روستا، عضو هیات‌مدیره شرکت بازآفرینی شهری: اقدامات اورژانسی راه علاج حاشیه‌نشینی نیست/ ایمانی‌جاجرمی، استادیار دانشگاه علوم اجتماعی: برای پوشش مردم برنامه می‌سازیم اما حواس‌مان به بحران‌های جدی‌تر نیست/ بیابانی، مدرس دانشگاه: جمعیت با آسیب اجتماعی رابطه م

اعتمادآنلاین| ‌ نشست حاشیه‌نشینی تا اسکان غیررسمی در ایران، چهارشنبه 27 شهریور ماه در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد. مجید روستا، عضو هیات مدیره شرکت بازآفرینی شهری در ایران، حسین ایمانی جاجرمی، استادیار دانشگاه علوم اجتماعی و بیابانی مدرس دانشگاه سخنرانان این نشست بودند.

حاشیه‌نشینی را می‌توان به یک فرصت تبدیل کرد

به گزارش اعتمادآنلاین ، روستا در این نشست صحبت‌هایش را با توضیح اقدامات اورژانسی در مواجهه با حاشیه‌نشینی آغاز کرد: «سکونتگاه‌های غیررسمی و یا حاشیه‌نشینی موردی نیست که با اقدامات اورژانسی برطرف شود. بزرگ شدن شهرها این ناهنجاری‌ها را به وجود‌ آورده و حالا برای مقابله با آن باید اقدامات اساسی انجام داد. اقدامات اورژانسی علاج و درمانی برای این معضل نیست و تنها سبب پراکنده‌کاری می‌شود. در صورتی که بحران‌های این‌چنینی برای برطرف‌شدن نیازمند تمرکز دارند.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «اگرچه حاشیه‌نشینی ناشی از فقر است و به نظر موضوعی به شدت منفی می‌آید اما می‌تواند یک فرصت هم تلقی شود. اگر به بحران حاشیه‌نشینی به عنوان معضلی کلی نگاه کنیم، نیروها را برای برطرف کردن آن بسیج و هماهنگ کنیم و طی پروسه‌ای حمایتی و تیمی به آن بنگریم می‌تواند یک فرصت جدی باشد. اما بی‌توجهی به این ظرفیت‌ها می‌تواند حاشیه‌نشینی را یک تهدید صد درصدی کند، آن هم در شرایطی که همیشه رفتار مقابل این موضوعات سلبی بوده و برخورد درست و ایجابی اتفاق نیفتاده است.»

روستا همچنین به ضعف مشارکت مردمی اشاره کرد: «موضوعی که در تمام این سال‌ها در کشور ما به آن توجهی نشده عدم مشارکت مردم است. رویکرد جهانی در این موارد به جایی رسیده که مردم را هم در موضوعات دخیل می‌کند. ما نه تنها از مشارکت مردم به نحو درست استفاده نمی‌کنیم بلکه سعی می‌کنیم با مداخله مستقیم، امکان مشارکت‌های آتی را هم بگیریم، آن هم در حالی که دولت باید تسهیل‌گر باشد.»

او در نهایت عنوان کرد: «در پایان این را هم فراموش نکنیم که پیشگیری از گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی با ممنوع کردن مهاجرت و راه ندادن مردم به برخی شهرها ایجاد نمی‌شود بلکه باید برای این کاربرنامه‌ریزی شود تا بخش‌های کم‌برخوردار بتوانند در مسیر توسعه قرار گیرند.»

تغییرات اقلیمی با حاشیه‌نشینی کاملاً مرتبط است

حسین ایمانی جاجرمی در ادامه این نشست تغییرات اقلیمی را با موضوع حاشیه‌نشینی مرتبط دانست: «نمی‌توانیم از حاشیه‌نشینی حرف بزنیم اما توجهی به تغییرات اقلیمی نداشته باشیم. وقتی در همین کشور خودمان دریاچه ارومیه با آن شرایط روبه‌رو می‌شود قطعاً بر روند زندگی مردم آنجا تاثیر می‌گذارد. دقیقاً در این روزها که می‌بینیم دریاچه ارومیه دارد به روزهای خوبش نزدیک می‌شود می‌توان تصور کرد چه تغییراتی مجدداً بر زندگی مردم ایجاد خواهد کرد.»

