انگلیسی جزو عجیب‌ترین زبان‌های دنیاست؟

اعتمادآنلاین| مژده اصغرزاده- آیا زبان انگلیسی «عجیب» است؟ بسیاری از ما هنگامی که سعی در توضیح قوانین هجی کردن واژه‌های یک زبان داریم یا با اصطلاحاتی مثل «سگ و گربه می‌بارد» (It's raining cats and dogs) روبه‌رو شده‌ایم احساس کرده‌ایم که انگلیسی زبان عجیبی است. با وجود این، باید اذعان کرد که آموزش یا یادگیری هیچ زبانی ساده نیست.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از «The Conversation»، تعریف زبان‌شناسان از عجیب بودن زبان چیست؟ به طور کلی هدف زبان‌شناسان این است که تا حد ممکن به مطالعه عینی زبان بپردازند. زبان‌شناسان در مورد چگونگی استفاده انسان از زبان فرضیه‌هایی به دست می‌دهند و داده‌های زبانی آزمایش می‌کنند. محققان این رشته برخلاف «پلیس‌های زبان» عقیده دارند که باید از هرگونه قضاوت درباره زبان اجتناب کرد.

برخی از زبان‌شناسان رایانشی از داده‌های موجود در اطلس جهانی ساختارهای زبان (WALS) استفاده کردند تا دریابند که کدام زبان «عجیب‌ترین زبان» است. این عمل آنها قضاوت درباره زبان محسوب نمی‌شود بلکه آنان اطلاعات موجود در وب‌سایت WALS از 239 زبان مناطق مختلف جهان را با هم مقایسه کرده‌اند.

هدف آنان این بود که دریابند کدام زبان‌ها بیشترین تعداد مشخصه‌های متمایز از دیگر زبان‌ها را دارند. زبان انگلیسی در این مطالعه از میان 239 زبان در جایگاه سی و سوم قرار گرفت. بنابراین قطعاً ویژگی‌های غیرمعمول بیشتری نسبت به بیش از 80 درصد زبان‌های دیگر دارد.

برخی از منتقدان ادعا کردند که این مطالعه مغرضانه بوده، زیرا فقط چند ویژگی محدود در زبان‌ها را بررسی کرده‌اند. در واقع جنبه‌هایی از زبان انگلیسی وجود دارد که در مقایسه با بسیاری از زبان‌های دنیا غیرمعمول نیست؛ مثلاً ترتیب فاعل-فعل-مفعول در بسیاری از زبان‌ها دیده می‌شود. اما بیایید نگاهی به ویژگی‌های غیرمعمول زبان انگلیسی بیندازیم.

احتمالاً زبان انگلیسی برای بسیاری از گویشوران زبان‌های دیگر کمی عجیب به نظر رسد. بر اساس داده‌های WALS، میانگین تعداد صداهای متمایز در زبان‌های جهان تقریباً 25 تا 30 واج است. پیراها (Pirahã) یکی از زبان‌های منطقه آمازون برزیل است که مجموعه کوچکی از واج‌های غیرمعمول دارد. این زبان فقط هشت همخوان و سه واکه /a/، /i/و/o/ دارد. در مقابل زبان Taa زبانی در جنوب آفریقاست که بیش از صد واج دارد و انواع نچ‌آواها نیز جزو آن است.

در زبان‌های اشاره مثل زبان اشاره آمریکایی یا بریتانیایی از آوا استفاده نمی‌کنند؛ در عوض از علائمی که از ترکیب اشکال، حرکات دست‌ها و اندام‌های نزدیک به آن استفاده می‌شود بهره می‌برند. واج‌های انگلیسی حدود 44تاست که بسته به نوع لهجه‌های انگلیسی متفاوت است. این زبان مجموعه غیرمعمولی از واکه‌ها دارد که حدود 11 واکه است. بر اساس WALS، بیشتر زبان‌های گفتاری بین پنج تا 6 واکه دارند. این یکی از پیچیدگی‌های زبان انگلیسی است، زیرا پنج واکه از الفبای رومی به ارث برده و به همین دلیل گویشوران مجبورند آواهایی 2 برابر معمول تولید کنند.

انگلیسی بعضی آواهای غیرمعمول مثل th در bath و bathe را دارد که این آواها در کمتر از 10 درصد زبان‌هایی که در WALS بررسی شده یافت می‌شود. در حقیقت این 2 آوا جزو آواهایی هستند که معمولاً کودکان آنها را فرا می‌گیرند و بزرگسالان یا لهجه‌های مختلف کمتر از این آواها استفاده می‌کنند.

دستور زبان انگلیسی نیز در بعضی از موارد غیرمعمول است. زبان انگلیسی از ترتیب واژگان متفاوتی برای جملات پرسشی و خبری استفاده می‌کند به این معنی که فاعل جمله در جمله‌های خبری جلوتر از فعل قرار می‌گیرد؛ مثلاً در جمله «life is a box of chocolates» فاعل جمله (life) قبل از فعل (is) قرار دارد و در جمله پرسشی «?Is life a box of chocolates» ترتیب فاعل و فعل تغییر می‌کند.

در مطالعه‌ای که با استفاده از WALS از 955 زبان انجام شده، کمتر از 2 درصد از زبان‌ها برای سوالی کردن جملات ترتیبی ساختاری شبیه به زبان انگلیسی دارند. بیش از 50 درصد از زبان‌ها برای سوالی کردن از پرسش‌واژه استفاده می‌کنند؛ مثلاً در زبان ژاپنی برای سوالی کردن از ka استفاده می‌شود. دومین شیوه سوالی کردن جملات در WALS تغییر آهنگ کلام است. در مقابل، زبان Chalcatongo Mixtec (یکی از زبان‌های بومیان مکزیک) زبانی غیرمعمول شناخته می‌شود، زیرا از هیچ ساختار دستوری برای ایجاد تمایز بین جملات پرسشی و سوالی استفاده نمی‌کند.

طبق مواردی که در بالا ذکر شد نمی‌توان به طور قاطع گفت که انگلیسی زبان عجیبی است یا خیر؛ چراکه همه داده‌های ضروری برای قضاوت در مورد عجیب‌ بودن زبان انگلیسی در دسترس نیست. از آنجا که هنوز هزاران زبان در WALS وجود ندارد، ما نمی‌توانیم زبان انگلیسی را با همه زبان‌های موجود (که تخمین زده‌اند حدود هفت هزار زبان باشد) مقایسه کنیم. زبان‌های زیادی لازم است تا تنوع زبانی موجود در جهان بررسی شود.