علاقه تماشاگران به پشت صحنه را در تدوین در نظر گرفتم/ خیلی از اتفاقات «جدایی نادر از سیمین» را در زندگی‌ام تجربه کرده‌ام/ رویکرد «صحنه‌هایی از یک جدایی» با «از ایران یک جدایی» متفاوت است

اعتمادآنلاین| سحرآزاد - حدود 10 سال از ساخت «جدایی نادر از سیمین» به کارگردانی اصغر فرهادی می‌گذرد، اما هنوز مستندهایی درباره این فیلم ساخته می‌شوند که یکی از آنها «صحنه‌هایی از یک جدایی» به کارگردانی وحید صداقت است.

صداقت پیش از این هم مستند «درباره فروشنده» را با کارگردانی مشترک تهمینه منزوی به روی پرده برده بود که درباره فیلم «فروشنده» فرهادی است. علاوه‌ بر این 2 مستند درباره 2 فیلم فرهادی، مستند دیگری نیز زیر عنوان «از ایران یک جدایی» به کارگردانی آزاده موسوی و کوروش عطایی به اکران درآمده، اما به گفته صداقت، رویکرد این 2 مستند با یکدیگر متفاوت است؛ به مناسبت اکران «صحنه‌هایی از یک جدایی» با وحید صداقت به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

***

*با توجه به اینکه پیش از این هم مستند «درباره فروشنده» از شما اکران شده است، تجربه ساخت این مستند چه تاثیری بر تولید مستند «صحنه‌هایی از یک جدایی» گذاشت؟

ساخت «صحنه‌هایی از یک جدایی» قبل از ساخت «درباره فروشنده» آغاز شده و تدوین آن هم تا حدودی پیش رفته بود، منتها از آنجا که «فروشنده» فیلم تازه‌تری در مقایسه با «جدایی نادر از سیمین» بود، مستند «درباره فروشنده» را نیز سریع‌تر آماده و اکران کردیم. به همین خاطر مراحل تکمیلی مستند «صحنه‌هایی از یک جدایی» طولانی‌تر شد. تجربه‌ای که از اکران «درباره فروشنده» داشتم، به من در برخورد با مخاطب کمک کرد و وقتی می‌خواستم «صحنه‌هایی از یک جدایی» را کامل و آماده نمایش کنم، به آن مسائل توجه کردم...

*از کدام تجربه‌ مستند قبلی‌تان در این فیلم استفاده کردید؟

«درباره فروشنده» 65 دقیقه زمان داشت، اما خیلی از تماشاچیان بعد از دیدن فیلم می‌گفتند چقدر زمان فیلم کم بود. به همین خاطر زمان «صحنه‌هایی از یک جدایی» به 77 دقیقه رسید یا اینکه به دلیل علاقه خیلی از تماشاگران به پشت صحنه، این موضوع را در تدوین در نظر گرفتم.

مستند «درباره فروشنده»

«درباره فروشنده» فیلم تحلیلی‌تری در مقایسه با «صحنه‌هایی از یک جدایی» بود و منتقدان در آن بیشتر نظر دادند، اما بخش پشت صحنه در «صحنه‌هایی از یک جدایی» غالب‌تر است و با صحبت‌های چند تن از بزرگان سینما کامل شده.

خیلی از بزرگان سینمای جهان قرار بود در این فیلم صحبت کنند

*همان‌طور که خودتان هم اشاره کردید، در این مستند گفت‌وگوهایی با اهالی سینما مانند ژان کلود کریر، ابراهیم گلستان و مایک لی انجام شده است. هماهنگی و انجام این گفت‌وگوها چطور پیش رفت؟

ما فهرست بلند بالاتری داشتیم و خیلی از بزرگان سینمای جهان قرار بود در این فیلم صحبت کنند، اما چون هماهنگی‌ و انجام مصاحبه‌ها سخت بود، با همین سه نفر گفت‌وگو کردیم.

افراد دیگری هم قبول کرده بودند در این فیلم حضور پیدا کنند، اما نتوانستیم هماهنگی‌ها را با آنها انجام دهیم؛ مثلاً زمان‌هایی بود که آنها وقت داشتند و ما نتوانستیم در آن اوقات حضور داشته باشیم، یا بالعکس، حتی هماهنگی‌های مربوط به همین سه گفت‌وگو هم زمان برد.

