نابرابری جنسیتی در حراج‌های هنری به روایت آمار

اعتمادآنلاین| آثار هنرمندان زن هیچگاه به اندازه امروز در بازار هنر دیده نمی‌شد اما این بدان معنا نیست که این هنرمندان به جایگاه واقعی خود نزدیک شده‌اند. در حراج‌های هنری مهمی که بهار و تابستان امسال در نیویورک، لندن و پاریس برگزار شد، تنها یک نقاش زن در بین هنرمندان رده بالایی بود که آثارشان چکش خورد، در حالی که 18 درصد هنرمندانی که آثارشان در این حراج‌ها به نمایش گذاشته شده بود، زن بودند.

به گزارش ایرنا از مجله آرت نیوز، تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به 14 حراج حوزه هنر مدرن و معاصر که در فاصله آوریل تا ژوئیه امسال (فروردین- اردیهشت تا تیر- مرداد 1400) در سه حراج خانه بزرگ کریستیز، ساتبیز و فیلیپس انجام شد، نشان می‌دهد متغیرهای این بازار بین هنرمندان زن و مرد همچنان به طور قابل ملاحظه‌ای نامتوازن است و هنرمندان مرد بیشترین سهم بازار را در این حراج‌ها داشته‌اند. از 100 هنرمند برتری که آثارشان در این حراج‌ها به فروش رسید، 14 نفر و از 800 هنرمندی که آثارشان در این حراج‌ها عرضه شد، 141 نفر زن بودند. اما این حقیقت که آثار هنرمندان زن تنها 8 درصد از گردش مالی 1 میلیارد و 800 میلیون دلاری این حراج‌ها را تشکیل داد و تنها 138 میلیون و 600 هزار دلار درآمد حاصل کرد، تمام این نشانه‌های مثبت را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

نگاه‌ دقیق‌تر به آمار فروش این حراجی‌ها نشان می‌دهد جوآن میچل (Joan Mitchell) هنرمند معروف سبک اکسپرسیونیست انتزاعی در بین هنرمندان زن، دستِ بالا را دارد. وی یکی از اندک زنانی است که عایدی آثارش در حراجی با عایدی همتایان مرد برابری می‌کند. با این وجود مجموع فروش آثار میچل در این حراج‌های مورد بحث، با فروش آثار هنرمندان مردی چون پابلو پیکاسو و ژان میشل باسکیت از زمین تا آسمان تفاوت دارد؛ در این فصل، از 25 اثر پیکاسو 187 میلیون دلار و از 12 اثر باسکیت 171 میلیون دلار درآمد حاصل شد در حالی که مجموع عایدی آثار میچل تنها 33 میلیون و 500 هزار دلار از 7 اثر بود. میچل در بین تمام هنرمندانی که آثارشان در حراج‌های آوریل تا ژوئیه به فروش رسید، از لحاظ بیشترین درصد فروش سیزدهم شد به این معنا که 12 هنرمند مرد از لحاظ میزان فروش از او بالاتر بودند. دومین زن این فهرست ویجا کلمینز (Vija Celmins) هنرمند تجسمی آمریکایی است که با 1 اثر، 7 میلیون و 700 هزار دلار عایدی داشت و در رتبه 44 قرار گرفت.

همه آثار میچل در این 14 حراج دقیقا در بازه ارزش تخمینی خود فروخته شدند، به استثنای یک اثر. گرانترین این آثار یک نقاشی رنگ روغن دو لتی و بی‌نام روی بوم بود که به سال 1977 تعلق داشت. این نقاشی 10 میلیون و 500 هزار دلار چکش خورد، فقط کمی بالاتر از ارزش تخمینی 10 میلیون دلاری که برای آن برآورد شده بود. این در حالی است که گرانترین اثر پیکاسو در این فصل از حراج‌ها، زن نشسته در کنار پنجره از سال 1932 بود که 90 میلیون دلار چکش خورد.

