کرونای لامبدا واگیردارتر است؟ واکسن می‌تواند گونه لامبدا را مهار کند؟

اعتمادآنلاین| مژده اصغرزاده- طبق اعلان سازمان بهداشت جهانی گونه لامبدا اولین بار در دسامبر 2020 در پرو گزارش شد. پس از آن در چند کشور آمریکای جنوبی نیز دیده شد. در حال حاضر بیش از 20 درصد از انواع کرونا در آمریکای جنوبی یافت شده است. یک مورد از موارد ابتلا به لامبدا در قرنطینه هتلی در نیو ساوت ولز در ماه آوریل گزارش شد.

به گزارش اعتمادآنلاین ، به نقل از «The Conversation»، در حال حاضر لامبدا در بیش از 20 کشور در سراسر جهان شناسایی شده است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های اروپا نوع لامبدا را «گونه تحت نظارت» و سازمان بهداشت انگلیس آن را «گونه تحت بررسی» خوانده است.

سازمان بهداشت جهانی لامبدا را «گونه مورد توجه» نامیده است. این نام‌گذاری‌ها به دلیل جهش‌هایی است که گمان می‌رود بر خصوصیات ویروس تاثیر خواهد گذاشت؛ مثلاً نحوه انتقال آن آسان‌تر از گونه‌های قبلی است. البته سازمان بهداشت جهانی هنوز این گونه را مثل آلفا یا دلتا «نوع نگران‌کننده» نمی‌داند.

کارشناسان هنوز در حال جمع‌آوری شواهد اپیدمیولوژیک هستند تا بدانند لامبدا چه خطراتی دارد. پس در این مرحله لازم است تحقیقات بیشتری صورت گیرد تا شیوه انتقال گونه‌های جهش‌یافته، قدرت آن برای بی‌اثر کردن واکسن و همین‌طور تشدید بیماری دقیقاً بیان شود.

شواهد اولیه حاکی از آن است که لامبدا راحت‌تر به سلول‌ها نفوذ می‌کند و می‌تواند از سیستم ایمنی بدن فرار کند. با وجود این، هنوز می‌توان گفت که واکسن‌ها کار خود را برای مبارزه با این گونه انجام می‌دهند.

آیا لامبدا واگیردارتر است؟ واکسن می‌تواند جلوی آن را بگیرد؟

جهش‌هایی که بر پروتئین‌های سطحی تاثیر می‌گذارند باعث واگیردارتر شدن ویروس و توانایی آن برای آلوده کردن سلول‌ها می‌شوند. به علاوه به دلیل آنکه واکسن‌های موجود یا در دست ساخت بر اساس پروتئین‌های سطحی تولید می‌شوند، تغییرات پروتئین‌های سطحی در گونه‌های جدید می‌تواند بر اثربخشی واکسن تاثیر بگذارد. لامبدا چندین جهش در پروتئین سطحی دارد.

یکی از جهش‌ها (F490S) با کاهش حساسیت آنتی‌بادی‌های تولیدشده در بیمارانی که از کووید رهایی یافته‌اند در ارتباط است. این بدین معناست که آنتی‌بادی‌هایی که از ویروس اصلی ووهان تولید شده‌اند در خنثی کردن گونه لامبدا چندان موثر نخواهند بود. جهش دیگر لامبدا (L452Q) در پروتئین سطحی همان جهشی است که در مطالعات راجع به پروتئین سطحی گونه دلتا (L452R) پیدا شد. این جهش در گونه دلتا نه تنها توانایی ویروس برای آلوده کردن سلول‌ها را افزایش می‌دهد بلکه موجب فرار ایمنی نیز می‌شود؛ یعنی احتمال کمی وجود دارد که آنتی‌بادی‌هایی که واکسن آنها را ساخته، تشخیص دهند.

داده‌های اولیه‌ای که درباره پروتئین سطحی لامبدا به دست آمده نشان می‌دهد این گونه واگیردارتر است؛ یعنی آسان‌تر از ویروس‌ اصلی ووهان و گونه‌های آلفا و بتا سلول‌ها را عفونی می‌کند. در مطالعات اولیه گفته شده آنتی‌بادی‌هایی که در بدن افرادی که واکسن CoronaVac (ساخته‌ی شرکت سینوواک چین) زده‌اند، تولید شده، کمتر از گونه‌های ووهان، آلفا یا گاما می‌توانند پروتئین سطحی را خنثی کنند.

مطالعه کوچکی که در این باره انجام شده و جامعه علمی هنوز آن را بررسی نکرده نشان می‌دهد جهش L452Q در پروتئین سطحی لامبدا مسئول افزایش قدرت آن برای عفونی کردن سلول‌هاست. محققان در این مطالعه توضیح داده‌اند که جهش L452Q، مانند جهش L452R، آسان‌تر به گیرنده ACE2 متصل می‌شود.

این پژوهش نشان می‌دهد پروتئین سطحی لامبدا توانایی آنتی‌بادی‌هایی را که واکسن‌های فایزر و مدرنا برای خنثی کردن ویروس تولید کرده‌اند کاهش می‌دهد. همچنین یکی از جهش‌ها در برابر آنتی‌بادی‌های درمانی مقاومت کرده است. با وجود این، این کاهش‌ها در حد متوسط بود. همچنین آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده تنها بخشی از پاسخ آشکار ایمنی بدن هستند که به وسیله واکسن ایجاد شده‌اند. بنابراین یافته‌های تحقیقات حاضر حاکی از آن است که واکسن‌های تاییدشده و آنتی‌‎بادی‌ها هنوز هم می‌توانند در برابر بیماری‌های ناشی از حمله لامبدا به بدن از ما محافظت کنند.

آیا لامبدا خطرناک‌تر از سایر گونه‌هاست؟

سازمان بهداشت عمومی انگلیس در ماه جولای خطر گونه لامبدا را ارزیابی کرد و گفت که هنوز اطلاعات کافی درباره این گونه وجود ندارد تا دریابیم که آیا لامبدا خطر بیشتری دارد یا خیر. همچنین در کشورهایی که نوع لامبدا و دلتا شیوع پیدا کرده نظارت مستمر اجرا می‌‌شود. هدف از این کار این است که بفهمیم لامبدا از نوع دلتا پیشی می‌گیرد یا خیر.

ممکن است با ادامه انتقال سریع ویروس کرونا انواع جدیدی از این ویروس تولید شوند. گونه لامبدا بار دیگر خطر جهش یافتن و عفونی کردن سلول‌ها یا اختلال در کارکرد واکسن‌ها و داروهای آنتی‌بادی را افزایش داد. سازمان بهداشت جهانی به مطالعات خود درباره نوع لامبدا ادامه می‌دهد تا مشخص شود که آیا این گونه خطری تازه برای سلامت جهان به شمار می‌رود یا خیر.