد کنیم. در کشوری که مالیات اخذ می‌شود، منابع زیرزمینی به شکل قابل توجهی وجود دارد، برای موارد مختلف شهری از مردم عوارض گرفته می‌شود و ارائه هر خدماتی به مردم با اخذ هزینه اتفاق می‌افتد، چرا فقر باید تا این اندازه گسترده باشد؟ سیاست‌های تامین اجتماعی چرا باید این همه عاری از نظم باشد؟ طبق قانون، تکدی‌گری جرم است و همه هم این را می‌دانند، اما چرا هیچ اقدام سازمان‌یافته و درستی در زمینه جمع‌آوری این افراد رخ نمی‌دهد؟ به نظر می‌رسد فارغ از فضای فرهنگی، نهادهای مرتبط و بالادستی نیز باید رویه کاری خود را تغییر دهند.»
هادی معتمدی، روانپزشک: سیستم اطلاعاتی که جاسوس آمریکایی را پیدا می‌کند از پس کشف باند متکدیان هم برمی‌آید
هادی معتمدی، روانپزشک و آسیب‌شناس اجتماعی، با اشاره به باندی بودن اکثر متکدیان کشور در گفتوگو با اعتمادآنلاین گفت: «سیستم اطلاعاتی که توان پیدا کردن جاسوس آمریکایی را دارد، قطعاً نباید پیدا کردن ریشه متکدیان یک شهر برایش کار سختی باشد. هم من و هم شما از قدرت آنها آگاهیم، اما مساله اینجاست که آسیب‌های اجتماعی اصلاً جزو اولویت‌های کشور نیست و صرفاً موضوعات سیاسی در اولویت است. سیستم اطلاعاتی اگر بخواهد، یک‌هفته‌ای ریشه متکدیان سازمان‌یافته را کشف می‌کند.»
او با مقایسه دولت‌های خاتمی و احمدی‌نژاد ادامه داد: «در دولت سید محمد خاتمی که بنده رئیس سازمان بهزیستی بودم، معضلات اجتماعی به طور جدی در اولویت‌های دولت قرار داشت. ما به محض اینکه مشکلی پیدا می‌کردیم یا اینکه نیاز به سرمایه‌گذاری روی یک آسیب اجتماعی داشتیم، از سازمان برنامه و بودجه پول می‌گرفتیم و در مقابل باید گزارش کار به آنها ارائه می‌دادیم، اما وقتی احمدی‌نژاد روی کار آمد مساله آسیب‌های اجتماعی از اولویت‌های اصلی به صفر رسید. الان اگر قرار باشد پژوهشگری در زمینه طبقه‌بندی آسیب‌های اجتماعی در جامعه تحقیق کند، به یک میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. اما آیا چنین بودجه‌ای می‌دهند؟ هزار تومان هم نمی‌دهند. به همین دلیل می‌گوییم اراده‌ای برای مقابله با این مسائل وجود ندارد.»
این روانپزشک نحوه رفتار مردم با متکدیان در جامعه را هم مهم برشمرد: «خیلی مهم است که مردم بدانند چطور باید با متکدیان رفتار کرد. اگر فرد حاضر در خیابان خدماتی ارائه می‌دهد، مثلاً گل می‌فروشد، خرید از او ایرادی ندارد. اما بچه‌ای که کنار خیابان مشق می‌نویسد، مردی که بدون پا روی زمین نشسته، زنی که می‌گوید بیمار است و از شما پول طلب می‌کند؛ به این افراد به هیچ عنوان نباید پول داد. فارغ از اینکه کمک مالی باعث افزایش این قشر می‌شود، حتی از نظر دینی هم مذموم و به طور صریح حرام اعلام شده است. تنها اگر شرایط بسیار بحرانی داشتند، می‌توانید با شماره 110 پلیس یا شماره 123 اورژانس اجتماعی تماس بگیرید.»
یک متکدی: 130 هزار تومان پول بهزیستی کمکی به بچه فلجم نمی‌کند
اما نمی‌توان درباره متکدیان حرف زد و از خودشان درباره این مساله نپرسید. پیرمرد 74 ساله‌ای که هر روز از بومهن تا تهران برای گدایی می‌آید، درباره زندگی‌اش با اعتمادآنلاین گفتوگو کرد. قد بلندی دارد و می‌توان گفت تمام دندان‌هایش ریخته و همه مویش هم سپید است. شکستگی شدیدی از ناحیه ران پا دارد که تقریباً امکان کار کردن را از او می‌گیرد.
