دولت را نقد کنیم اما خودمان را زیر سوال نبریم

اعتمادآنلاین| برخی منتقدان دولت که خود دیروز از موافقان برجام بودند، شایسته ‌است در نقدهای خود جانب انصاف و عدالت را رعایت کنند. اظهارات و گفته‌های گذشته آنان بر این اصل دلالت دارد که مسیر دولت و مجموعه نظام در به‌کارگیری دیپلماسی، رفع بن‌بست تحریم‌ها و بازگشایی گره از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای مسیری معقول و مورد قبول بوده‌ است.

«مجلس وقتی انقلابی و اسلامی است که بتواند کاری انجام دهد که مردم از زندگی‌شان راضی بوده و بتواند گره از مشکلات مردم باز کند. اگر شعار انقلابی بودن داده، اما نتوانیم برای مردم کاری کنیم بیشتر کمک به دشمن کرده‌ایم» این بخشی از اظهارات محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در آئین یادواره شهدای مقاومت شهید سپهبد قاسم سلیمانی و شهید وحید زمانی‌نیا در بهمن 98 است که در آن به توصیف مجلس و وظایفش پرداخت.

اکنون مجلسی که ریاست آن را قالیباف برعهده دارد، یک ماهی می‌شود کار خود را آغاز کرده و قرار است با رویکرد «انقلابی» در شرایط سخت کنونی در کنار دولت امور کشور را تدبیر کند؛ دولتی که اتفاقا این روزها آماج انتقاد شدید نمایندگان مجلس تازه‌نفس قرار گرفته و رویکرد و عملکردش زیر تیغ ارزیابی است. این در حالی است که دستگاه اجرایی بخاطر تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌های آمریکایی و رکود ناشی از کرونا، فشارهای اقتصادی سنگینی را تحمل می‌کند.

پس از نامه روسای 12 کمیسیون تخصصی مجلس به رئیس‌جمهوری و توصیه ایشان به «تغییر روند مدیریتی طی شده در هفت سال گذشته» که از سوی ناظران با توجه به تلاش‌های دولت اقدامی «شتابزده» و «غیرمنصفانه» تلقی شد، یکی دو روز است که زمزمه «استیضاح روحانی» از بهارستان به گوش می‌رسد. این در حالی است که این روزها مجلس به محل رفت‌وآمد وزیران روحانی برای ارایه گزارش‌هایی از حوزه مسوولیتشان تبدیل شده است و اگر سوال و پرسشی وجود داشته باشد، هر یک از وزیران در حوزه مسوولیت خود آماده پاسخگویی به نمایندگان هستند.

مجلس این روزها نه تنها به محلی برای انتقاد از عملکرد دولت در حوزه‌های مختلف، بلکه به کانونی برای زیر سوال بردن تلاش‌های دولت طی هفت سال گذشته تبدیل شده است. از دید ناظران درخواست از روحانی برای «تغییر رویه مدیریتی هفت سال گذشته» و طرح گزاره‌هایی چون استیضاح او، چیزی جز نادیده گرفتن تلاش‌ها و اقدامات دولت و دستاوردهای دستگاه اجرایی طی سال‌های گذشته نیست.

در این میان نوک یکی از پیکان‌های انتقادی مجلس متوجه «برجام» و ماهیت توافقنامه هسته‌ای را هدف قرار داده است. کسی نمی‌تواند منکر پیامدها و دستاوردهای مثبت توافق هسته‌ای و گشایش اقتصادی ناشی از آن از سال‌های 94 تا 96 باشد. جمعی از مجلسی‌های کنونی در همان برهه با استناد به سویه عقلانیت‌محور دیپلماسی، حامی جدی برجام بودند.

قالیباف خود از چهره‌هایی بود از برجام حمایت می‌کرد. او در تیر 94 به دنبال توافق، در صفحه خود خطاب به «محمدجواد ظریف» نوشت: خداقوت دوست عزیز. وظیفه خود می‌دانم از تلاش‌های مجاهدانه تیم مذاکره‌کننده ایران و به‌خصوص دوست عزیزم جناب آقای دکتر ظریف تقدیر نمایم و به همه‌ آنها خسته نباشید بگویم. ان شاالله از امروز همه در داخل کشور با کار و تلاش بتوانیم کام مردم ایران را شاد نگه داریم.

او در 18 آبان 94 هم «بطور کلی و بدون شک» برجام را «موفقیت بزرگی» معرفی کرده بود که در سایه دیپلماسی به دست آمده و به گفته خودش « به سهم خودش هر جا که فرصتی شد و دستی بر قلم برد، سعی کرد تا از دستگاه دیپلماسی قدرشناسی کند.»

قالیباف در 11 اردیبهشت 96 یعنی در ایام انتخابات هم در شبکه 2 سیما گفته بود: من هم از برجام پاسداری می‌کنم؛ هر دولتی غیر از این دولت، همین مسیر را می‌رفت.

