علی صابری، وکیل پایه‌یک دادگستری، در گفت‌و‌گو با «اعتمادآنلاین»:
کرونا فرصت خوبی برای بررسی دوباره حقوق کار در ایران به دست داده است/ در شرایط اضطرار، انتخاب طرف درست کار ساده‌ای نیست/ چه کسی می‌تواند بین خطر ابتلای بیماری و آزادی زندانی یکی را انتخاب کند؟
علی صابری، وکیل پایه‌یک دادگستری، به «اعتمادآنلاین» گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا و فضای حاکم بر جامعه فرصت خوبی به دست آمده تا نگاه‌ها به سمت حقوق کار برگردانده شود. اگرچه این قانون در کشور ما قدیمی است و اتفاقاً کارگرگراست و بیشتر طرف کارگر را می‌گیرد، اما از آنجا که ایستاست و همراه با تغییر زمانه رشد نکرده و پویا نشده، در این موقعیت دچار مشکل می‌شود.
اعتمادآنلاین| نیلوفر حامدی- حضور یا غیبت در محل کار از یک ماه پیش در ایران و با شیوع ویروس کرونا سر و شکل تازه‌ای گرفت. درست همان زمانی که برخی مشاغل فعالیت‌شان را در خانه ادامه دادند و برخی دیگر مجبور به حضور در محل کار شدند.
اظهارنظرها نیز متفاوت بود. برخی گفتند کارفرما اجازه ندارد کارکنانش را به حضور در محل کار وا دارد و برخی دیگر نظرات دیگری داشتند.
علی صابری، وکیل پایه‌یک دادگستری، در گفت‌و‌گو با اعتمادآنلاین به بررسی همین موضوع پرداخت. این موضوع از دیدگاه او فرصتی است تا دوباره بحث حقوق کار و روابط کارگر و کارفرما در ایران مورد بازنگری قرار گیرد.
صابری در ابتدا به ماهیت علم حقوق برای بررسی این موارد پرداخت و گفت: حقوق علم سو‌ءتفاهم‌هاست و از همین رو وقتی در حال پیشبرد امری هستید اختلاف نظر به وفور پیش می‌آید. هیچ چشم‌اندازی هم وجود ندارد که روزی بتوان تمامی این اختلافات را برطرف کرد. یک زمانی هست که افراد در دانشگاه با مساله‌هایی روبه‌رو می‌شوند که بعد خیالی و فضایی دارد و بر اساس آن اظهارنظر می‌کنند. اما وقتی همان مساله در واقعیت نمود می‌یابد دیگر شرایط متفاوت است. شاید در ظاهر چنین به نظر برسد که ایستادن در یک سمت و طرفداری کردن از یک طرف ساده باشد، اما در حقیقت همیشه این‌طور نیست.
بانک می‌تواند کارکنانش را مامور به خدمت عمومی معرفی کند
او با اشاره به باز بودن برخی از فروشگاه‌های کتاب عنوان کرد: برای مثال وقتی می‌بینیم که کتابفروشی‌ها باز هستند، شاید این توجیه در ذهن فروشنده وجود داشته باشد که حالا که افراد در خانه هستند و مردم وقت بیشتری برای مطالعه دارند آن رویای فرهنگی که همیشه منتظرش بوده می‌تواند محقق شود و مردم بیشتر برای کتاب خواندن و کتاب خریدن مراجعه کنند. البته که در کنارش می‌تواند اهداف اقتصادی هم وجود داشته باشد. در چنین شرایطی، صاحب آن کار با خود می‌گوید اگر کارکنان من امروز کنار من و مجموعه نباشند، پس در روزهای عادی که دیگر به آنها نیازی نخواهم داشت.
صابری ادامه داد: این مثال درباره کارمندان بانک‌ها هم صدق می‌کند؛ توجیه کارفرما این است که این حرفه جزو خدمات عمومی محسوب می‌شود و تعطیلی در آن امکان‌پذیر نیست چون کارکنان مامور به خدمات عمومی هستند. در چنین شرایطی هم امکان اینکه علم حقوق تمامی شرایط را پیش‌بینی کند وجود ندارد و هم اینکه در صورت پیش‌بینی، اجرای آن به راحتی ممکن نخواهد بود.
