بازپخش داستان آب‌گرفتگی سال 98 خوزستان؛ مصیبتی قدیمی، شبیه به ریزگردها و بی‌آبی غیزانیه

اعتمادآنلاین| « بارش باران به مدت سه روز متوالی در استان خوزستان باعث شد تعداد زیادی از شهرهای این استان با مشکل آب‌گرفتگی و بدتر از آن، بالا زدن فاضلاب شهری مواجه شود.» کمی جلوتر می‌رویم. «تمامی مدارس، مراکز آموزشی و دانشگاه‌های شهرستان‌های اهواز، حمیدیه، کارون، باوی، سوسنگرد، شادگان، آبادان، خرمشهر، رامشیر، رامهرمز، ماهشهر، هندیجان و امیدیه به علت آب‌گرفتگی معابر تعطیل شدند.» داستان همین‌جا به پایان نمی‌رسد؛ «مردم در شهر با قایق تردد می‌کنند.» باران هنوز ادامه دارد. «چادرهای اسکان اضطراری برپا شد.»

تا وقتی باران بود، این تیترها هم ادامه داشت. سال گذشته، تقریباً در همین روزها، نزول باران که قرار بود برکت هر ملکی باشد، برای خوزستان و مردمش تبدیل به بلا شد. حتی دستور رئیس‌جمهوری و فریاد نمایندگان مجلس و ویدئوهای پر از گلایه مردمانش هم دردی را دوا نکرد و تنها قطع باران بود که باعث شد پرونده مختومه شود. پرونده‌ای که با بارانی دوباره باز شده و مردم این استان را اسیر خود کرده است.

تا سال گذشته همه جا می‌نوشتند و می‌گفتند که چرا سیل فروردین‌ماه 98 تجربه‌ای نشد تا مدیریت بحران کشور به فکر چاره باشند. که خودشان هم غافلگیر نشوند. که دنبال راه گریز، پیش از خطر بیفتند. اما نه آن سیل و نه سیل و آب‌گرفتگی‌های همین دی‌ماه سال گذشته هیچ کدام درس عبرت نشدند تا امروز، که با بارش دوباره باران، زندگی مردم شهرهای خوزستان را آب ببرد.

آب‌گرفتگی از بندر امام خمینی تا آبادان

مجدداً کلیه ادارات دولتی بانک‌های شهر بندر امام خمینی به استثنای ادارات خدمات‌رسان در بخش نیروهای خدماتی (مراکز درمانی، شهرداری، آبفا، برق و گاز) روز سه‌شنبه 11 آذر به دلیل آب‌گرفتگی معابر تعطیل شدند و تیم‌های امدادی در شهرهای مختلف مشغول به کار شدند.

اوضاع در آبادان هم بر همین منوال است. محمودرضا شیرازی شهردار آبادان در خصوص آب‌گرفتگی معابر پس از بارش باران از حضور پرسنل شهرداری برای خشک کردن معابر اصلی خبر می‌دهد و می‌گوید: «با تلاش پرسنل شهرداری شاهد خشک شدن معابر اصلی و فرعی درجه یک و 2 سطح شهرستان هستیم. در بیش از 90 درصد نقاط شهر آثاری از بارندگی وجود نداشت و در برخی از نقاط محدود همچون منازل شرکتی که فاضلاب سرریز شده بود، نیرو‌های شرکت فاضلاب در تلاش برای رفع آن بودند.»

او ادامه می‌دهد: «اکیپ‌های مختلفی را به این محلات اعزام کردیم تا بتوانیم آب‌گرفتگی را تخلیه کنیم و خوشبختانه توانستیم تخلیه بیش از 99 درصد از آنها را انجام دهیم.»

به طور کلی، بارش باران چند روز اخیر حدود 20 شهرستان از استان را درگیر کرد که شهرستان ماهشهر بیشترین میزان ثبت باران را به خود اختصاص داد. همچنین در اهواز نیز حدود 95 میلی‌متر باران به ثبت رسید که حدود 56 میلی‌متر آن مربوط به باران سه‌ساعته ظهر روز یکشنبه و در مناطق غربی شهرستان بود.

