همه چیز درباره نیروگاه هسته‌ای براکه امارات / آیا این نیروگاه امن است؟

اعتمادآنلاین| پرونده هسته‌ای امارات از سال 2009آغاز شد؛ زمانی که این کشور با تاسیس سازمان انرژی هسته‌ای از برنامه خود برای ورود به باشگاه هسته‌ای‌های جهان رونمایی کرد. نخستین گام در این مسیر نیز عقد قراردادی 40میلیارد دلاری با کره‌جنوبی برای ساخت 4نیروگاه و راه‌اندازی و «مدیریت مشترک» به‌مدت 60سال بود. اصلی‌ترین هدف این کشور از تولید انرژی هسته‌ای همانطور که تا امروز اعلام شده، تامین برق است. براساس برآوردهای وزارت نیروی امارات در سال 2009، میزان برق مصرفی این کشور تا سال 2020به شکل قابل توجهی افزایش یافته و دستیابی به منابع تولید برق در داخل برای این کشور امری ضروری به شمار می‌آید.

اگرچه دولت امارات تأکید ویژه‌ای بر حضور کارشناسان و دانشمندان این کشور در فرایند ساخت و توسعه نیروگاه‌های هسته‌ای دارد، اما تمام گزارش‌ها بیانگر نقش کلیدی دانشمندان کره‌ای، آمریکایی و فرانسوی در مدیریت پایگاه براکه است. از سوی دیگر امارات به فاصله کوتاهی پس از انعقاد قرارداد هسته‌ای با کره‌جنوبی در همان سال 2009اعلام کرد با هدف جلب اطمینان جامعه جهانی، هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم در داخل خاک این کشور به وقوع نمی‌پیوندد.

با این حال به‌نظر می‌رسد امارات برای جلب اطمینان جامعه جهانی درباره صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش، مسیری فراتر از عدم‌غنی‌سازی اورانیوم در داخل خاک خود طی کرده است. پایگاه انگلیسی میدل‌ایست‌آی در سال 2018با انتشار گزارشی مدعی شد امارات در ازای به رسمیت شناختن حق هسته‌ای، موظف به تغییر سیاست خارجی خود نسبت به اسرائیل شده است. اگرچه این ادعا هیچ‌گاه از سوی دولت‌های امارات یا اسرائیل مورد تأیید قرار نگرفته، اما جریان عادی‌سازی روابط این 2بازیگر منطقه طی سال‌های اخیر، دست‌کم نشانه‌ای مهم و قابل تامل در این زمینه به شمار می‌رود.

نگرانی‌های منطقه‌ای؛ واقعیت یا جدل سیاسی؟

در سال 2019گزارشی محرمانه به‌دست شبکه الجزیره قطر رسید که بنابر ادعای این شبکه، توسط یکی از زیرمجموعه‌های سازمان محیط‌زیست جهانی تهیه شده بود. در این گزارش 24صفحه‌ای، مواردی نگران‌کننده نسبت به عدم‌امنیت زیستی نیروگاه‌های امارات و سابقه نامناسب پیمانکار کره‌ای در این‌باره مطرح شده است. در متن نسخه‌ای که از این گزارش توسط الجزیره منتشر شده، آمده: در بنای هر 4نیروگاه پایگاه براکه، شکاف‌هایی یافت شده که تعلیق هرگونه فعالیت در ادامه ساخت‌وساز آن، قبل از اعمال اصلاحات امنیتی را ضروری کرده است. از سوی دیگر براساس این گزارش «نیروگاه‌های براکه فاقد بخش عمده پروتکل‌های امنیتی در نیروگاه‌های هسته‌ای اروپا هستند. برای مثال در ساخت این پایگاه‌، یک نیروگاه اضافی دربرگیرنده، مشهور به ماسک اصلی که مانع از انتشار مواد رادیواکتیو درصورت وقوع حوادث طبیعی یا انفجار می‌شود، لحاظ نشده است».

بخش‌های پایانی گزارش مذکور نیز به بررسی سابقه پیمانکار کره‌ای در به کارگیری مواد تقلبی یا با کیفیت پایین در ساخت نیروگاه‌ها برای سود بیشتر پرداخته؛ امری که به ادعای سازمان متولی گزارش، در تجربه اماراتی نیز تکرار شده است. جالب آنکه پایگاه براکه امارات، آخرین قرارداد ساخت نیروگاه برای پیمانکار کره‌ای (KEPCO) بوده و پس از آن، به‌رغم تلاش‌های این شرکت، هیچ‌یک از کشورهای لیتوانی، ترکیه و ویتنام حاضر به عقد قرارداد با آن نشده‌اند.

تمام اینها در حالی است که دولت امارات، همواره بر سلامت و امنیت نیروگاه‌های خود تأکید کرده و انتشار چنین گزارش‌هایی را به اهداف سیاسی رقبای خود در سطح منطقه ربط داده است. براساس ادعای وزارت کشور امارات، پایگاه براکه طی یک دهه گذشته بیش از 40بار توسط بازرسان سازمان انرژی هسته‌ای مورد بررسی محیطی قرار گرفته است.

انرژی هسته‌ای در کشورهای عربی

بدون شک هیچ کشور عربی‌ای تا‌کنون همچون امارات در مسیر توسعه نیروگاه‌ها و تولید انرژی هسته‌ای در داخل کشور پیشرفت نداشته است. با این حال اما نمی‌توان برنامه هسته‌ای امارات را نخستین برنامه از این نوع در جهان عرب خواند. برنامه هسته‌ای عراق براساس 3توافق مهم با اتحاد شوروی و همچنین خرید عمده اورانیوم غنی شده از فرانسه در دهه‌های 50تا 80میلادی توسعه قابل توجهی داشت. به‌رغم آنکه هیچ‌گاه سندی دال بر خروج این برنامه از چارچوب مسالمت‌آمیز یافت نشد، اما مهم‌ترین نیروگاه‌های این کشور توسط جنگنده‌های اسرائیلی مورد حمله قرار گرفته و تخریب شد.

مصر نیز در دهه 60و در دوران جمال عبدالناصر، نخستین نیروگاه هسته‌ای خود در نزدیکی رود نیل را با کمک اتحاد شوروی تأسیس کرد. اما شکست سنگین از اسرائیل در جنگ 6روزه و همچنین ترور دانشمندان مصری، عملا برنامه هسته‌ای این کشور را متوقف کرد. اردن نیز از دیگر کشورهای عربی است که برنامه هسته‌ای خود را از دهه 80زیر نظر آمریکا و انگلیس آغاز کرد. فعالیت محدود نیروگاه‌های این کشور در زمینه R&D (تحقیق و توسعه) همچنان ادامه دارد و در سطح منطقه از جایگاه معتبری برخوردار است.

منبع: همشهری