چرا وزیر نفت دولت پزشکیان باید چهره ای بین المللی داشته باشد؟

«چرا وزیر نفت آینده باید چهره‌ای بین‌المللی باشد ؟» عنوان یادداشت روزنامه اعتماد به قلم علیرضا سلطانی است که در آن آمده: با نزدیک شدن به زمان آغاز به کار دولت چهاردهم، روند انتخاب وزیران کابینه و همکاران رییس‌جمهور منتخب شدت گرفته است. مسعود پزشکیان برای انتخاب وزیران کابینه شاخص‌هایی را تعیین کرده که بر اساس آن شاخص‌ها، کارگروه‌های تخصصی در حال بررسی نامزدهای احتمالی وزارتخانه‌ها هستند. جدای از شاخص‌های کلی، طبیعتا انتخاب کاندیداهای نهایی برای هر وزارتخانه، شاخص‌ها و متغیرهای خاص خود را دارد که کار انتخاب را سخت می‌کند.

وزارت نفت از جمله وزارتخانه‌هایی است که کارگروه مربوطه کار سختی برای انتخاب گزینه‌هایی نهایی در پیش دارد، باید فردی جامع‌الاطراف باشد و با شاخص‌ها و معیارهای مختلف مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد. یکی از شاخص‌های کلیدی برای انتخاب وزیر نفت آینده، وجهه بین‌المللی وی، شناخته شده برای فعالان بازار جهانی نفت، شرکت‌های بزرگ نفتی و موسسات مالی و پولی بین‌المللی و همچنین نهادهای بین‌المللی انرژی مانند اوپک و اوپک پلاس است. این ویژگی به ‌طور طبیعی مستلزم برخورداری از مهارت و سابقه دیپلماتیک در حوزه مناسبات نفتی و مالی و تجاری بین‌المللی است. این ویژگی مهم برای وزیر نفت آینده ناشی از گستردگی حوزه فعالیت وزارت نفت در عرصه بین‌المللی و چالش‌های تحمیلی به این صنعت از حوزه خارجی است. یکی از کارویژه‌های اصلی و اولویت دارد وزیر نفت آینده، بازگرداندن ایران به جایگاه قبلی در بازارهای نفت و بازگرداندن ایران به شرایط قبل از تحریم‌ها در بازار جهانی نفت و جذب دوباره مشتریان گذشته که به دامان رقبای نفتی مانند عربستان، عراق و روسیه افتاده‌اند، ‌باشد.

غیبت ایران از بازارهای جهانی نفت، اقتدار و تاثیرگذاری در عرصه بین‌المللی را محدود کرده است چرا که فقط بشکه‌های نفت است که زمینه قدرت و اثرگذاری ایران بر بازارهای نفت، روندهای سیاسی و اقتصادی بین‌المللی و نهادهای بین‌المللی از جمله اوپک است. از سوی دیگر صنعت نفت ایران سال‌هاست به دلیل دور ماندن از ظرفیت‌هایی مالی و فناوری بین‌المللی از رقابت با رقبای نفتی در حوزه افزایش تولید، ضریب برداشت نفت از میادین نفت و گاز، بهره‌برداری سریع و موثر از میدان‌های نفت و گاز مشترک و مدیریت مصرف داخلی انرژی عقب مانده است. این عقب‌ماندگی در صورت تداوم، چشم‌انداز تلخی را برای اقتصاد ملی و صنعت نفت کشور می‌تواند رقم بزند. بنا بر اعلام رسمی، صنعت نفت ایران برای رسیدن به شرایط عادی و متعادل، به سرمایه‌گذاری نزدیک به 200 میلیارد دلار در حوزه بالادستی در یک بازه زمانی 5 ساله نیازمند است که طبیعتا با توجه به محدودیت‌های شدید در تامین این میزان سرمایه در داخل کشور غیرممکن است و باید بخش اعظم این رقم از خارج و توسط شرکت‌های بین‌المللی نفتی تامین شود. در کنار سرمایه، صنعت نفت ایران در حوزه‌های بالادستی و پایین‌دستی به دلیل غیبت طولانی شرکت‌های نفتی بین‌المللی، به ‌شدت از فناوری‌های روز جهان عقب مانده و این عقب‌ماندگی خسارات جبران‌ناپذیری به صنعت نفت تحمیل کرده است.

طبیعتا شخصیت و توانمندی وزیر نفت آینده در جذب سرمایه و فناوری برای صنعت نفت تعیین کننده است. وزیر نفت آینده علاوه بر داشتن درک و شناخت درست از تحولات جهانی صنعت نفت، شناخت روندها و تحولات توسعه‌ای این صنعت در عرصه بین‌المللی و درک مناسب از چشم‌انداز آینده این صنعت در بازه‌های زمانی مختلف، مسلط به یکی از زبان‌های خارجی رسمی بوده و از روحیه و مهارت‌های دیپلماتیک مناسب برخوردار باشد و یا حداقل بتواند یک تیم دیپلماتیک قوی برای تسهیل ارتباطات بین‌المللی با شرکت‌های نفتی بین‌المللی، موسسات مالی و پولی بین‌المللی و مجامع و نهادهای بین‌المللی نفت و انرژی تشکیل داده و مدیریت کند.  وزیر نفت در ایران و به خصوص در سال‌های اخیر به عنوان یکی از دو بال سیاست خارجی در کنار وزیر امور خارجه، وظیفه سترگ و راهبردی تلاش برای رفع تحریم‌های اقتصادی در قالب تحرک دیپلماتیک و همچنین توانمندسازی صنعت نفت برای بالابردن قدرت چانه‌زنی ایران در مذاکرات سیاسی آینده را برعهده دارد.

این خصیصه مهم علاوه بر کارویژه‌های بیان شده در سطور بالا، طبیعتا در حل پرونده‌های بزرگی که صنعت نفت با آنها مواجه است مانند کرسنت و همچنین مسائل و چالش‌های نفتی و گازی با کشورهای همسایه در میادین مشترک و قابل مناقشه، بسیار مهم و حیاتی است. بنابراین با توجه به گستردگی مسائل، چالش‌ها و تحرکات صنعت نفت در عرصه بین‌المللی چه در حوزه بازاریابی نفت و فرآورده‌های نفتی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و فناوری‌های جدید و چه در حوزه مذاکرات و توافقات سیاسی و اقتصادی در قالب برجام، رفع محدودیت‌های مالی و تحریم‌های اقتصادی و همچنین نهادهای بین‌المللی، انتخاب فردی به عنوان وزیر نفت باسابقه، دانش و مهارت‌های دیپلماتیک، امری ضروری و لازم است که تیم مشاوران رییس‌جمهور منتخب باید به آن توجه لازم را داشته باشند.