شاخه زیتون صلح بر گردن فوتبال عراق

اعتمادآنلاین| منیژه موذن- فوتبال در عراق، طی دو دهه گذشته، بیش از هر چیز پیام‌آور صلح بوده است. در کشوری جنگ‌زده که سال‌ها درگیر ناامنی و تهدید داخلی و خارجی بوده، فوتبال همچون مرهمی بر دردها مردم را به سمت زندگی عادی سوق داده است.

عراق و قدرت فوتبال

ماه جولای سال 2007، پنج سال پس از آغاز جنگ، خیابان‌های عراق بار دیگر شاهد گردهمایی و تجمع مردم بود، اما این بار نه در سوگواری کشته‌شدگان حملات انتحاری بلکه برای جشن پیروزی‌های پی‌درپی تیم ملی فوتبال این کشور در جام ملت‌های آسیا. تیمی که حتی نمی‌توانست در کشور خود تمرین کند و بازی‌های دوستانه را در امارات انجام می‌داد.

مردم عراق روزهای سختی را گذرانده بودند. جنگ با نیروهای خارجی عراق را تبدیل به بستری مناسب برای خشونت‌های فرقه‌ای کرده بود و روزی نبود که اخبار کشته شدن مردم عادی در رسانه‌های بین‌المللی در صدر اخبار نباشد. اسامی کشته‌شدگان دیگر تبدیل به اعدادی بی‌نام و نشان شده بود، اما مردم عراق در طول سال‌های ناامنی یک چیز را به خوبی یاد گرفته بودند: ادامه دادن زندگی در شرایط بحرانی. آنها تجسم این جمله چرچیل پس از جنگ‌جهانی دوم بودند: «آرام باش و ادامه بده!»

در آغاز جام ملت‌های آسیا در سال 2007، در حضور تیم‌های قدرتمندی همچون کره‌جنوبی، ژاپن، ایران و عربستان، کسی برای عراق جنگ‌زده شانسی قائل نبود. با وجود این، آنها با پنج امتیاز از گروه خود صعود کردند و در مراحل بعد آنچه منجر به موفقیت‌شان شد، امید و انگیزه بود. چهره شاد مردم عراق حین جشن‌های خیابانی مهر اثبات بر این مدعا بود که فوتبال می‌تواند همه چیز را شکست دهد حتی ویرانی جنگ را.

دوران گذار

عراق پس از آغاز جنگ به مدت 15 سال، به دلیل ناامنی، از برگزاری بازی‌های بین‌المللی محروم بود. با بازگشت نسبی آرامش به این کشور در سال 2017 فیفا اعلام کرد ممنوعیت میزبانی عراق برداشته شده است. پس از پایان ممنوعیت میزبانی، عراق که برای پیشرفت فوتبال خود سرمایه‌گذاری بسیاری کرده بود، با ایجاد زیرساخت مناسب و ورزشگاه‌های مدرن، تلاش کرد به یکی از قدرت‌های فوتبال آسیا تبدیل شود.

جولای 2019 بازی‌های غرب آسیا در عراق و در شهر کربلا توسط وزارت ورزش این کشور و طی قراردادی با یک شرکت لبنانی، با افتتاحیه‌ای جنجالی آغاز شد. حضور زنان با پوششی متفاوت در ورزشگاه مدرن کربلا بسیاری از سیاستمداران و مسئولان شیعه عراق را به اعتراض وا داشت. در طول 12 ساعت پس از افتتاحیه اعتراض‌ها چنان بالا گرفت که فدراسیون فوتبال عراق با تاکید بر اینکه به هیچ وجه قصد خدشه‌دار کردن حرمت شهر کربلا را ندارد، از اتفاقات پیش‌آمده در مراسم افتتاحیه عذرخواهی کرد. روابط‌عمومی وزارت ورزش عراق با واکنشی متفاوت در پاسخ به اعتراض برخی از سیاستمداران عراقی نسبت به مراسم افتتاحیه بازی‌های غرب آسیا اعلام کرد: «سیاستمداران بهتر است اول مراقب زندگی شبانه بغداد باشند و بعد به وزارت ورزش اعتراض کنند. در هیچ کجای قانون منعی برای برگزاری چنین مراسمی در کربلا نیامده است.» وزارت ورزش این کشور رفتار سیاستمداران را ریاکارانه خطاب کرده بود.

میزبانی عراق در هاله‌ای از ابهام

چند روز پس از آغاز بازی‌های غرب آسیا، علی نوری، سردبیر نشریه فوتبال عراق، خبر داد فیفا با ارسال نامه‌ای به فدراسیون فوتبال عراق اعلام کرده امنیت ورزشگاه‌های این کشور بعد از رفع تعلیق بهتر نشده، بلکه بدتر هم شده است. به همین خاطر فدراسیون جهانی تصمیم گرفته بازی‌های انتخابی جام‌جهانی 2022 قطر در خاک این کشور برگزار نشود. پیش از این عراق ابتدا بصره و سپس اربیل را به عنوان میزبان اعلام کرده بود.

در اعتراض به نامه فیفا، احمد ریاض، وزیر ورزش و جوانان عراق، گفت: «این حق ماست که در بصره و در جای‌جای خاک خود میزبانی کنیم و هیچ عذر و بهانه‌ای قابل قبول نیست.» او ادامه داد: «بهانه‌ها و دلایلی که برای عدم میزبانی ما می‌آورند، اصلاً پذیرفتنی نیست. عراق از امنیت کامل برخوردار است و ما می‌توانیم از هر تیمی میزبانی کنیم. ورزشگاه‌ها و هواداران ما آماده میزبانی از هر تیمی هستند.»

در نهایت اعلام شد که فدراسیون جهانی هیاتی را برای نظارت بر وضعیت امنیت ورزشگاه‌های عراق به این کشور خواهد فرستاد.

از سوی دیگر تیم ملی فوتبال عراق در دیدار نهایی مسابقات غرب آسیا مقابل بحرین شکست خورد، تا فدراسیون فوتبال این کشور تصمیم به تغییر کاتانچ، سرمربی تیم ملی، بگیرد. هرچند رئیس فدراسیون فوتبال عراق این خبر را چند ساعت بعد تکذیب کرد، اما آشفتگی وضعیت تیم ملی عراق و نگرانی از ناکامی این تیم در بازی‌های مقدماتی جام‌جهانی قطر کاملاً مشهود است.

عراق در دو دهه گذشته، با وجود جنگ و ناامنی و مشکلات سیاسی و اقتصادی، تلاش بسیاری برای پیشرفت فوتبال خود کرده است. هرچند این کشور هنوز درگیر اختلافات قومیتی و مذهبی است و در سال‌های پس از جنگ اختلافات مذهبی و شکاف سنت و مدرنیته به ناامنی دامن زده، اما فوتبال توانسته همواره پیام‌آور صلح باشد.