چه کسی سفر مک‌فارلین به ایران را لو داد؟

دلیل لو رفتن معامله محرمانه ایران و آمریکا، پرداخت نشدن پول یک محموله از تسلیحات آمریکایی به منوچهر قربانی‌فر بود که منجر به شکایت او به آیت‌الله منتظری، درز کردن ماجرا از دفتر منتظری و انتشار خبر در نشریه لبنانی الشراع در آبان ۱۳۶۵ شد. در نتیجه با نظر امام، اکبر هاشمی رفسنجانی در مراسم سالگرد اشغال سفارت آمریکا در ۱۳ آبان ۱۳۶۵ ماجرا را به طور رسمی اعلام کرد.

حسن صبرا، سردبیر هفته‌نامه الشراع عربی سال ۱۳۹۶ در گفت‌وگو با خبرنگار بی‌بی‌سی فارسی، برای اولین بار فاش کرد که اطلاعات مربوط به سفر مک‌فارلین را از جوانانی ایرانی و عرب که به دفتر نشریه آمده بودند، دریافت کرد. به گفته صبرا «این جوانان از طرف دفتر سید مهدی هاشمی، برادر داماد آیت‌الله منتظری آمده بودند.

بعضی از آن‌ها از همفکران محمد منتظری در ایران (که صبرا با او دوستی داشت) و برخی ساکن سوریه بودند. این اطلاعات را سرتیپ ایاد محمود، کاردار سفارت سوریه در تهران در اختیار آن‌ها گذاشته بود که در جریان آزادی رئیس دانشگاه آمریکایی بیروت که گروگان گرفته شده بود، نقش ایفا کرد.» ایاد محمود این جوانان را فرستاده بود تا خبر سفر مک‌فارلین را به حسن صبرا برساند: «سوری‌ها پی بردند که ایرانی‌ها آن‌ها را در لبنان (برای آزادی گروگان‌های آمریکایی) دور زده و در لبنان که قلمرو تحت سیطره آن‌ها بود معامله کردند. حافظ اسد هم تصمیم گرفت که پیام کوبنده‌ای به ایرانی‌ها بدهد.»

صبرا دو روز بعد از دیدار با آن جوانان ایرانی، خبر را ذیل یک سرمقاله در هفته‌نامه‌اش منتشر کرد. او در آن سرمقاله سید مهدی هاشمی را نماد منطق «انقلابی» در ایران معرفی و هاشمی رفسنجانی را نماد منطق «کشورداری» خواند و نوشت: «نزاع بین منطق انقلابی و کشورداری تا آن حد شدت گرفته که یک طرف می‌گوید یک هیات پنهان آمریکایی به سرپرستی مک‌فارلین به ایران آمده است.»

او در مصاحبه‌اش گفته: «فاش شدن این معامله مانع از این شد که آمریکا، سوریه را بزند. از سوی دیگر آمریکا ارسال سلاح به ایران را متوقف کرد؛ سلاح‌هایی که موازنه جنگ را به نفع ایران تغییر داده بود. پس از آن برتری هوایی به عراق برگشت و نتیجه اینکه ایران در نهایت قطعنامه ۵۹۸ را پذیرفت.»