پراگماتیسم چیست؟

اعتمادآنلاین| مینا جزایری- واژه پراگماتیسم مشتق از واژه یونانی Pragma به معنی عمل است. این واژه نخستین بار توسط چارلز سندرز پرس، منطقدان آمریکایی، استفاده شد.

مقصود پرس از به کار بردن این واژه روشی برای حل کردن ارزشیابی مسائل عقلی بود، اما معنای پراگماتیسم به تدریج تغییر کرد.

در حال حاضر پراگماتیسم یعنی درباره هر نظریه یا آموزه‌ای باید بر پایه نتایجی که از آن به دست می‌آید داوری کرد. به نظر پراگماتیست‌ها، اگر عقیده‌ای به نتیجه خوب و کارآمد برای انسان بینجامد، باید آن را حقیقی قلمداد کرد.

تا قبل از این، نظریه اصلی و رایج درباره حقیقت این بود که حقیقت امری است جدا از انسان، چه کسی آن را بشناسد، چه نشناسد.

اما پراگماتیسم قائل به این شد که حقیقت امر جدایی از انسان نیست، بلکه تنها دلیل برای یک نظر درست و حقیقی است و یک نظر، باطل و خطا، این است که اولی در عمل به درد انسان بخورد و برای او کارآمد و موثر باشد و دیگری چنین نباشد.

از دیدگاه پراگماتیسم، معیار حقیقت عبارت است از سودمندی، فایده، نتیجه و نه انطباق با واقعیت عینی. در واقع حقیقت هر چیز به وسیله نتیجه نهایی آن اثبات می‌شود.

پراگماتیسم در سیاست بیشتر به معنای واقع‌گرایی و مصلحت‌گرایی است.

دولتمردان و سیاستمداران «پراگماتیست» به کسانی اطلاق می‌شود که امکانات عملی و مصلحت روز را بر معتقدات خود مقدم می‌شمارند و به عبارت دیگر برای پیشرفت مقاصد خود یا ماندن بر مسند قدرت انعطاف نشان می‌دهند.