مواضع دولت سیزدهم در قبال برجام امیدواری‌هایی برای احیای توافق هسته‌ای ایجاد کرد/ ایران از طریق پیشرفت‌های فنی-هسته‌ای در صدد امتیازگیری است/ آمریکا از طریق مذاکره با چین برای کاهش خرید نفت از ایران در صدد مهار ایران است/ احتمالاً اتفاقاتی در دی و بهمن‌ما

اعتمادآنلاین| حدیث روشنی- رحمان قهرمانپور کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد چگونگی ادامه روند مذاکرات وین در دولت سیزدهم در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین گفت: در حال حاضر آینده برجام به عوامل متعددی بستگی دارد؛ وقتی آقای رئیسی بر سر کار آمد انتظار طرفین مذاکره این بود که طیف پیروز انتخابات 1400 مواضع تندتری اتخاذ کنند و داستان سال 84 دوباره تکرار شود؛ یعنی زمانی که آقای احمدی‌نژاد بر سر کار آمد و مسیر مذاکرات از ریل خود خارج شد، اما این اتفاق نیفتاد و آقای رئیسی تلویحاً تمایل خود را به ادامه مذاکرات اعلام کرد و این مساله امیدواری‌هایی ایجاد کرد که حتی به نقل از مقامات اروپایی، ایرانی گفتند که تهران مذاکرات را از آنجایی ادامه خواهد داد که متوقف شده و این بدان معناست که دولت آقای رئیسی به تعهدات و مذاکراتی که دولت آقای روحانی انجام داده پایبند است.

او ادامه داد: در این مدتی که آقای امیرعبداللهیان بر سر کار آمده مشخص شده که ایشان مواضع سختگیرانه‌تری اتخاذ کرده‌اند وهنوز نمی‌دانیم که آیا این سختگیری به دلیل تعدیل آن مواضع اولیه دولت آقای رئیسی است و در واقع می‌خواهد این پیام را به طرف اروپایی مخابره کند که کار آن‌طوری که فکر می‌کند راحت نیست که بتواند امتیاز بگیرد، یا اینکه یک تصمیمی گرفته شده یا در حال گرفته شدن است مبنی بر اینکه ایران باید بیشتر پافشاری کند. این دو سناریو متناقض هم نیستند، به این معنی که به هر حال ایران هم خواهان مذاکره است و قصد ندارد میز مذاکره را ترک کند و از طرفی دنبال این است که تا آنجا که امکان دارد امتیاز بیشتری بگیرد و در مقابل امتیاز کمتری بدهد و فعلاً در شرایط کنونی امکان تحقق این سناریو کم است؛ یعنی اینکه آن امتیازاتی را که مد نظر ایران است آمریکا نخواهد داد و آن امتیازاتی را که ایران متقابلاً می‌دهد طرف آمریکایی کافی نمی‌داند.

قهرمانپور توضیح داد: این عدم تعادل و توازن و نابرابری بایستی در یک جایی به هم بخورد و 2 طرف به سمت تعادل و برابری بروند، ایران ظاهراً در صدد آن است که از نظر فنی و پیشرفت در این زمینه این عدم توازن را به نفع خود تغییر دهد و آمریکایی‌ها دنبال این هستند که از طریق مذاکره با چین برای کاهش خرید نفت از ایران این تلاش‌های ایران را خنثی کنند و مجبور به دادن امتیازات بیشتری نشوند، به همین دلیل پیش‌بینی مذاکرات و زمان آن که آیا 2 سه هفته بعد آغاز خواهد شد، و حتی در صورت آغاز مذاکرات ما شاهد توافق سریع خواهیم بود یا خیر، سخت است.

قهرمانپور همچنین این نکته را یادآور شد که طبق آنچه آقای امیرعبداللهیان گفته است، قاعدتاً موضع نظام هم این است که مذاکرات وین مجدداً از آبان‌ماه آغاز خواهد شد و مساله بعدی اینکه آیا این مذاکرات از همان‌جایی شروع می‌شود که مذاکرات دور ششم متوقف شده است، که البته اگر مقامات ایرانی اظهارات جدیدی نداشته باشند، تاکنون قرار بوده به همین صورت برگزار شود؛ یعنی مذاکرات از دور هفتم ادامه پیدا کند و ایران و آمریکا مطالبات‌شان را پیگیری کنند و در ادامه باید منتظر ماند و دید که آیا امتیازات مد نظر ایران از طرف آمریکایی داده می‌شود یا خیر.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص زمان‌بندی روند مذاکرات نیز گفت: ارزیابی ما این است که آمریکا حاضر به دادن این امتیازات مد نظر ایران نیست و بنابراین مذاکرات ممکن است 2 سه ماه طول بکشد؛ یعنی آذر و دی و بهمن‌ماه، و من معتقدم که احتمالاً در دی و بهمن‌ماه اتفاقات مهمی در مذاکرات خواهد افتاد، یعنی سرنوشت مذاکرات به این 2 ماه کشیده شود و مشخص شود که امکان تفاهم وجود دارد یا خیر. اکنون هم باید نسبت به قبل محتاط‌تر باشیم چون 2 سناریو خیلی به هم نزدیک و متوازن هستند، بدین صورت که 49 درصد امکان عدم توافق وجود دارد و 51 درصد امکان توافق، ولی اگر جلوتر برویم، با گذشت زمان و اتفاقاتی که خواهد افتاد و پیشرفت‌های فنی و هسته‌ای ایران و تلاش متقابل آمریکا روشن می‌شود که آیا به نتیجه خواهند رسید و آن حالت تعادل و برابری که خواسته طرفین است برقرار می‌شود که در صدد احیای برجام برآیند یا خیر.

قهرمانپور صحبت‌های خود را چنین به پایان رساند: در بحث هسته‌ای تجربه 18ساله به ما نشان داده این فرض که در این زمینه یک طرف چین و روسیه هستند و یک طرف آمریکا و اروپا درست نیست. هم چین و هم روسیه با ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت موافقت کردند و هر 2 با تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران موافقت کردند، بنابراین چنین شکافی در 5+1 وجود ندارد؛ اختلاف نظر هست ولی این به معنای شکافی نیست که شرق و غرب را در مقابل یکدیگر قرار دهد و خود چین و روسیه هم بارها تاکید کرده‌اند که احیای برجام به نفع آنهاست و آن را از عوامل ثبات در خاورمیانه می‌دانند. از طرفی روسیه هم این مساله را مد نظر دارد؛ بنابراین هر 2 طرف تلاش می‌کنند که این توافق احیا شود و ما اگر بخواهیم نشانه‌شناسی بکنیم، نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیشتر از همتایان اروپایی خود می‌کوشید تا این توافق انجام شود و این بدان معناست که طرف‌های شرقی به دنبال انجام توافق هستند.