هدف برجام ایجاد امنیت و ثبات در منطقه بود
در 14 ژوییه 2015 پس از مذاکرات طولانی میان ایران و پنج قدرت جهانی سرانجام طرفین به توافقی دست پیدا کردند که یکی از مهمترین تحولات در روابط بینالمللی و بالاخص در زمینه انرژی هستهای بوده است.
اعتمادآنلاین| حصول چنین توافقی که از بعضی جهات بیسابقه بوده میتواند نمونه و الگویی برای منع گسترش سلاحهای کشتار جمعی در خلیج فارس و در مقیاس بزرگتر در خاورمیانه و سایر مناطق جهان که خواهان عدم گسترش سلاح کشتار جمعی هستند به شمار آید.
البته در مورد برجام از جهات گوناگون چه در داخل و چه در سطح بینالمللی سخن گفته و نوشته شده است. در این مقال کوتاه بیشتر از جنبه بینالمللی به آن پرداخته خواهد شد.
ناگفته نماند مذاکرات طولانی منجر به این توافق اتمی نشان داد و ثابت کرد که هنگامی اراده سیاسی برای تحقق هدف مهمی همچون جلوگیری از گسترش سلاحهای کشتار جمعی و به خصوص سلاح اتمی وجود داشته باشد راه هموار خواهد بود. ایران در جریان مذاکرات طولانی و پیچیده کاملا نشان دادکه نه تنها اراده سیاسی و حسن نیت در این زمینه دارد بلکه همواره آماده بوده که بر طبق مقررات بینالمللی و البته با توجه و حمایت از منافع ملی خود عمل کند.
ایران در عمل شفافیت و آمادگی و حسن نیت خود را در سطح بینالمللی نشان داد و این واقعیتی است که جامعه بینالمللی اکنون کاملا نسبت به آن آگاهی پیدا کرده است. در این توافق اتمی موضوع برد- باخت مطرح نبوده و هدف این نبوده برای یک طرف پیروزی و برای طرف دیگر شکست به بار آورد، بلکه هدف ایجاد امنیت و ثبات در منطقه حساس خلیج فارس و در مقیاس بزرگتر خاورمیانه و سطح بینالمللی بوده است.
در یک نگاه کلی این توافق نشان میدهد که اگر حسن نیت وجود داشته باشد در هر تعامل و گفتوگو بهرغم اختلاف نظر سیاسی و اقتصادی و ایدئولوژیکی میان دو طرف مذاکره، آنها در صورتی که بخواهند و حسن نیت داشته باشند صرفا برای حفظ امنیت منطقهای و بینالمللی میتوانند به نقطهنظرات مشترک و مالا توافق دست یابند. در دوران جنگ سرد، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی سابق با آنکه در مورد بسیاری از مسائل با یکدیگر اختلاف داشتند ولی به خوبی میدانستند در مورد خلع سلاح اگر نخواهند، یا نتوانند به توافقی برسند نتیجه اجتنابناپذیر آن نابودی بشریت و تمدن بشری است. این قاعده هماکنون و در مقیاس کوچکتر میان کشورها اعم از قوی و ضعیف میتواند عملی شود.
برجام سندی بود که مورد تایید سازمان ملل متحد قرار گرفت و شورای امنیت این سازمان که مصوبات آن ضمانت اجرایی دارد، با تصویب قطعنامه 2231 همه کشورهای عضو این سازمان را ملزم کرد تا مفاد آن را مورد توجه قرار دهند و بدان عمل کنند. بدین ترتیب برجام و تصویب قطعنامه مذکور گامی در جهت تقویت سازمان ملل متحد نیز بوده است. برجام توانست مقررات و قوانین بینالمللی را در قالب کنوانسیونها و معاهدات اتمی تحکیم بخشد و اهمیت و الزام سازمانهای دستاندرکار به خصوص سازمان بینالمللی انرژی اتمی را بیش از گذشته نشان دهد و اعتبار معاهده عدم گسترش سلاح هستهای (انپیتی) را بیشتر کند.
در واقع برجام سندی است که میتواند جامعیت پیدا کرده و در سایر مناطق جهان و البته با توجه به شرایط ویژه آنها الگو و سرمشق قرار گیرد و اجرا شود. به علاوه تایید برجام از سوی سازمان ملل متحد نشان داد که صرفا خواست یک کشور، یا معدودی از کشورها نمیتواند مغایر اراده جامعه بینالمللی باشد.
با آنکه بعضی که امضای خود را در پای این سند و توافق بینالمللی گذاشته بودند از آن خارج شدند ولی این توافق اعتبار و استحکام بینالمللی خود را همچنان حفظ کرده است و آن گروه که از آن خارج شدهاند، یا با آن مخالفت کردهاند در اقلیت هستند. بدین ترتیب و بهرغم اینکه برجام از طرف بعضی اجرا نشد ولی همچون سند معتبری در سازمان ملل متحد باقی خواهد ماند.
ایران بهرغم عدم اجرای اصل وفای به عهد (pacta sunt servanda ) از طرف ایالات متحده اعلام کرده است که همیشه امکان بازگشت به برجام برای آنهایی که از آن خارج شدهاند وجود دارد و البته به شرط احترام و اجرای تعهدات خود که در این توافق برای هر دو طرف پیشبینی شده است.
ایران با پایبندی به برجام نشان داده است همواره خواهان صلح و ثبات در منطقه خلیج فارس، خاورمیانه و در سطح بینالملل بوده است و همواره به مقررات بینالمللی احترام گذاشته است ولی اکنون توپ در زمین دیگرانی است که باید نشان دهند واقعا خواهان صلح و ثبات جهانی هستند. کلام آخر اینکه واقعیات جامعه جهانی نشان داده دیگر زور و فشار و عدم شفافیت نمیتواند کارساز باشد حتی اگر از جانب قدرتهای بزرگ صورت گیرد. برجام واقعا یک ضرورت جهانی بوده و هست.
منبع: روزنامه اعتماد
دیدگاه تان را بنویسید