همه این اتفاقات اما در حالی رخ می‌دهد که هنوز هیچ سیلی در استان به وقوع نپیوسته و تنها شدت باران اوضاع زندگی روزانه مردم را به هم ریخته است. امید بن‌ عباس مدیرکل بحران استان خوزستان می‌گوید: «خوشبختانه با وجود ظرفیت سدها و آبگیری خوبی که در آنها صورت گرفت شاهد وقوع سیل در هیچ کجای استان نبودیم. رود الله در رامهرمز با 24 ساعت بارندگی حدود 55 درصد از میزان ظرفیت بارش سالانه‌اش تامین شد که تا شب گذشته هم با دبی 2 هزار و 500 مترمکعب آب رودخانه در جریان بود و احتمال درگیر شدن روستاهای اطراف با سیل می‌رفت.»

هشدارهای یک نماینده مجلس در سال گذشته؛ از بودجه بانک جهانی تا معضل فاضلاب خوزستان

شوربختانه دیگر ریزگردها و کیفیت آب تنها مصیبت مردم خوزستان نیست و چند سالی می‌شود که با هر بارش باران، آب‌گرفتگی هم چند روزی زندگی مردم را مختل می‌کند. نگاهی به گلایه‌های مطرح‌شده در سال گذشته نسبت به همین موضوع به خوبی نشان می‌دهد طی یک سال گذشته هیچ چیزی تغییر نکرده است.

بودجه 102 میلیون یورویی بانک جهانی اعتبارات برای طرح فاضلاب شهری خوزستان و پاسکاری این موضوعات بین شهرداران بحث امروز و دیروز نیست. علی ساری، نماینده سابق خوزستان در مجلس، سال گذشته طی گفت‌و‌گویی اختصاصی با اعتمادآنلاین به این معضلات پرداخته بود.

او در توضیح ماجرای بودجه بانک جهانی گفته بود که در سال 1388 مقرر بود 152 میلیون یورو نخست برای احداث تصفیه‌خانه فاضلاب شرق اهواز و پس از آن بابت تکمیل شبکه جمع‌آوری فاضلاب از بانک جهانی جذب شود، لیکن به دلیل اینکه نوع قرارداد تصفیه‌خانه طبق الزامات بانک خارجی از نوع DBO طراحی- ساخت‌- بهر‌ه‌برداری بود، روند مناقصه و انتخاب پیمانکار از سوی شرکت آب و فاضلاب اهواز به درازا کشیده و با عنایت به تحریم‌های اقتصادی، بانک جهانی از تمدید مهلت وام امتناع کرد و از رقم وام 102 میلیون یورو جذب شد. مازاد اعتبار مورد نیاز برای احداث تصفیه‌خانه از محل منابع عمومی دولت تامین شد و تصفیه‌خانه شرق اهواز بدین‌ ترتیب به ظرفیت 112000 متر مکعب در شبانه‌روز و برای جمعیت تحت پوشش 522 هزار نفر از سال 1397 افتتاح شد. این تصفیه‌خانه برای سرویس‌دهی کامل منطقه تحت پوشش خود نیاز به تکمیل نقاط انفصال شبکه دارد که نحوه تامین اعتبار آن برنامه‌ریزی شده است.

به گفته او، اعتبار مورد نیاز احداث طرح فاضلاب اهواز حدود 3400 میلیارد تومان است که برای تامین آن از محل فاینانس خارجی، فاینانس داخلی، منابع عمومی دولت و منابع صندوق توسعه ملی برنامه‌ریزی صورت گرفته است. برنامه اجرایی دستگاه اجرایی به تایید سازمان برنامه و بودجه خواهد رسید و این سازمان کمافی‌السابق در تامین اعتبارات و انجام وظایف خود به صورت حداکثری اقدام خواهد کرد. شرکت آب و فاضلاب اهواز نیز می‌بایست در خصوص جذب به‌موقع اعتبارات و عدم تاخیر متعهد شود.

اما نکته قابل توجه اینکه، ساری در همان سال گذشته توضیح داد که حل معضل اهواز در زمینه آب‌گرفتگی معابر شهری، منوط به اجرای همزمان شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی توس شهرداری و تعهد وزارت کشور در این باره است؛ مشکلی که حل نشده تا در سال 99، همه ما دوباره شاهد تکرار تمامی این بحران‌ها باشیم.

