هدف دولت ترامپ این است که برجام تا قبل از انتخابات آینده نابود شود

اعتمادآنلاین| مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا مدتی پیش در اظهارنظری از لغو معافیت‌های همکاری هسته‌ای ایران با دیگر کشور‌ها که ذیل برجام تعریف می‌شود خبر داد، این درحالی است که آمریکا در می 2018 با خروج از برجام عملا قطع همکاری خود با دیگر کشورهای حاضر در این تفاهم‌نامه با ایران را اعلام کرد.

«مجید تخت‌روانچی» نماینده ایران در سازمان ملل در توئیتی لغو معافیت‌های همکاری هسته‌ای ایران را آخرین ضربه به برجام دانست اما «علی‌اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در واکنش به این اقدام آمریکا گفت: این لغو معافیت همکاری هسته‌ای ایران تفاوت زیادی برای ایران ندارد.

کوروش احمدی تحلیلگر ‌مسائل بین‌الملل درباره لغو معافیت‌های مرتبط با پروژه‌های هسته‌ای صلح آمیز ایران توسط ایالات متحد آمریکا و دادن فرصت 60 روزه به شرکت‌های خارجی ذیربط برای توقف فعالیت‌هایشان در ایران، گفت: این معافیت‌ها در ارتباط با تعدادی از پروژه‌ها در سایت‌های هسته‌ای ایران از جمله در بوشهر، اراک، فردو و راکتور تحقیقاتی تهران است. بعد از اینکه در می 2018 ترامپ از برجام خارج شد این معافیت‌ها را لغو نکرد. ادامه این معافیت‌ها دست تعدادی از شرکت‌های روسی، چینی و اروپایی را برای فعالیت در این سایت‌ها و همکاری با ایران در اجرای پروژه‌های مربوطه باز نگه می‌داشت.

وی افزود: البته یک مورد که در مورد فروش مازاد بر 130 تن آب سنگین و اورانیوم غنی‌سازی شده به روسیه و عمان بود را در می 2019 لغو کردند، اما سایر معافیت‌ها همچنان ادامه داشت و آمریکا هر سه ماه یا 45 روز یک بار آنها را تمدید می‌کرد.

این کارشناس مسائل آمریکا اظهار داشت: از گفته‌های مقام‌ها و نوشته‌های رسانه‌های آمریکایی مشخص است که ظرف یک تا دو سال گذشته درون دولت ترامپ در مورد این معافیت‌ها بحث بسیار جدی وجود داشته به طوریکه تندروهای دولت ترامپ معتقد بودند که این معافیت‌ها باید لغو شوند و عده‌ای دیگر نسبت به لغو آنها هشدار می‌دادند.

وی با بیان اینکه تناقض کار دولت ترامپ این است که حضور شرکت‌های خارجی در سایت‌های هسته‌ای ایران تضمین مضاعفی برای صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران از دید دولت ها و نهادهای خارجی می‌تواند باشد، تصریح کرد: بنابراین اگر دولت آمریکا نگران صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران بود باید از حضور شرکت‌های بین‌المللی و اتباعی از کشورهای مثل چین، روسیه و برخی اروپایی‌ها در سایت‌ها استقبال می‌کرد.

احمدی درباره اقدام ایران در صورت اجرایی شدن لغو این معافیت‌ها در چارچوب برجام، خاطرنشان کرد: در دی ماه سال گذشته رئیس‌جمهور اعلام کرد که ایران دیگر به محدودیت‌های ذیل برجام متعهد نیست و این محدویت‌ها دیگر رعایت نمی‌شوند در نتیجه ما محدودیت‌های برجامی دیگری نداریم که بخواهیم از آنها عدول کنیم.

این دیپلمات پیشین ایرانی ادامه داد: البته لازم به ذکر است که ایران مثلا در حوزه غنی‌سازی هنوز به غنی‌سازی در سطح 20 درصد یا بالاتر عمل نکرده و این گزینه را همچنان در اختیار دارد. همچنین باید در نظر داشت که آمریکا ممکن است با توجه به هدف اصلی‌اش در این مقطع یعنی محروم کردن ایران از لغو تحریم‌های تسلیحاتی، با این اقدام جدید هدف تحریک کردن ایران به دور شدن بیشتر از برجام و جذب برخی کشورها به کمپ خود را نیز مدنظر داشته باشد، لذا هر تصمیم ایران باید با توجه به این ملاحظات باشد.

