منشاء گرانی بازار کجاست؟

اعتمادآنلاین| افزایش نرخ دلار از ابتدای سال جاری تا حدود یک ماه پیش، به یک باره موجب افسارگسیختگی قیمت‌ها در بازار شد و فروشندگان همواره نسبت به گلایه خریداران از گرانی روزانه و هفتگی اجناس، تأکید می‌کردند که "دلار بالا رفت و به تبع آن قیمت‌ها نیز افزایش یافت"، درحالی‌که بنا بر اعلام دولت بسیاری از اجناس و به خصوص کالاهای اساسی در آشفته‌بازار ارز با دلار 4200 تومان وارد شده و دیگر اجناس نیز پیش از افزایش نرخ دلار ثبت سفارش شده بودند. بااین‌وجود با بالارفتن نرخ ارز حتی در محدوده 20 هزار تومان بازار روندی صعودی به خود گرفت و شاهد نایاب شدن و احتکار برخی کالاها همچون رب گوجه، پوشک، محصولات بهداشتی و ... و صف‌هایی طولانی برای برخی اجناس بودیم.

اما بعد از سیاست‌های دستوری دولت و برخوردها در بازار طلا و ارز، کم‌کم نرخ دلار به محدوده 11 تا 10 هزار تومان برگشت و طی یک ماه گذشته شاهد تثبیت نرخ دلار در این کانال ارزی هستیم و این وضعیت به نوعی در مردم توقع کاهش و یا حداقل ثبات قیمت را در بازار ایجاد کرد، اما گویا این بار نوسانات نرخ ارز در بازار هیچ نقشی ندارد و سیر صعودی قیمت‌ها همچنان ادامه دارد. موضوعی که این روزها به گلایه اصلی مردم در کوچه و بازار تبدیل شده است.

متأسفانه طی یک ماه گذشته قیمت بسیاری از کالاهای اساسی همچون گوشت قرمز، مرغ، روغن، شیر، لبنیات و ... سیر صعودی داشته و گویا قیمت‌ها قصد کوتاه آمدن ندارند و جالب اینکه هنوز برخی مغازه‌داران دلار را بهانه‌ای برای گرانی اجناس می‌دانند.

البته مسئولان معتقدند اکنون کمبودی به خصوص در تأمین کالاهای اساسی در بازار نداریم و آرام‌آرام تا چند ماه آینده قیمت کالاهای اساسی به ثبات بیشتری خواهد رسید.

رئیس اتاق اصناف اصفهان در خصوص اینکه چرا باوجود کاهش نرخ ارز همچنان شاهد افزایش هفتگی قیمت کالا و اجناس در بازار هستیم؟ می‌گوید: بخشی از این مسئله طبیعی است و بخشی از آن تخلف است که قطعاً با آن برخورد می‌شود و روزانه چند پرونده از سوی اصناف به تعزیرات ارسال می‌شود.

به اعتقاد رسول جهانگیری، با آرام شدن وضعیت بازار، مردم آرام‌آرام به سمت چانه‌زنی می‌روند، در این شرایط فروشنده برای ایجاد جذابیت بیشتر خریدار، راضی به فروش اقساطی می‌شود، بنابراین تا چند ماه آینده بازار به ثبات بیشتری خواهد رسید.

کارخانجات عامل گرانی‌ها هستند

اما مدیر بازرسی و نظارت اصناف استان اصفهان درباره گرانی روزانه اجناس به خصوص کالاهای اساسی و گلایه مردم، معتقد است: تخلف واحدهای صنفی غیرقابل‌انکار نیست، اما باید توجه داشت که اصناف سرچشمه گرانی‌ها نیستند.

جواد محمدی فشارکی ریشه گرانی‌ها را مسائل دیگری می‌داند و می‌گوید: به‌طورمعمول سوپرهای مواد غذایی به عنوان عامل توزیع‌کننده، تمایلی برای گرانی ندارند و متأسفانه بیشتر گران‌فروشی از سوی کارخانجات است که برخورد و نظارت بر آن‌ها بر عهده بازرسی اصناف نیست.

