در خطر بودن هنرمندان در ابتلا به ویروس کرونا به حقوق مخاطب هم لطمه می‌زند / قرار است هنرمندان واکسن بزنند تا در حوزه امنیت سلامت روانی جامعه فعالیت کنند / واکسیناسیون باید برای هنرمندانی باشد که در معرض خطر هستند

اعتمادآنلاین| نامه‌ سازمان نظام پزشکی به وزارت بهداشت برای اولویت دادن به هنرمندان سینما و تلویزیون در تزریق واکسن کرونا موجی از واکنش‌ها را برانگیخت؛ واکنش‌هایی که معمولاً نگاهی اننقادی نسبت به این موضوع داشتند و تعدادی از چهره‌های هنری عنوان کردند که خون آنها از بقیه مردم رنگین‌تر نیست و واکسیناسیون باید طبق استانداردهای جهانی ابتدا به کادر درمان، سالمندان و افراد در معرض خطر اختصاص یابد.

در این نامه قید شده است که هنرمندان سینما و تلویزیون برای تولید آثاری که مردم را به ماندن در خانه ترغیب می‌کنند در اولویت واکسیناسیون قرار بگیرند تا از این طریق شعار «در خانه بمانیم» نیز بیشتر محقق شود. این نامه پنجشنبه 30 دی‌ماه منتشر شد، اما واکنش‌های منفی به قدری زیاد شد که حسین کرمان‌پور، مدیرکل روابط عمومی سازمان نظام پزشکی، بابت درخواست خود مبنی بر در اولویت قرار دادن هنرمندان برای واکسن کرونا عذرخواهی کرد.

با این حال یکی از کسانی که گفته شد از ارسال این نامه تشکر کرده است، منیژه حکمت تهیه‌کننده و کارگردان سینماست. او نیز در گفت‌وگو با «کات» اظهار کرد، منظور این بود که به سینماگرانِ اندکی که اکنون سر صحنه‌ فیلمبرداری هستند واکسن زده شود نه به همه‌ سینماگران.

در ادامه این واکنش‌ها مهدی کوهیان، تهیه‌کننده و حقوقدان حوزه رسانه، نیز یکی از طرفداران اولویت دادن به هنرمندان در طرح واکسیناسیون کروناست. او معتقد است تمام هنرمندان نمی‌توانند مشمول این طرح شوند. همچنین این طرح از منظر حقوقی نیز جزو حقوق مخاطب به حساب می‌آید. با او درباره دلایل موافقتش با این طرح صحبت کردیم.

***

*شما از موافقان طرح اولویت دادن به هنرمندان در واکسیناسیون کرونا هستید. با توجه به انتقادها و واکنش‌های منفی که از سوی جامعه هنری نسبت به این امر صورت گرفته، استدلال شما برای این کار چیست؟

همان‌طور که پیش از این هم در گفت‌وگوهایی گفته‌ام، حوزه فرهنگ و هنر یک امر عمومی مانند بهداشت، امنیت و آموزش است؛ یعنی دولت وظیفه دارد به عنوان قدرتی که باید برای مردم حداقل‌هایی را تامین کند، در حوزه فرهنگ هم این تامین را انجام دهد. وقتی از حوزه عمومی حرف می‌زنیم یعنی دولت باید در این زمینه هزینه کند.

اگر امنیت بهداشتی در حوزه سلامت را یک بخش عمومی در نظر بگیرید، یکی از این حوزه‌ها امنیت و سلامت روانی جامعه است. اگر نامه سازمان نظام پزشکی به وزارت بهداشت را مطالعه کنید، به این بخش اشاره شده است.

گو اینکه به نظرم باید به این موضوع بیشتر پرداخته می‌شد، اما کاملاً ذکر شده است که طی این مدت هنرمندان رسانه‌های جمعی و تصویری توانسته‌اند با تولیدات خود مردم را به ماندن در خانه‌ها ترغیب کنند؛ یعنی همان‌قدری که مدافعان سلامت و پزشکان در حفظ امنیت جسمانی مردم تلاش می‌کنند، رسانه‌ها و هنرمندان نیز وظیفه دارند امنیت روانی مردم را تامین کنند.

همان‌طور که سال‌ها ممکن است برای یک ارتش هزینه کنیم تا در روز مبادا به کمک کشور بیاید و در برابر یک قدرت مهاجم از مردم و مرزها دفاع کند، برای هنرمندان، سینماگران و فعالان عرصه سرگرمی (entertainment) هم به لحاظ عام از سوی مردم و دولت هزینه شده است تا در روزهایی که به آنها نیاز هست در خط مقدم این حوزه فعالیت کنند و بجنگند.

