تحقق امنیت پایدار غذایی با افزایش نرخ خرید تضمینی گندم

اعتمادآنلاین| اهمیت گندم به عنوان غذای اصلی مردم کشور ما برکسی پوشیده نیست، برابر گزارش‌های سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، ایران جزو پرمصرف‌ترین‌های گندم در جهان به شمار می‌رود؛ به طوری که سرانه مصرف گندم در ایران 2.5 برابر کشورهای در حال توسعه و بیشتر از کشورهای توسعه یافته جهان است.

بنابراین خودکفایی در تولید یک محصول استراتژیک و پرمصرف در کشور از ارزش ویژه‌ای برخوردار است به نحوی که طبق برنامه پنج ساله ششم توسعه برای تامین امنیت غذایی، سلامت و غنی‌سازی محصولات کشاورزی، در بخش زراعی اهدافی مهم و تعیین کننده‌ای تدوین شد که یکی از آنها خودکفایی در تولید گندم بود که با تلاش های دولت‌ تدبیر و امید با وجود افزایش تحریم‌ها و فشارهای مالی این دولت توانست با اعمال سیاست‌های حمایتی از کشاورزان از جمله افزایش نرخ خرید تضمینی، کشور را در تولید محصول استراتژیک گندم به خودکفایی مستمر برساند.

پیش از فعالیت دولت تدبیر و امید به دلیل پایین بودن قیمت‌ خرید تضمینی و تأخیر در اعلام نرخ خرید تضمینی، علاوه بر سطح زیر کشت، میزان خرید تضمینی این محصول کاهش یافته بود و کشاورزان انگیزه چندانی برای تولید این محصول استراتژیک نداشتند به طوری که در ابتدای شروع فعالیت دولت تدبیر و امید، کشور با کمبود گندم در انبارهای برخی استان‌ها روبرو بود و این امر می‌توانست امنیت غذایی کشور را با خطر جدی روبرو کند.

با شروع فعالیت دولت تدبیر و امید و احساس خطر در خصوص تامین امنیت غذایی کشور، اقدامات موثری علیرغم اعمال تشدید تحریم‌ها و وضع نامناسب اقتصادی، در راستای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و خرید تضمینی گندم که یکی از کالاهای اساسی و قوت اصلی مردم ایران است، صورت گرفت.

با وجود تغییر اقلیم، خشکسالی‌های پی در پی، کاهش بارندگی‌ها، افت آبخوان‌ها و نشست دشت‌ها دولت تلاش کرد تا با بکارگیری مصادیق اقتصاد مقاومتی، اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی، افزایش قیمت خریدتضمینی، اجرای برنامه افزایش تولید، تامین نهاده‌های مورد نیاز تولید، تامین اعتبار لازم برای پشتیبانی از کشاورزان، پرداخت به موقع مطالبات گندم‌کاران، توسعه سیستم‌های نوین آبیاری، ارتقای مکانیزاسیون، تنوع بخشی و توزیع مناسب نهاده‌های اولیه تولید در مسیر خودکفایی این محصول گام موثری بردارد.

روند افزایشی نرخ خرید تضمینی گندم از سال 92

با اقدامات دولت تدبیر و امید، نرخ مصوب هرکیلوگرم گندم معمولی برای سال زراعی 93 - 92 حدود 1050 تومان - گندم دوروم 1080 تومان و برای سال زراعی 94 - 93 نرخ گندم معمولی 1155 تومان - گندم دروم 1188 تومان، سال زراعی 94 - 95 نرخ گندم معمولی 1270 تومان - گندم دوروم 1306 تومان، سال زراعی 95 - 96 نرخ گندم معمولی 1300 تومان - گندم دوروم 1330 تومان، سال زراعی 96 - 97 نرخ گندم معمولی 1430 تومان - گندم دوروم 1460 تومان، سال زراعی 97 - 98 نرخ هر کیلوگرم گندم معمولی 2200 تومان - گندم دوروم 2290 تومان و سال زراعی 98 - 99 نرخ گندم معمولی 2700 تومان و گندم دوروم 2770 تومان تعیین شد.

همچنین دولت برای حمایت و ایجاد انگیزه در تولید کنندگان برای سال 1399 - 1400 قیمت هر کیلوگرم خرید تضمینی گندم را ابتدا چهار هزار تومان تعیین کرد اما با توجه به نارضایتی کشاورزان از این قیمت و افزایش هزینه های تولید، قیمت این محصول را به پنج هزارتومان رساند.

در واقع قیمت خریدتضمینی هر کیلوگرم گندم معمولی و دوروم در سال 1400، یک هزارتومان افزایش یافت که طی سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی بود زیرا طی سالیان گذشته افزایش چنین رقمی را در هیچ دولتی شاهد نبودیم.