بازار آثار میچل در مقایسه با هنرمند مرد از دوران پساجنگ که عایدی مشابه یا پایین‌تری داشتند، نیز عقب‌تر و کم رونق‌تر بود؛ کلیفورد استیل و ریچارد دیبنکرن در فهرست درصد فروش حراج‌ها در رتبه 15 و 16 قرار داشتند. یکی از آثار استیل به قیمت 30 میلیون و 400 هزار دلار فروش رفت و دو اثر از دبینکرن در مجموع 31 میلیون دلار. این بدان معناست که میانگین 4 میلیون و 800 هزار دلاری برای هر اثر فروش رفته از میچل در این فصل، از میانگین آثار به فروش رفته از استیل (30 میلیون دلار) و دبینکرن (15 میلیون و 500 هزار دلار) پایین تر بوده است.

در سوی دیگر معادله، میزان فروش آثار میچل در مقایسه با همتایان زن خود از زمین تا آسمان فاصله دارد. این هنرمند با مجموع فروش 33 میلیون و 500 هزار دلاری خود حدودا چهار برابر مجموع درآمد دیگر هنرمندان زن که بیشترین فروش را داشتند یعنی کلمینز، باربارا هپورث و لی کرزنر، فروش کرد. مجموع فروش هر کدام از این هنرمندان در این فصل بین 7 میلیون و 200 هزار دلار و 7 میلیون و 700 هزار دلار متغیر بود.

نقاشی زرد، ارغوانی بی نام و انتزاعی لی کرزنر در یکی از حراج‌های عصرگاهی کریستیز در ماه می به قیمت 6 میلیون دلار به فروش رسید که درست در مرکز بازه ارزش تخمینی آن بود. کرزنر در اوایل دهه 1960 میلادی یعنی زمانی که مجموعه سفرهای شبانه (Night Journeys) را به دنبال درگذشت همسرش، جکسون پولاک، خلق کرد، در دوران اوجش بود. صاحب این نقاشی متعلق به سال 1962، آن را در سال 2005 از حراجی کریستیز به قیمت 968 هزار دلار خریده بود در حالی که ارزش تخمینی آن چیزی در حدود 500 تا 700 هزار دلار برآورد شده بود. در این فصل از حراجی‌ها دو مجسمه والد دوم (Parent II) از سال 1971 و ماکت سه فرم پلکانی (Maquette Three Forms in Echelon) از سال 1961، در مجموع به قیمت 7 میلیون و 300 هزار دلار به فروش رسیدند و نقاشی بی‌نام (اقیانوس) ویجا کلمینز از سال 1988-1987 نیز به قیمت 7 میلیون و 700 هزار دلار به فروش رسید.

پنجمین هنرمند زن پرفروش این فصل، یایویی کوساماست که با 5 اثر در مجموع 7 میلیون و 100 هزار دلار عایدی داشت و در رتبه 47ام فهرست پرفروش‌ترین هنرمندان این فصل از حراج‌های هنری قرار گرفت. پشت سر او نیز به ترتیب لوئیز بورژوآ مجسمه ساز و هنرمند فرانسوی، دانا شوتز هنرمند آمریکایی و الیزابت پیتون نقاش اهل ایالات متحده آمریکا با مجموع فروش بین 4 میلیون و 400 هزار دلار و 4 میلیون و 700 هزار دلار قرار دارند.

آثار هنرمندان زن نوظهور که در بازار هنر محبوب هستند، در این فصل از حراج‌های هنری هم از جمله پرمتقاضی‌ترین آثار بودند. فلورا یوکنوویچ، امیلی می اسمیت، الیزابت سوردی، جید فدوجوتمی و کریستینا دو میگوئل از آن دست هنرمندانی هستند که فروش آثارشان از ارزش تخمینی فراتر رفت. در مجموع از 50 اثری که در این 14 حراجی بیشترین متقاضی را داشتند یا از لحاظ درصدی به هنگام فروش از ارزش تخمینی خود فراتر رفتند، 34 درصد به هنرمندان زن تعلق داشتند.

اگرچه حراج‌خانه‌ها در یک سال گذشته تمهیداتی را در راستای دیده شدن هرچه بیشتر آثار هنرمندان زن به کار بسته‌اند اما نتایج حراج‌ها حاکی از آن است که شکاف جنسیتی هنوز عمیقا پابرجاست و اختلاف هنرمندان زن، از هنرمندان شناخته شده دوران پساجنگ گرفته تا هنرمندان نوظهور و محبوب امروزی، با همتایان مردشان همچنان دست نخورده باقی مانده است.