ابتدا از زندگی‌اش پرسیدیم که گفت: «چند بار برای عضویت در سازمان بهزیستی تلاش کردم، اما نشد، به همین دلیل راهی جز این کار ندارم. بومهن زندگی می‌کنم و 600 هزار تومان فقط اجاره‌خانه می‌دهم. تازه مالک از ما به خاطر شرایط زندگی‌مان رهن نمی‌گیرد. یک بچه معلول دارم که تحت پوشش سازمان بهزیستی است، اما مبلغ ماهانه 130 هزار تومانی کمکی به ما نمی‌کند.»
او درباره درآمدش عنوان کرد: «تقریباً روزی حدود 80 هزار تومان درآمد دارم که 10 هزار تومانش صرف رفت‌و‌آمدم می‌شود. به هر حال مردم هم سخت زندگی می‌کنند و شرایط اقتصادی برای همه بد است.»
یک مددکار بهزستی: اکثر بچه‌های کار می‌گویند هیچ آرزویی ندارند
مدتی است خودروهایی تحت عنوان مقابله با آسیب‌های اجتماعی در شهر تهران به جمع‌آوری متکدیان می‌پردازند. طرحی که پیشتر هم به طرق مختلف پیاده شده بود.
یکی از مددکاران حاضر در این خودروها که می‌خواست نامش فاش نشود، درباره شرایط کاری‌شان به اعتمادآنلاین گفت: «فعالیت ما دسته‌بندی شده است. برخی خودروها فقط بزرگسالان را جمع‌آوری می‌کنند، اما ما سراغ کودکان کار و متکدی می‌رویم. 2 ماه است فعالیت‌مان را آغاز کرده‌ایم و فعلاً هم به این کار ادامه می‌دهیم.»
او با اشاره به غیرایرانی بودن خیلی از این افراد ادامه داد: «بسیاری از بچه‌هایی که ما سراغ‌شان می‌رویم تهرانی نیستند و از شهرها و استان‌های اطراف می‌آیند. برخی از آنها حتی ایرانی هم نیستند. همین مساله کار ما را سخت می‌کند.»
این مددکار اجتماعی درباره سرنوشت کودکان متکدی گفت: «اگر این بچه‌ها خانواده داشته باشند، دنبال‌شان می‌آیند و آنهایی که خانواده‌ای ندارند به بهزیستی سپرده می‌شوند. با اکثر آنها که حرف می‌زنیم آرزوی خاصی ندارند و فقط دل‌شان می‌خواهد پول دربیاورند. در حالی که خودمان می‌دانیم برخی از آنها توسط باندها هدایت می‌شوند؛ مثلاً یک بار خودم دیدم که مردی سه زن و چند بچه را سر خیابان پیاده کرد و با فاصله از آنها با قمه‌ای در دست ایستاد که مبادا آنها فرار کنند یا ما سمت‌شان برویم.»
طبق گزارش‌های بهزیستی، برای این بچه‌ها دادگاه تشکیل می‌شود که صلاحیت خانواده‌هایشان را بسنجند، اما عموماً این دادگاه‌ها شکل فرمالیته دارد و با وجود ردصلاحیت خانواده، بازهم بچه به آنها تحویل داده می‌شود. وقتی در این‌باره از این مددکار پرسیدیم، پاسخ داد که نمی‌خواهد وارد این موضوع شود.
حل معضل تکدی‌گری در انتظار اقدام جدی نیروهای انتظامی و اطلاعاتی
بر اساس اظهارات محمدعلی افشانی، شهردار سابق تهران، متکدیان سازمان‌یافته روزانه حدود 500 هزار تومان درآمد دارند و رؤسای برخی باندها درآمدشان به 9 میلیون تومان در روز می‌رسد. این عدد و رقم‌ها از درآمد بسیاری از کارمندان و کارگران جامعه هم بیشتر است.
به گفته کارشناسان، معضل اصلی تکدی‌گری در ایران و در برخی شهرهای بزرگ، نه صرفاً گدایانی که به خاطر فقر مجبور به این کار می‌شوند، بلکه باندهایی است که فعالیت سازمان‌یافته دارند؛ گدایی برای آنها یک فرهنگ است و همین باندها هم منبع تولید کودکان کار، تجاوز و تعرض به کودکان و انتشار بیماری‌هایی همچون ایدز می‌شوند. باندهایی که سر و شکل کارشان شبیه هر باند خلافکار دیگر است، با این تفاوت که آنها با فریب مردم عموماً ترحم می‌خرند.
در چنین شرایطی داشتن این توقع اشتباه نیست که نیروهای انتظامی، قوه قضاییه، نیروهای اطلاعاتی و نهادهای مرتبط با آنها وظیفه رصد و کشف این باندها را عملیاتی کنند.
دیدگاه تان را بنویسید