زبان انگلیسی از مدارس حذف می‌شود؟/ سخنگوی کمیسیون آموزش: فقط می‌خواهیم انحصار زبان انگلیسی را از بین ببریم/ آغاز نگرانی‌ها برای تشکیل مافیا در موسسات آموزش زبان/ دانش‌آموزان مدارس خشتی و گلی، موسسه زبان انگلیسی‌شان کجا بود؟

اعتمادآنلاین| 19 مهرماه امسال، 57 نماینده مجلس طرح یک‌فوریتی «رفع انحصار از زبان انگلیسی در نظام آموزش همگانی کشور» را به هیات‌رئیسه مجلس ارسال کردند. طرحی که از همان ابتدا با نقدهای جدی اهالی این حوزه روبه‌رو شد.

خبری کوتاه اما تامل‌برانگیز که واکنش‌های منفی زیادی در پی داشت. بر اساس این طرح آموزش زبان‌ انگلیسی از برنامه مدارس حذف و اختیاری اعلام شده و دانش‌آموزان برای یادگیری می‌توانند به آموزشگاه‌های آزاد مراجعه کنند.

در بخشی از مقدمه توجیهی این طرح، ضرورت تعلیم زبان انگلیسی بی‌اهمیت قلمداد و نوشته شده است: «با توجه به عدم ضرورت تعلیم زبان خارجی به دانش‌آموزانی که به هر دلیل بـه تحصیل دانشگاهی نخواهند پرداخـت و تاثیرات نامطلوبی که اجبار به آموختن زبان خارجی می‌تواند در ضعف تحصیلی این گروه از دانش‌آموزان داشته باشد، همچنین از آنجا که آموزش زبان در مدارس نسبت به آموزش در آموزشگاه‌های آزاد زبان کمتر موفقیت‌آمیز بوده، بهتر است آموزش تمامی زبان‌های انگلیسی و غیرانگلیسی از محیط مدارس خارج‌ شده و از طریق آموزشگاه‌های آزاد صورت گیرد.»

زبان انگلیسی ضروری نیست؟

این طرح 6 ماده دارد و هر کدام از این ماده‌ها به نحوی سوال‌برانگیز شده است. در ماده یک چنین آمده است: «از تاریخ تصویب این قانون آموزش زبان انگلیسی در نظام آموزش همگانی کشور جنبه اختیاری خواهد داشت و وزارت آموزش‌وپرورش به شرحی که در ادامه این قانون خواهد آمد مکلف است امکان آموزش سایر زبان‌های مهم بین‌المللی و منطقه‌ای را به‌ صورت اختیاری فراهم آورد.»

از همین ابتدا این سوال مطرح می‌شود که چگونه آموزش سایر زبان‌های مهم بین‌المللی و منطقه‌ای باید جزو وظایف آموزش‌و‌پرورش قرار گیرد، اما مهم‌ترین و بین‌المللی‌ترین زبان جهان، که دانستن آن مساوی با افزایش توانایی‌های افراد در سایر حوزه‌ها خواهد بود، ضرورتی ندارد؟

بر اساس ماده 3: «از تاریخ تصویب این قانون آموزش‌وپرورش مکلف خواهد بود آموزش زبان‌های موضوع این قانون و زبان انگلیسی را صرفاً از طریق آموزشگاه‌های آزاد تحت نظارت آن وزارت و حداکثر معـادل سه سال تحصیلی منحصراً برای دانش‌آموزان مقطع دبیرستان ارائه کند.»

این ماده در حالی مطرح شده که همه کارشناسان، زمان طلایی برای آموزش زبان انگلیسی را پیش از دبستان اعلام می‌کنند و پس از آن هم معتقدند دانش‌آموزان باید همراه با آموزش قواعد زبان فارسی، قواعد زبان دوم را هم بیاموزند.

تکلیف معلمان زبان انگلیسی چه می‌شود؟

عباس معدن‌دار، رئیس انجمن آموزش‌وپرورش تطبیقی ایران، در همین رابطه گفت: «پیشنهاد اخیر برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مبین غفلت آنها از واقعیت‌های مبتنی بر نقش نظام آموزشی برای اعتلای قدرت ملی و حضور قوی در رقابت‌های بین‌المللی است. بنده به عنوان عضو انجمن آموزش‌وپرورش تطبیقی ایران، انتظار داشتم که بعد از تاکیدهای متخصصان تعلیم و تربیت، آموزش زبان‌های زنده دنیا به دوره ابتدایی هم تعمیم یابد.»