وی تأکید می‌کند: بازرسی اصناف به شدت با گران‌فروشی‌ها برخورد می‌کند و مردم امروز در بازار بیشتر از گران‌فروشی، شاهد گرانی هستند، متأسفانه برخی اجناس موجود در بازار صادر می‌شود که این موجب افزایش قیمت‌ها می‌شود، از سوی دیگر برخی کالاهای وارداتی حدود 6 ماه پیش، با ارز 17 هزار تومان ثبت سفارش شده است، بنابراین واردکنندگان دیگر نمی‌توانند با قیمت پایین‌تر، محصول را در بازار عرضه کنند.

وی اما در خصوص اینکه برخی فروشندگان با وجود واردات با ارز دولتی، همچنان قیمت‌ها را بالا می‌برند، تصریح می‌کند: بازرسی اصناف براساس تاریخ، فاکتور خرید و نرخ دلار وارداتی قیمت اجناس را بررسی می‌کنند و در صورت تخلف و گران‌فروشی با واحد صنفی برخورد می‌شود. در حال حاضر قوانین قضایی برخورد با متخلفان صنفی و جرائم پیشگیرانه از تخلفات در اصناف دچار ضعف است، که نیازمند به‌روزرسانی و بازنگری است.

در اقتصاد بسته انتظار کاهش قیمت نباید داشت

البته اقتصاددانان ریشه گرانی را در اقتصاد کشور جستجو می‌کنند و به اعتقاد طیبی، افزایش هزینه‌های تولید و جریان‌های انحصاری مقاوم در برابر کاهش نرخ‌ها در کشور و افزایش قیمت اجناس بیشتر جنبه ساختاری دارد. مثلاً اگر نرخ ارز سه برابر شود سبد تورمی به طور میانگین از 40 تا 50 درصد افزایش می‌یابد، بنابراین نباید انتظار داشت موج تورمی ایجاد شده برگشت داشته باشد.

وی می‌گوید: اقتصاد ایران، اقتصادی بسته و در بسیاری از شاخص‌ها دچار مشکل است، بنابراین هزینه‌های اضافی ایجاد شده سر جای خود می‌ماند و نباید انتظار داشت اگر کاهشی در نرخ ارز ایجاد شد، نشانه‌ آن در قیمت سایر کالاها نمایان شود.

البته طغیانی استاد دانشگاه اصفهان معتقد است: بیشتر تولیدکنندگان در چند ماه گذشته قیمت‌های خود را بر اساس بازار غیررسمی ارز تأمین کردند، اما مطابق نظریه چسبندگی قیمت‌ها در اقتصاد، با کاهش نرخ ارز در بازار غیررسمی، اجناس همچنان به وضعیت موجود خود چسبندگی دارند و به‌راحتی و با انعطافی که قیمت‌ها بالا رفت، سیر نزولی پیدا نمی‌کنند.

وی می‌گوید: اینکه قیمت‌ها چرا به راحتی کاهش نمی‌یابد به این دلیل است که بازار ارز نیاز به حفظ ثبات در طولانی‌مدت دارد و هنوز تولیدکنندگان و تجار اطمینان به کاهش و ثبات نرخ دلار ندارند و این موضوع زمان‌بر است.

طغیانی تأکید می‌کند: در شرایط تورمی تمام قیمت‌ها در حال تغییر است و اگر نرخ برخی مواد اولیه‌ کاهش یابد به دلیل افزایش قیمت‌های دیگر در سبد تولیدکننده، نرخ محصول دیگر مشابه و معادل کاهش قیمت نمی‌تواند کمتر شود و قیمت‌ها در بازار سیر نزولی به خود گیرند.

به نظر می‌رسد در سالی که کشور گرانی عجیبی را در تمام بخش‌ها و بازارها تجربه می کند، وظیفه نهادهای نظارتی، ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت از مصرف‌کننده بیش از هر زمان دیگری بود، اما به اعتقاد مردم، گویی نظارت در بازار وجود ندارد و یا دستگاه‌های نظارتی به درستی به وظیفه خود عمل نمی‌کنند و می‌گویند "کالایی که در ایران گران شد، دیگر ارزان نمی‌شود و تنها باید به وضع موجود عادت کنیم چراکه همه از تولیدکننده تا فروشنده افزایش قیمت را حق طبیعی خود می‌دانند". این در حالی است که دستمزدها هیچ افزایشی نداشته و روز به روز جیب‌های مردم خالی‌تر می‌شود.

منبع: ایسنا