این تحلیل‌گر مسائل برجامی ادامه داد: میزان غنی‌سازی، سقف حجم اورانیوم و فعالیت‌های دیگر از جمله تولید آب سنگین در حال انجام است و محدودیت‌های آنها برداشته شده است؛ با این حال ایران برای اثبات حسن نیت خود همچنان فعالیت‌هایش را تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد و همچنان بطور داوطلبانه پروتکل‌ الحاقی را اجرا می‌کند. اگرچه این‌ها حربه‌هایی است که ایران در اختیار دارد اما در این شرایط به نظر نمی‌رسد ایران به دلیل لغو این معافیت‌ها بخواهد توقف این نظارت‌ها را در دستور کار قرار دهد.

وی اضافه کرد: مسئله مهم این است که برخی از عناصر تندرو در دولت آمریکا و حواشی آن سعی دارند اقدام جدید آمریکا یعنی تعلیق آخرین معافیت‌ها را به عنوان مقدمه‌ای برای نابودی کامل برجام و رفتن به سمت روند اسنپ بک (مکانیزم ماشه) و بازگرداندن قطعنامه‌های قبلی ضدایرانی تلقی کنند که البته هنوز مانده تا به این مرحله برسیم.

به گفته احمدی هدف دولت ترامپ و به ویژه تندروهای دولت او و در رأس آنها پمپئو، این است که برجام تا قبل از انتخابات آینده نابود شود تا حتی اگر رئیس‌جمهور جدیدی به غیر از ترامپ هم بر سر کار آمد، عملا بازگشت به برجام خیلی مشکل باشد. لغو معافیت‌های ایران که ذیل برجام تعریف می‌شود نیز در جهت نابودی برجام است که باید دید در ادامه، آیا آمریکا می‌تواند یا می‌خواهد تهدیدهای خودش نسبت به فعال‌سازی مکانیزم ماشه را عملی کند یا نه.

این کارشناس مسائل سیاست خارجه درباره نقش روسیه، چین و اتحادیه اروپا در برابر تصمیم آمریکا گفت: موضع‌گیری سیاسی این کشورها از جمله چین، روسیه و تعدادی از کشورهای اروپایی که شرکت‌های هسته‌ای آنها در ایران فعال هستند، علیه اقدام دولت آمریکا البته بسیار خوب و مثبت است و ابراز مخالفت آنها در عرصه بین‌الملل یک نوع اقدام تلقی می‌شود، اما کافی نیست.

کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد:‌ این کشورها باید تلاش کنند که شرکت‌های هسته‌ای خودشان را که در ایران فعال هستند، به ادامه کار در ایران متقاعد کنند یا راهی بیابند که این شرکت‌ها بتوانند در ایران بمانند و همکاری‌های خودشان را در این پروژه‌ها ادامه دهند. البته نیروگاه بوشهر که با شرکت‌های روسی قرارداد دارد، مشمول لغو معافیت‌ها نشده و شرکت‌های روسی می‌توانند کارشان را در بوشهر ادامه دهند.

وی درباره واکنش ایران به اقدامات آمریکا یادآور شد: ایران در مورد برجام همه محدودیت‌ها را منتفی اعلام کرده است و در این چارچوب کار دیگری برای انجام دادن ندارد اما برخی مقام‌های رسمی و غیررسمی صحبت‌هایی در مورد ادامه کار آژانس در ایران و بررسی امکان ادامه عضویت در NPT کرده‌اند.

این دیپلمات اسبق با بیان اینکه البته این واکنش(یعنی بررسی امکان خروج از NPT ) واکنشی نیست که با اقدام آمریکا در حد لغو معافیت‌های هسته ای تناسب داشته باشد، گفت: این گفته رئیس سازمان انرژی اتمی که قطع همکاری‌های شرکت‌های خارجی مشکل چندانی برای ادامه پروژه‌های هسته‌ای ایجاد نمی‌کند، حاکی از این است که اگر احیاناً شرکت‌های خارجی از این پروژه‌ها خارج شوند، شرکت‌های ایرانی می‌توانند کار را ادامه دهند.

وی در پایان گفت: این گزاره می‌تواند به این معنی باشد که صرف خروج احتمالی شرکت‌های خارجی از برنامه‌های هسته‌ای ایران در حدی نیست که ایران بخواهد در واکنش به آن از NPT خارج شود یا نظارت‌های آژانس را تعلیق کند.

منبع: ایلنا