*در مراسم آیین دیدار فیلم گفتید که ارتباطی شبیه رابطه نادر با پدرش و پرستار پدرش را در زندگی شخصی تجربه کرده‌اید و به همین دلیل ساخت فیلم برای شما ویژه شد. این تجربه از چه نظر روی ساخت فیلم تاثیر گذاشت؟

ساخت فیلم درباره «جدایی نادر از سیمین» پیش از این هم اتفاق افتاده است، اما ارتباط من با این فیلم کمی شخصی‌تر بود. اولین‌ بار که «جدایی نادر از سیمین» را دیدم، دانشجو بودم و در خارج از ایران زندگی می‌کردم. برای تعطیلات به ایران آمده بودم که «جدایی نادر از سیمین» را دیدم. وقتی برگشتم، به فاصله چند ماه بعد، پدر و مادرم بیماری‌های سختی گرفتند.

من درسم را رها کردم به ایران برگشتم و ما مجبور شدیم برای پدرم پرستار بگیریم. چهار پنج سال این قضیه ادامه داشت و خیلی از اتفاقات یا درگیری‌هایی را که در فیلم «جدایی نادر از سیمین» وجود داشت، من هم در زندگی شخصی‌ام تجربه کردم. به همین خاطر وقتی مشغول ساخت مستند «صحنه‌هایی از یک جدایی» بودم، حس نزدیکی به فیلم داشتم.

اساساً یکی از دلایل ماندگاری و محبوبیت «جدایی نادر از سیمین» این است که افراد می‌توانند با بخش‌های مختلف فیلم همذات‌پنداری کنند.

*قبلاً هم مستند «از ایران یک جدایی» درباره «جدایی» اصغر فرهادی در هنر و تجربه اکران شده بود. با توجه به اینکه مستند شما هم در همین زمینه است، فکر می‌کنید استقبال چطور باشد؟

اگر کسی بخواهد نگاه از بیرون داشته باشد و فقط به عنوان‌های آنها توجه کند، شاید این‌طور به نظر برسد که 2 مستند با موضوع تکراری ساخته شده‌اند، اما مستند «از ایران یک جدایی» کمتر به لایه‌های خود فیلم می‌پردازد و بیشتر به ماجراهای بعد از گرفتن جایزه اسکار اشاره می‌کند. «از ایران یک جدایی» برای خیلی از مخاطبان جالب بود، اما رویکرد مستند ما متفاوت است.

برخی از مخاطبان که سینما برایشان جدی‌تر است، این مستند را هم می‌بینند فارغ از اینکه قبلاً مستند دیگری با همین موضوع پخش شده است. ضمن اینکه سال‌های زیادی از مستند «از ایران یک جدایی» گذشته است چون بعد از اسکار «جدایی نادر از سیمین» آماده نمایش شد، اما الان ما در آستانه دهمین سال ساخت فیلم «جدایی نادر از سیمین» هستیم.

اینکه 2 مستند در این زمینه ساخته شده است و استقبال‌ها چگونه خواهد بود برایم قابل پیش‌بینی نیست.

استقبال از هر نوع فیلم یا فعالیت فرهنگی کمتر از قبل است

*بازخوردها تاکنون چطور بوده است؟

فیلم برای اولین‌ بار در جشنواره سینماحقیقت نمایش داده شد که استقبال، خیلی خوب و فراتر از آنچه فکر می‌کردیم بود. الان هم که اکران آن در هنروتجربه آغاز شده، بسیاری از کسانی که فیلم را دیده‌اند خیلی از آن تعریف می‌کنند، درباره‌اش می‌نویسند و دیدن آن را به دیگران توصیه می‌کنند.

منتها فکر می‌کنم شرایط جامعه به نوعی است که استقبال از هر نوع فیلم یا فعالیت فرهنگی کمتر از قبل شده و این موضوع روی فیلم ما هم تاثیر گذاشته.

*این روزها مشغول کار جدیدی هستید؟

در حال تدوین یکی 2 مستند از کارگردان‌های دیگر هستم.