این درحالیست که در دولت نهم و دهم مصوبه برای سال زراعی 90 - 89 قیمت خرید تضمینی گندم معمولی برای هر کیلوگرم 360 تومان - گندم دروم 380 تومان و برای سال زراعی 91 -90 این رقم برای گندم معمولی 395 - گندم دوروم 415 تومان، سال زراعی 92 - 91 نرخ گندم معمولی 550 تومان - گندم دوروم 580 تومان تعیین شده بود.

با افزایش قیمت خرید تضمینی گندم توسط دولت تدبیر و امید و ایجاد انگیزه در کشاورزان، طی هشت سال اخیر تولید گندم کشور با نوسان بین 12 تا 14 میلیون تن روبر شد. در سال‌های ابتدای فعالیت دولت، تولید گندم 14 میلیون تن بود اما به دلیل خشکسالی های پی در پی این تولید دچار نوسان شد تا جایی که طبق آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی 98 - 99 تولید گندم کشور 12 میلیون تن شد که دولت توانست هشت میلیون و 250 هزارتن از این محصول را از کشاورزان خریداری و بقیه به عنوان بذرگندم، خوراک دام و خودمصرفی کشاورزان برسد.

با توجه به اقدام جدید دولت با افزایش یک هزار تومانی نرخ گندم، برای سال زراعی 1399 - 1400 نیز تولید بیش از 12 میلیون تن تولید گندم با خرید بیش از هشت میلیون تن پیش بینی شده است.

طبق برنامه ششم توسعه نیز تولید گندم در سال اول این برنامه باید به 11 میلیون و 800 هزار تن، سال دوم به 12 میلیون 600 هزار تن، سال سوم به 13 میلیون و 400 هزار تن، سال چهارم به 14 میلیون تن و در سال پنجم به 14 میلیون و 500 هزار تن می رسید که این برنامه در دولت تدبیر و امید به طور 100 درصدی تحقق یافت.

آمارها نشان می دهد از مجموع 96 میلیون تنی تولیدات کشاورزی در سال 92 نزدیک 9 میلیون تن آن را گندم تشکیل می داد که از این میزان 4.8 میلیون تن توسط دولت خریداری و بخشی در حدود هفت میلیون تن به منظور حفظ ذخایر و تامین نیاز داخلی از محل واردات تامین می شد.

برخی کارشناسان بخش کشاورزی در آن زمان براین باور بودند که نیاز کشور به گندم در سال 92 حدود 9 میلیون تن بود اما علت کاهش خرید دولت، پایین بودن قیمت خرید تضمینی بود که در سال‌های بعد این موضوع جبران شد و نرخ خرید تضمینی گندم روند افزایشی به خود گرفت به طوری که در سال 93- 92 تولید گندم به 10.2 میلیون تن رسید که بیش از هفت میلیون تن آن توسط دولت خریداری شد.

بنابراین با حمایت‌های تشویقی دولت تدبیر و امید و تلاش گندم‌کاران در سال 94 نزدیک 11 میلیون و 500 هزار تن گندم در کشور تولید شد که هشت میلیون و 40 هزار تن آن (معادل 70 درصد تولید) توسط دولت از گندم‌کاران خریداری شد که این میزان نسبت به مدت مشابه سال 93 بیش از 20.3 درصد رشد را نشان می داد.

بنابراین دولت‌های یازدهم و دوازدهم برای حمایت از تولید گندم و گندم‌کاران در سال 92، اعتباری به ارزش 750 میلیارد تومان با هدف توسعه مکانیزاسیون برای خرید تراکتور و کمباین تامین کرد که این رقم در سال 93 به 800 میلیارد تومان افزایش یافت و در همان زمان قرار شد دولت این مبلغ را تا سقف هزار میلیارد تومان افزایش دهد.

رشد سطح زیر کشت گندم با افزایش نرخ خرید تضمینی

طی سالیان طولانی سطح زیرکشت گندم کشور 6 میلیون و 200 هزار هکتار بود که با برنامه‌ریزی دولت تدبیر و امید کاهش سطح زیرکشت در دستور کار قرار گرفت و میزان آن به حدود 6 میلیون هکتار رسید که دو میلیون و 200 هزار هکتار آن به اراضی آبی و سه میلیون و 800 هزار هکتار آن به اراضی دیم اختصاص یافت که این اقدام نیز افزایش عملکرد در واحد سطح را در پی داشته است.

اکنون نیز با وجود مشکلات اقتصادی، دولت توانسته علاوه بر حفظ ذخایر استراتژیک گندم کشور، آرد مورد نیاز واحدهای نانوایی سنتی و صنعتی را تامین کند تا جایی که با استمرار در خودکفایی تولید، نیازی به واردات گندم نداشته باشیم که این مهم را می توان از دستاوردهای ارزشمند دولت تدبیر و امید طی هشت سال فعالیتش برشمرد.

به طور حتم تولید و خودکفایی کالاهای اساسی و استراتژیک همچون گندم می تواند امنیت غذایی کشور را تامین کند و ما را از وابستگی به بیگانگان برهاند.