همچنین در ماده 4 این طرح آمده است: «از تاریخ تصویب این قانون استخدام تحت عنوان معلم برای آموزش زبان انگلیسی یا زبان‌های موضوع ماده 2 این قانون از سوی وزارت آموزش‌وپرورش ممنوع می‌باشد.»

این ماده نیز به نوعی دیگر می‌تواند تبعاتی خطرناک برای نظام آموزشی کشور ایجاد کند. در شرایطی که همین حالا، معلمان زبان انگلیسی در مدارس حضور دارند و از این راه ارتزاق می‌کنند، چطور می‌توان به این سادگی بخش قابل توجهی از معلمان را بیکار کرد؟

البته سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه مجلس به دنبال حذف تدریس زبان انگلیسی در مدارس نیست، اعلام کرد که این طرح در پی رفع انحصار از تدریس زبان انگلیسی و دادن فرصت به سایر زبان‌ها برای تدریس در مدارس است.

میرحمایت میرزاده در این باره به اعتمادآنلاین گفت: «از نام طرح هم مشخص است که این طرح نمی‌خواهد زبان انگلیسی را حذف کند. فقط قرار است به سایر زبان‌ها هم فرصت برابر برای آموزش در مدارس داده شود. فقط می‌خواهیم میدان برای تدریس سایر زبان‌ها باز و فرصت اجرای اصل 15 قانون اساسی داده شود.»

اصل 15 قانون اساسی چیست؟

فصل دوم قانون جمهوری اسلامی ایران به زبان، خط، تاریخ و پرچم می‌پردازد. در این اصل نوشته شده است: «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است‌. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس‌، در کنار زبان ‌فارسی آزاد است‌.»

تا به امروز این اتفاق رخ نداده است و حالا این طرح درصدد است تا به این هدف نزدیک شود.؛ مثلاً این امکان مهیا شود تا دانش‌آموزان در سیستان و بلوچستان، که با پاکستان مرز مشترک دارند، زبان هندی را بیاموزند. یا اینکه همین رویه برای سایر استان‌ها و برای یادگیری زبان‌های آلمانی، چینی، فرانسوی، روسی و ترکی هم پیاده شود.

شاید در نگاه اول به نظر برسد این طرح با مطالبات قومیت‌های مختلف ایران، مبنی بر ترکی یا کردی‌ شدن زبان آموزشی مدارس، همسو باشد، اما این‌طور نیست. این طرح تنها می‌خواهد زبان دیگر را هم به مدارس وارد کند و زبان فارسی، کماکان به عنوان زبان و خط نخست دروس بر سر جای خود باقی خواهد ماند.

دانش‌آموزان مناطق محروم موسسه آموزش زبان از کجا بیاورند؟

همان‌طور که در مقدمه هم عنوان شده، به نظر می‌رسد این طرح در راستای منویات رهبر انقلاب مطرح شده است؛ آنجا که رهبر انقلاب اصرار بر ترویج زبان انگلیسی در کشور را یک کار ناسالم دانسته‌اند. اما نمایندگان مجلس برای باز کردن راهی به منظور قدرت گرفتن زبان‌های قومی و محلی، نیازی نداشتند آموزش زبان انگلیسی را حذف و تبدیل به زبانی اختیاری کنند. فارغ از اینکه این زبان به عنوان زبانی بین‌المللی حائز اهمیت است، اجرای این طرح شائبه تشکیل مافیای موسسات آموزش زبان را به اذهان می‌آورد. ضمن اینکه چطور می‌توان چنین طرحی را اجرا کرد، زبان انگلیسی را بر عهده موسسات سپرد،‌ آن هم در شرایطی که هنوز مدارس کپری و خشتی و گلی در ایران وجود دارد؟ چطور می‌توان انتظار داشت دانش‌آموزان مناطق دورافتاده فرصت حضور در این موسسات را داشته باشند؟

در شرایطی که بسیاری از کشورها تلاش دارند با افزایش برنامه‌‌ریزی‌های آموزشی، زبان انگلیسی را زبان دوم کشور خود معرفی کنند و از طریق آن پل‌های بین‌المللی قوی‌تری با جامعه جهانی بزنند و امکان پیشرفت و توسعه کشور را فراهم آورند، مشخص نیست این طرح چگونه مطرح و یک‌ فوریتش هم در مجلس اعلام وصول شده است!