اعتراض یک عضو شورای شهر به شهرداری و مدیریت بحران استان

حالا یکی از اعضای شورای شهر اهواز نیز به معضل فاضلاب در این شهر اشاره می‌کند. محمدجعفر فلسفی توضیح می‌دهد: «به رغم تلاش شبانه‌روزی مدیران مناطق و پرسنل شهرداری همچنان شاهد آب و فاضلاب گرفتگی در برخی محلات و معابر از جمله کمپلوی جنوبی و شمالی، کوی علوی، شهرک رزمندگان، مندلی، معین‌زاده، سپیدار، بلوار فنی و حرفه‌ای، رسالت، باهنر و خیابان شهید ادهم هستیم. با وجود آغاز بارندگی‌ها اما طرح اضطراری جمع‌آوری آب‌های سطحی که توسط اعضای شورای شهر و با مشارکت کارشناسان شهرداری و آبفا تهیه شد هنور تکمیل نشده است. اگر طرح اضطراری جمع‌آوری آب‌های سطحی به درستی و کامل اجرا می‌شد، آیا اکنون شاهد این وضعیت بودیم؟ قطعاً اگر این طرح درست اجرا می‌شد، حداقل بحران تا این حد و به این گستردگی رخ نمی‌داد. به عنوان مثال چرا موضوع لایروبی جدی گرفته نمی‌شود یا ایستگاه‌های پمپاژ کلیدی مثل پیچ‌وار و زیرگذر کوی علوی همچنان با مشکل مواجه‌اند؟»

او همچنین از کم‌کاری شهرداری این شهر ابراز گلایه می‌کند و می‌گوید: «شهردار اهواز باید در هر هفته چندین جلسه در خصوص آب‌های سطحی تشکیل می‌داد و مدیریت این امر مهم را عهده‌دار می‌شد، اما مشاهده می‌شود که شهردار اهواز یک ماه پیش معاون خدمات شهری شهرداری را تغییر داد. آیا این کار بر این وضعیت تاثیرگذار نیست؟ سرپرست فعلی معاونت خدمات شهری شهرداری اهواز فاقد اطلاعات و تجربه لازم در این حوزه است و در این شرایط در حال کسب تجربه در معاونت خدمات شهری شهرداری اهواز است. اگر شهردار در آستانه بارندگی قصد تغییر معاون خدمات شهری خود را دارد باید دلایل زیادی برای این امر داشته باشد. همچنین مدیران مناطق دو، سه و چهار شهرداری اهواز را در یک روز تغییر داد؛ این تزلزل و بی‌ثباتی قطعاً بر این شرایط تاثیرگذار است.»

به گفته او، اوضاع امسال حتی از سال گذشته هم وخیم‌تر است چراکه آب‌گرفتگی سال گذشته در پی بارندگی 80 تا 90 میلی‌متر در حدود 2 ساعت بود. با اقدامات انجام‌شده قرار نبود با این میزان بارندگی در 24 ساعت، چنین آب‌گرفتگی‌ای به این وسعت در اهواز رخ دهد.

درد خوزستان

غیزانیه؛ قلب صنعت نفت خوزستان با 600 چاه نفت، تابستان همین امسال تشنه اندکی آب بود. خیلی از مناطق دیگر هم اگرچه آب دارند، اما هر سال تصاویر زیادی از کیفیت نازل آب‌، خبر از بحران آب می‌دهد. گرمای 50 درجه و میزان بالای شرجی بودن هوا یک طرف و مصیبت قطع مکرر برق از سوی دیگر چند سالی است که هرم تابستان خوزستان را دوصد چندان می‌کند. ریزگردها و غبار هم که دیگر عادت ریه‌های مردم جنوب ایران شده و از سویی معضل بیکاری نیز با قدرت هرچه تمام‌تر سر جای خود باقی است. ضمن اینکه بسیاری از نمایندگان مجلس این استان در سال‌های متمادی از تبعیض پرداخت اعتبارات به این استان انتقاد کرده و گفته‌اند که همواره برخی از استان‌های برخوردار، نورچشمی بوده و همیشه سهم بیشتری از بودجه داشته‌اند.

استانی ثروتمند و نزدیک به مرز که در حالت طبیعی باید یکی از اصلی‌ترین قطب‌های اقتصادی کشور به حساب می‌آمد، اگرچه نقش پررنگی در درآمد سالانه خالص و ناخالص ایران دارد، اما در زندگی مردمانش، فاصله‌ای زیاد با رقم و عدد درآمدها دارد و از آن بدتر اینکه بحران‌های طبیعی هم دست از سر خوزستان و مردمش برنمی‌دارد. بلایایی البته طبیعی که با ناکارآمدی مدیریتی تبدیل به بلای عظیم شده است.