بوروکراسی چیست؟

اعتمادآنلاین| مینا جزایری- بوروکراسی اصطلاحی برای تعریف سیستم اداری یا سازمانی است که در آن افراد غیرمنتخب وظیفه اداره آن را بر عهده دارند.

این اصطلاح در دوره مدرن با تاثیرات منفی پیونده خورده است و یک سیستم اداری غیرانسانی تلقی می‌شود. برخی از محققان این سیستم را ناکارآمد و حتی به هم پیچیده می‌دانند.

بار معنایی منفی بوروکراسی به این دلیل است که سیستم‌های حکمرانی ظالمانه مانند پادشاهی‌های مطلقه نمونه‌ای از بوروکراسی‌ها به حساب می‌آیند.

واژه بوروکراسی را نخستین بار اقتصاددانی فرانسوی به نام ونسان دو گورنه در سال 1745 استفاده کرد.

کلمه «بوروکراسی» از کلمه «bureau» به معنای «میز» یا «دفتر کار» و کلمه «Kratos» به معنای «قدرت سیاسی» مشتق شده است.

آثار ماکس وبر، جامعه‌شناس آلمانی، که بسیاری از محققان در قرون 20 و 21 به آنها اشاره کرده‌اند، موجب شد اصطلاح «بوروکراسی» به محبوبیت جهانی دست پیدا کند.

از دید ماکس وبر ویژگی‌های تشکیل‌دهنده یک بوروکراسی عبارت است از:

1. تقسیم انعطاف‌ناپذیر کار
2. به انجام رسیدن کار در یک فضای ثابت و معین
3. وجود زنجیره‌ از پیش تعیین‌شده دستورات
4. وجود مقررات برای محدود کردن قدرت و تصمیم‌گیری
5. وجود سلسله‌مراتب سازمانی

در حالی ‌که ماکس وبر به صراحت طرفدار استقرار بوروکراسی‌ها نبود، اما معتقد بود بوروکراسی کارآمدترین شکل سازماندهی فعالیت‌های انسانی را فراهم می‌کند.

وبر همچنین باور داشت این سیستم تهدیدی واقعی برای آزادی‌های فردی است که مردم از آن برخوردارند.

او گفته است: در حالی که بوروکراسی نقشی اساسی در عقلانیت جامعه در غرب بازی می‌کند، این عقلانیت جهان را به سمت «یک شب قطبی تاریک و یخ‌زده» سوق خواهد داد.