سردار اما بعدها به دنبال عهدشکنی آمریکا و مانع‌تراشی واشنگتن بر سر تحقق دستاوردهای برجام، موضع خود را تغییر داد و به منتقد توافق هسته‌ای بدل شد. او در بهمن 98 در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با برجام بود که سپاه مقدس در تنگنا قرار گرفت پس چرا شما در سال 96 گفتید از آن پاسداری می‌کنید، حمایتش از برجام را حاصل برداشت‌های نادرست دانسته بود و گفته بود: بزرگترین دروغ، راست ناقص است. از من پرسیدند اگر شما به دولت بروید آیا برجام را پیگیری می کنید یا نه. من گفتم برجام را دنبال می کنم. چرا گفتم برجام را دنبال می کنم؟ چون برجام در دولت دهم در شورای عالی امنیت ملی تصویب شده و به تایید رهبر انقلاب رسیده بود و شده بود قانون و دولت بعد باید آن را اجرا کند. این توضیح را هم باید بدهم مذاکرات هسته ای با تایید رهبر انقلاب در دولت قبل و در دوران اقای صالحی آغاز شد اما دولت قبل مانع شد، دلیلش هم این بود که می گفت اجازه دهید مذاکرات در سطح وزرای خارجه نباشد در سطح روسای جمهور باشد؛ ثانیا فقط درباره هسته ای نباشد درباره مسائل منطقه و همه موضوعات دیگر هم با امریکا مذاکره کنیم که حضرت آقا مخالف بودند و فرمودند این موضوع باید در دبیرخانه شورای امنیت ملی دنبال شود، دوم اینکه سطحش فقط وزرای خارجه باشد و فقط موضوع هسته ای. لذا آغاز مذاکرات هسته ای به دلیل انتخابات ریاست جمهوری و رای آوردن آقای روحانی نبود، اما نقد ما به دولت یازدهم روش مذاکره اش بود. چون در آن روش بجای خدا می گفت کدخدا و نتیجه این شد که در اجرا این مشکلات اجرا شد. من همان جا هم گفتم مهم این است مذاکره را یک روش مبارزه بدانیم. روش شهید سلیمانی این بود که مبارزه می کرد و هرجا لازم بود با شیوه درست و در چارچوب مذاکره می‌کرد. مذاکره را برای مبارزه انجام می داد و این منطق اسلام و انقلاب است.

قالیباف پیش از این یعنی در مهر ماه 95 مذاکره را روشی برای مبارزه خوانده بود که بهره‌گیری درست از آن به برجامی منتهی شده بود که او می گفت با آن «موافق» است.

او در مرداد 97 هم در گفت‌وگو با روزنامه «رسالت» گفته بود: الان هم می‌گویم مذاکره محل بده بستان است، مذاکره یک مبارزه است کما اینکه هنوز هم معتقدم با توجه به شرایط بین‌المللی دو سه سال پیش، مجموعا برجام، موفقیت بزرگی بود.

شهردار سابق اما بعدها موضعش را بیشتر تعدیل کرد و در بهمن 97 در برنامه «بدون توقف» صداوسیما گفت: افکار عمومی باورش شده بود که اگر امروز مذاکره کنیم مشکلات حل می‌شود؛ حضرت آقا از اول هم گفتند آمریکا قابل اطمینان نیست؛ در برجام رفتیم چه اتفاقی افتاد، نه مشکلات اقتصادی ما حل شد، نه مشکلات سیاسی ما حل شد، نه دشمنی‌شان رفع شد؛ ما نباید در روش مبارزه بدسلیقه‌گی کنیم و به اصطلاح گاف بدهیم؛ عقیده من این است که ما باید روحیه پیش‌دستانه و بازدارندگی داشته باشیم، ما این روحیه را در حوزه دفاعی داریم.

حال اما قالیباف به طور کلی به مخالف مذاکره با آمریکا تبدیل شده است. او که زمانی خود مذاکره را روش مبارزه می‌دانست، در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی مجلس در روز نخست تابستان، مذاکره با آمریکا را «مطلقا ممنوع» خواند.

اکنون از نگاه بسیاری از بهارستان‌نشینان که خود در برهه‌هایی موافق شیوه‌های مدیریتی دولت بودند، دولت روحانی مسئول مطلق وضعیت موجود کشور است. نمی‌توان با علم، آگاهی و درایت امروز، انتخاب، رفتار و کنش پنج سال پیش را به قضاوت نشست. به باور بسیاری از ناظران، عملکرد دولت در سال 94 در مذاکره و توافق هسته‌ای بهترین انتخاب و روش برای آن زمان بود؛ انتخابی که اتفاقا همچنان پرثمر و سودآور می‌ماند، اگر چهره‌ای چون ترامپ پیمان‌گریز بر سر کار نمی‌آمد.

با این حال، روش دولت یعنی «دیپلماسی» شکست نخورده است. به کارگیری دیپلماسی بود که توانست در برهه‌ای بن‌بست برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و تحریم‌های بین‌المللی را بشکند و الگویی از تعامل را برای همیشه پیش روی ما قرار دهد.

در ارزیابی عملکرد دولت و بررسی شرایط موجود کشور، نباید غیرمنصفانه عمل کرد. نباید برجام را زیر سوال برد، وقتی دستاوردهای آن را طی بیش از 2 سال در اقتصاد کشورمان تجربه کردیم. نباید انتخاب دولت و مجموعه نظام را زیر سوال برد وقتی در آن برهه حتی خود منتقدان کنونی دولت هم از دولت دفاع می‌کردند. نباید عملکرد صادقانه دولت را مورد تردید قرار داد، وقتی عهدشکنی از سوی چهره‌ای صورت گرفت که به هیچ‌یک از پیمان‌های بین‌المللی خود پایبند نیست و با رفتارهای خارج از عرف پذیرفته شده جهانی، وضعیتی استثناگونه در عرصه روابط و قاعد بین‌المللی ایجاد کرده است.

مجلس یازدهم که خود را «انقلابی» معرفی می‌کند، اکنون باید کاری انجام دهد که «مردم از زندگی‌شان راضی بوده و بتواند گره از مشکلات مردم باز کند»، چراکه بنا به گفته مقام ریاستش، «اگر نتواند برای مردم کاری کند، بیشتر کمک به دشمن کرده است.» نقد باید منصفانه باشد، ضمن اینکه انتقاد سازنده در گروی ارزیابی درست و منطقی از شرایط، بازشناسی مشکلات و اولویتها و ارایه برنامه‌ها و راهکارهای عملی برای عبور از مشکلات است.

منبع: ایرنا