چه کسی می‌تواند بین خطر ابتلای بیماری و آزادی زندانی یکی را انتخاب کند؟
این وکیل دادگستری یه عنوان نمونه توضیحی از این روزهای فضای دادگستری داد: آوردن مثالی از مسائل حقوقی که خودم هم با آن در ارتباط هستم شاید درک شرایط ساده‌تر شود. الان سیستم قضایی فعال است و همه کارها به روال سابق پیش می‌رود. اخطار و ابلاغیه برای من صادر می‌شود و در نتیجه من هم در مقابل موکلانم مسئولیتی دارم. در این موقعیت قطعاً نمی‌توانم دفترم را تعطیل کنم. از سوی دیگر عده‌ای شاید بگویند که خب دولت باید دادگستری را تعطیل می‌کرد. اینجا مقایسه شرایط پیش می‌آید و تصمیم‌گیری درباره‌اش نه تنها با علم حقوق بلکه با فلسفه هم قابل پاسخگویی نخواهد بود؛ آیا جلوگیری از احتمال ابتلا به بیماری کار مهم‌تر و بهتری است یا تلاش برای اینکه افرادی بتوانند در آستانه سال جدید از زندان آزاد شوند؟ وقتی از این منظر به موضوعات نگاه کنیم، دیگر همه چیز رنگ و شکل دیگری می‌گیرد و قضاوت کردن ساده نیست.
جلوگیری از احتمال ابتلا به بیماری کار مهم‌تر و بهتری است یا تلاش برای اینکه افرادی بتوانند در آستانه سال جدید از زندان آزاد شوند؟ وقتی از این منظر به موضوعات نگاه کنیم، دیگر همه چیز رنگ و شکل دیگری می‌گیرد و قضاوت کردن ساده نیست.
به عقیده صابری اما می‌توان از فضای امروز برای خلق گفتمانی بهتر و قوی‌تر در حوزه حقوق کارگری استفاده کرد: با وجود این، اکنون در فضای فعلی جامعه فرصت خوبی به دست آمده تا نگاه‌ها به سمت حقوق کار برگردانده شود. اگرچه این قانون در کشور ما قدیمی است و اتفاقاً کارگرگراست و بیشتر طرف کارگر را می‌گیرد، اما از آنجا که ایستاست و همراه با تغییر زمانه رشد نکرده و پویا نشده، در این موقعیت دچار مشکل می‌شود. الان که ویروس کرونا موضوع حقوق کارگر و روابط بین کارگر و کارفرما را دوباره بر سر زبان‌ها انداخته، از فعالان این حوزه انتظار می‌رود در صحنه حاضر شوند و به فکر پویا کردن قانون در این حوزه باشند. همچنین آیین‌نامه‌نویسان و بخشنامه‌نویسان خلأها را بررسی کنند تا با بازبینی شرایط اضطراری بتوانیم برای آینده هم برنامه‌های بهتری داشته باشیم.
او در پایان توضیح داد: در روابط بین کارگر و کارفرما، همواره دست پایین سمت کارگر است. همین موضوع هم پیگیری‌ها را دشوار می‌کند و اعمال قانون از همان ابتدا برای افراد دچار اختلال می‌شود. جای خالی آگاهی‌های فردی در زمینه حقوق فردی و به طور خاص در این زمینه، یعنی حقوق کارگر، هم قطعاً مزید بر علت می‌شود. البته هر وقت از این موضوعات حرف می‌زنیم عده‌ای آموزش‌های تلویزیونی را تجویز می‌کنند که بنده با آنها مخالف هستم، چون کسی که کم می‌داند از کسی که چیزی نمی‌داند خطرناک‌تر است و علم حقوق هم مثل علم پزشکی چیزی نیست که بشود از آن کم دانست و با دانش کم درباره‌اش اظهارنظر کرد. در نتیجه بهتر است افرادی مشخصاً در این زمینه آموزش داده شوند تا به عنوان مثال حقوق به زبان ساده یا پزشکی به زبان ساده را به مردم بیاموزند. آموزه‌هایی که در این شرایط می‌تواند یاری‌رسان افراد باشد.
دیدگاه تان را بنویسید