این استاد دانشگاه ایجاد فاصله ثروت و فقر را هم موضوع مهمی دانست: «شکی نیست که در سال‌های اخیر مردم ثروتمند‌تر شدند. در همین ایران، مردم در این روزها اوضاع مالی بهتری نسبت به دهه 70 دارند. روزی داشتن یک پیکان آرزو و رویا بود اما الان بخش اعظم مردم خودروی شخصی دارند. اما نکته مهم این است که به همان نسبت فاصله بین ثروت و فقر بیشتر شده است. بخش اعظم ثروت هنوز در دست افراد کمی است. این موضوع هم نه تنها در مسائل مالی بلکه در سایر جنبه‌ها هم دیده می شود. مثل اینکه دانشگاه تهران الان در مقایسه با 2 دهه پیش خیلی عقب‌تر از دانشگاه هاروارد است.»

او ادامه داد: «یک تهران داریم که معنای شهری می‌دهد و بسیاری از ما می‌شناسیم اما تهران اصلی را خیلی‌ها نمی‌شناسند. تهرانی که شهر قدس و پردیس و اسلامشهر دارد. تهرانی که یک زن به خاطر رفت‌و‌آمد بین برخی مناطقش قربانی تجاوز می‌شود، در صورتی که اگر این تهران مثل پاریس و توکیو و لندن بود باید می‌توانست با قطارهای شهری به راحتی رفت‌و‌آمد کند.»

ایمانی جاجرمی در پایان عنوان کرد: «بررسی معضلات حاشیه‌نشینی اقدامی جدی است و نیازمند این است که مدیران به طور عملی به آن بپردازند. نمی‌شود که برای پوشش مردم برنامه بسازیم اما برای مسائل مهم‌تر که آسیب اجتماعی هستند و باعث بروز مشکلات و بحران‌های بزرگ در کشور می‌شوند سکوت کنیم.»

امسال 50 هزار خانوار از تهران به کرج رفتند

بیابانی، دیگر سخنران این نشست هم در ادامه این جلسه گفت: «باید آسیب‌های حاشیه‌نشینی را به طور مجزا بررسی کرد. در بخش فرهنگی این مساله باعث ایجاد کاهش استانداردهای آموزشی می‌شود. در بخش شهری شاهد بی‌ضابطه بودن ساختمان‌ها خواهیم بود. در فضای اجتماعی دوره‌گردی، تکدی‌گری و دست‌فروشی افزایش می‌یابد. در حوزه سلامت با افزایش زباله‌ها و نبود مکانسیم درست برای جمع‌آوری آنها روبه‌رو خواهیم شد. در فضای انسانی می‌بینیم که تعاملات مردمی به حداقل رسیده و جایش را به نزاع داده است.»

او ادامه داد: «با نگاهی ساده به این مصادیق به راحتی می‌توان فهمید که حاشیه‌نشینی چه جایگاهی در معضلات کشور دارد. این در حالی است که جمعیت هم با میزان این آسیب‌ها ارتباط مستقیم دارد. مثلاً استان‌های تهران، اصفهان و خراسان با بیشترین تعداد جمعیت در کشور، بیشترین میزان آسیب را هم دارا هستند.»

این مدرس دانشگاه در پایان خاطرنشان کرد: «امسال 50 هزار خانوار از تهران به کرج مهاجرت کردند چون توانایی پرداخت هزینه‌های مسکن را نداشتند. این تعداد خانوار اگر هر کدام‌شان میانگین خانواده 3 نفری داشته باشند، می‌شود 150 هزار نفر که از تهران رفته‌اند. حالا تصور کنید که این میزان جمعیت چقدر بحران و آسیب را با خودش به یک شهر منتقل می‌کند.»