نگاه جناحی، آفت عدالت

اعتمادآنلاین| محمد هاشمی، عضو پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام در یادداشتی نوشت: «قوانینی که در کشور نسبت به دادگاه‌ها، شاکی و متشاکی وجود دارد، قوانین متعددی هستند. مراجعان عموما اطلاعات حقوقی مناسبی را در این زمینه ندارند و بنابراین زمانی که به قوه قضاییه مراجعه می‌کنند، ممکن است سراغ واسطه‌ها یا دلال‌ها بروند، بلکه بتوانند حق و حقوق‌شان را احقاق کنند. همین امر، یکی از روزنه‌های فسادی است که قوه قضاییه باید نسبت به آن هوشیار باشد و راه را بر فساد ببندد.

برای بستن این روزنه لازم است قوه قضاییه مراکز مشاوره‌ای را از حقوقدانان بی‌طرف و آگاه تشکیل دهد تا مردمی که شکایتی دارند به این مراکز مشاوره مراجعه کنند و توسط کارشناسان راهنمایی شوند و با هزینه کمتر به خواسته‌های قانونی خود برسند. جدای از این بحث لازم است به «نظارت» هم اهمیت دهیم.

ما قوانین بسیار متعددی داریم و از حیث قانون در مضیقه نیستیم، اما اصولا در جمهوری اسلامی نه فقط در قوه قضاییه، بلکه در سایر نهادهای دیگر هم نظارت آن طور که بایسته و شایسته است، وجود ندارد و در نبود نظارت ممکن است برخی فرصت سوءاستفاده پیدا کنند و به دام فساد بیفتند. از همین‌رو در کنار مراکز مشاوره بحث نظارت درونی و تقویت آن نیز در درون قوه قضاییه اهمیت ویژه دارد. این اهمیت، از آن جهت مضاعف است که قوه قضاییه پرچم مبارزه با فساد را بلند کرده و چشم مردم به این قوه دوخته شده است تا آثار مبارزه با فساد را علنا و عینا ببینند.

متاسفانه تخلفی که در دوره مدیریت قبلی - آن هم در سطح معادل- شاهد بودیم به ما می‌فهماند که نبود نظارت کافی و مستمر تا چه حد می‌تواند خطرناک باشد و اعتماد عمومی را به مقوله عدالت مخدوش کند. اتفاقی که افتاد در اصل ناشی از عدم نظارت درونی است. نظارت باید بر همه افراد فارغ از جایگاه و سمتی که دارند به‌طور مستمر صورت بگیرد.

نظارت باید بر کل قوه قضاییه وجود داشته باشد و این‌گونه نباشد که صرفا فقط بر افراد و گروه‌های خاصی نظارت انجام شود. اگر نظارت همگانی باشد، آنگاه می‌توان سلامت دستگاه قضا را تضمین کرد. نکته بعدی رعایت دقیق قانون و عدالت است. عموما از قانون می‌توان برداشت‌های متفاوتی داشت. در قوه قضاییه بر اساس قوانین، وحدت رویه وجود دارد.

وحدت رویه باید بر اساس قانون در اجرای احکام هم وجود داشته باشد. عدالت هم باید به گونه‌ای باشد که در همه مراحل جنبه مبنایی داشته باشد و حق را به حق‌دار برساند. عدالت زمانی صورت می‌گیرد که دست واسطه‌ها قطع شود و قاضی بر اساس عدالت و تشخیص درست رای بدهد نه ملاحظاتی که ممکن است احیانا بنا به جهاتی وجود داشته باشد.

اضافه می‌کنم که در قوه قضاییه باید از نگاه‌های سیاسی و جناحی خصوصا در رسیدگی به پرونده‌ها اجتناب کرد. یکی از آفاتی که همواره دستگاه قضا را تهدید می‌کند همین غلبه نگاه سیاسی جناحی بر نگاه عدالت‌محور است.

ما نباید متناسب با اشخاص، قانون را دچار انعطاف کنیم. این مسائل پیش از اینها دیده شده و مردم هم نسبت به این موضوع گله‌مند هستند و در برخی موارد نه تنها به گله و شکایت مردم اعتنا نشده، بلکه آن طور دیگری عمل شده است.»

منبع: روزنامه اعتماد