در تمام یک سال گذشته شاهد بودیم در تولیدات فیلم و سریال تعدادی از هنرمندان به دلیل کرونا از میان ما رفتند، اما با توجه به وجود کرونا و تاکید بر خانه ماندن مردم، همچنان باید این حضور برقرار باشد. در عین حال می‌دانم طی یک سال گذشته بسیاری از بازیگران هیچ قراردادی نبسته‌اند و همین‌جا از این افراد گله می‌کنم چون سال‌های سال هنرمندان از تسهیلاتی مانند معافیت‌های مالیاتی استفاده کرده‌اند پس در چنین موقعیت‌هایی باید به کمک مردم بیایند و با تولید آثار تصویری، اوقات فراغتی را برای مردم در خانه‌ها ایجاد کنند.

وقتی می‌گوییم پزشکان و کادر درمان در اولویت دریافت واکسن کرونا هستند به 2 دلیل است: اولین و مهم‌ترین دلیل این است که در برابر بیماری واکسینه شوند تا بیماری و از دست رفتن آنها موجب کمبود پزشک و کادر درمان نشود. حتماً در سفرهای هوایی نیز مشاهده کرده‌اید که گفته می‌شود اگر مشکل فشار هوا در هواپیما اتفاق افتاد، ابتدا مادر ماسک بزند و بعد به فرزند خود ماسک بزند چون مادر باید در شرایط هوشیاری به سر برد تا به فرزندش کمک کند. با همین استدلال می‌خواهیم پزشکان در صف اول واکسن قرار گیرند تا هم خودشان سلامت باشند هم بتوانند سلامت دیگران را با فعالیت‌شان تسهیل کنند.

از بین رفتن هنرمندان، مخاطبان را از آثار ارزشمند بی‌بهره می‌کند

از این منظر باید واکسینه شدن هنرمندان را در نظر بگیریم نه اینکه صرفاً فکر کنیم کسی که عنوان «هنرمند» دارد پس باید واکسن بزند. در واقع قرار است هنرمندان واکسن بزنند تا در حوزه امنیت سلامت روانی جامعه فعالیت کنند. البته این را هم بگویم که من موافق نیستم همه هنرمندان در اولویت باشند. ما باید پالایش انجام دهیم و ببینیم کدام یک از هنرمندان در معرض خطر هستند. بعد از پالایش این افراد باید واکسینه شوند تا بتوانند وظیفه اصلی خود را در این شرایط انجام دهند.

در بحث حقوقی این ماجرا باید به یک نکته هم اشاره کنم. این موضوع از حقوق مخاطب است. مخاطبان و مردم در این مورد حقی دارند. اینکه من موافق واکسیناسیون هنرمندان در معرض خطر هستم نه به واسطه حقوق خودشان بلکه به واسطه حقوق مخاطبان است. مخاطب حق دارد در این ایام از محصولات فرهنگی و هنری بهره ببرد و در خطر بودن این قشر باعث می‌شود حقوق مخاطبان هم دچار لطمه و مشکل شود، کمااینکه در این مدت هنرمندانی مانند پرویز پورحسینی، خسرو سینایی، اکبر عالمی و... را از دست دادیم که جایشان پرشدنی نیست. اتفاقاً این مخاطبان هستند که از آثار ارزشمند این افراد بی‌بهره می‌شوند.

*فکر می‌کنید دلیل واکنش‌های منفی‌ای که خود اهالی هنر نسبت به واکسیناسیون‌شان نشان دادند چه بود؟

دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. کسانی که «سلبریتی» (افراد شناخته‌شده و مشهور) می‌نامیم و من به آنها سلبریتی‌های اینستاگرامی و توییتری می‌گویم، به واسطه اینکه حساسیت‌زا هستند درباره هر چیزی اظهارنظرهایی می‌کنند که ممکن است از روی احساس باشد یا در لحظه برداشتی داشته باشند اما نظرشان صرفاً تخصصی نباشد، مردم در برابر چنین رفتارهایی واکنش نشان می‌دهند و فکر می‌کنند اگر از واکسیناسیون هنرمندان صحبت می‌کنیم از این افراد حرف می‌زنیم.

چه بسا همین سلبریتی‌ها در اولویت‌بندی مد نظر ما یا برنامه‌ریزی دولت جایی نداشته باشند چراکه منظور کسانی است که در تولید اثر هنری در معرض خطرند؛ مانند بازیگرانی که در صحنه بازی نه تنها نمی‌توانند از ماسک استفاده کنند بلکه نمی‌توانند فاصله اجتماعی را به درستی رعایت کنند.

این ذهنیت منفی مربوط به این است که تصور شده واکسیناسیون مربوط به قشر خاصی از متمولان هنرمند یا کسانی است که خود را تافته جدابافته می‌دانند در صورتی که اصلاً این‌گونه نیست و واکسیناسیون باید مختص هنرمندانی باشد که در معرض خطر هستند.