بودجه سال 99 با شرایط تحریم همخوانی دارد؟/ هزینه‌های جاری در بودجه سال آینده 4 درصد رشد کرد/ درآمدهای نفتی هزینه‌های جاری دولت را افزایش داد

اعتمادآنلاین| ‌ فرشته بهروزی‌نیک - کلاف تعیین تکلیف برای دخل و خرج دولت برای سال آینده پیچیده‌تر شده است. با اینکه کلیات این لایحه در کمیسیون تلفیق مجلس به تصویب رسیده، اما منتقدان همچنان خواستار تجدید نظر کلی و ساختاری این لایحه هستند.

به نظر می‌رسد بودجه سال 99 روند سیاست‌گذاری اقتصادی در ایران را به بزنگاه تعیین‌کننده‌ای رسانده است. این در حالی است که برآورد اظهارنظرهای کارشناسی و حتی صحبت‌های برخی مقام‌های مسئول حکایت از آن دارد که بودجه سال آینده با شرایط تحریم همخوانی ندارد.

افزایش هزینه‌های جاری دولت مهم‌ترین نقد واردشده به لایحه بودجه سال آینده است. تحلیل این آمار و ارقام نشان می‌دهد هزینه‌های جاری در لایحه بودجه سال 99 در مقایسه با قانون بودجه سال 98 با رشدی چهار درصدی از 352 هزار میلیارد تومان به 367 هزار میلیارد تومان رسیده است. همان روندی که به باور آگاهان اقتصادی طی سال‌های گذشته تاکنون، سرعت‌گیر توسعه اقتصادی در کشور شده است. بسیاری از آگاهان اقتصادی بر این باورند که درآمدهای نفتی هزینه‌های جاری دولت‌ها را افزایش داده است.

به بیان دیگر، اگرچه طی سال‌های گذشته بار کاهش درآمدهای نفتی بر معیشت مردم به خصوص اقشار آسیب‌پذیر جامعه سنگینی کرده، اما تجربه نشان داده درآمدهای سرشار نفتی نیز هیچ‌گاه موجب افزایش رفاه اقتصادی نشده است. حالا بیم آن می‌رود که اگر درآمدهای نفتی در سال آینده محقق نشود، دولت هزینه‌های جاری خود را از خزانه کشور تامین کند.

شاخص‌های اقتصادی از سال 95 تا 97 در چه وضعیتی بود؟

نیم‌نگاهی به شاخص‌های اقتصادی این گفته را تصدیق می‌کند. بررسی گزارش تفریغ بودجه سال 95 نشان می‌دهد در این سال یک میلیارد و 418 میلیون بشکه نفت در کشور تولید و از این میزان رقم 60 میلیارد دلار درآمد ارزی برای کشور حاصل شد.

همچنین بر اساس آمارهای منتشرشده از سوی بانک مرکزی تا پایان سال 95، رشد اقتصادی با احتساب نفت 8.3 و بدون نفت 6.3 درصد اعلام شده است.

اما رشد اقتصادی، با استناد به آمارهای رسمی بانک مرکزی، در سال 96 به عدد 3.7 درصد رسید که نسبت به سال قبل کاهش قابل توجهی پیدا کرد. در این سال درآمد ارزی کشور از محل فروش نفت به 65 میلیارد و 800 میلیون دلار رسید که در مقایسه با سال 95، رشد پنج میلیارد دلاری را تجربه کرد. نکته حائز اهمیت این است که با وجود افزایش درآمدهای نفتی در سال 96، سال 97 رشد اقتصادی منفی شد.

در این سال شاخص‌های رشد با احتساب نفت به منفی 4.9 درصد و بدون احتساب نفت به منفی 2.4 درصد رسید.

وضعیت اشتغال در سال‌های 95 تا 97

نکته قابل تامل این است که از سال 95 تا سال 97، آمارهای ایجاد اشتغال در کشور منفی بود. به این مفهوم که در این سال‌ها با وجود هدف‌گذاری ایجاد سالانه یک میلیون شغل در سال، کمتر از 200 هزار شغل در کشور ایجاد شده است.

اگرچه مؤلفه‌های بسیاری در ایجاد اشتغال پایدار در کشور وجود دارد که از جمله آن می‌توان به صنعتی شدن بخش کشاورزی، جلوگیری از مهاجرت به شهرها و... اشاره کرد؛ اما آنچه بسیاری از آگاهان اقتصادی بر سر آن به اتفاق نظر رسیده‌اند این است که در بررسی لوایح بودجه طی سال‌های گذشته تاکنون به تجربه ثابت شده هزینه‌های جاری دولت بیش از منابع تخصیص داده‌شده به عمران و اشتغال کشور افزایش یافته است.

دولت چه راهکاری پیش رو دارد؟

شاید به همین دلیل است که برخی از ناظران اقتصادی می‌گویند نفت آفتی بود که بر جان اقتصاد ایران افتاد. حالا سوال مهمی که در این میان می‌توان مطرح کرد این است که با کسری بودجه چه باید کرد؟ دولت چطور و با کدام سازوکار اقتصادی‌ای خواهد توانست با بودجه انقباضی سال آینده کشور را اداره کند. یافتن پاسخ این پرسش‌ها به آسانی ممکن نیست، اما به نظر می‌رسد اگر دولت تصمیم دارد از گردنه سخت اقتصاد در سال 99 عبور کند، چاره‌ای جز گوش سپردن به هشدارهای کارشناسان و اصلاح ساختاری لایحه بودجه سال آینده ندارد.