کرونا و گسل فردیت در جامعه

اعتمادآنلاین| عباس عبدی در یادداشتی نوشت: در روزهای گذشته بخشی از ابعاد نظرسنجی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با عنوان مردم و کرونا، و نیز کرونا، گسل فردیت و جامعه، ارایه شد و اینک به بخش های دیگری از این نظرسنجی که مرتبط با نهاد خانواده است، اشاره می شود.

خانواده نهادی است که بخش مهمی از زندگی روزانه و حیات اجتماعی ما در آن می گذرد و شکل می گیرد. به طور طبیعی پدیده ای چون کرونا که اثرات عمومی و مهمی دارد بر خانواده نیز اثرات مشابه خواهد گذاشت، به ویژه آنکه کرونا موجب شده ارتباطات اجتماعی رو در رو کمتر و گذران وقت در خانواده بیشتر شود. فارغ از نتایج این نظرسنجی می توان گفت که به احتمال فراوان کرونا موجب کاهش ازدواج و نیز کاهش فرزندآوری شود.

از سوی دیگر ممکن است تاثیر تعدیل کننده بر سنت ها و آیین های ازدواج بگذارد و از مراسم مجلل و دعوت گسترده برای این مراسم کم کند. در این موارد باید قدری منتظر ماند و دید چه می شود. ولی اجمالا براساس آنچه که در این نظرسنجی آمده است می توان به یافته های زیر اشاره کرد: مردم در پاسخ به این پرسش که در دوران کرونا برای فرزندان خود چه نگرانی هایی دارید؟ 34 درصد نگران ابتلای آنان به بیماری هستند، 29 درصد نیز نگران ضعیف شدن درس. البته روشن است که بسیاری از خانواده ها فرزند در حال تحصیل ندارند، در نتیجه باید رقم نگرانی درباره تحصیل را جدی تر فرض کرد.

از این رو اهمیت تقویت زیرساخت های ارتباطی و اینترنت برای افزایش کیفیت آموزش می تواند یک راهبرد جدی و فوری برای رفع این نگرانی باشد. 11 درصد به افسردگی ناشی از ماندن فرزندان در خانه و 9 درصد به عدم ارتباط آنان با دوستان شان اشاره کرده اند. همچنان که 9 درصد نیز به صرف وقت زیاد از حد آنان در فضای مجازی را به عنوان نگرانی خود برشمرده اند. توجه کنیم که کمتر به این نکته توجه می شود که ماندن بزرگ ترها در خانه راحت تر از این کار برای فرزندان است و باید برای این مشکل راه حل هایی را اندیشید. متاسفانه به علت فقدان اعتماد مردم، دولت و وزارت آموزش و پرورش نتوانستند برنامه ای قابل قبول و مورد تایید برای حضور این تعداد زیاد دانش آموز در مدرسه ارایه کنند. در خصوص آموزش مجازی پیش تر موسسه ایسپا نظرسنجی مختصری را در مهر ماه از مردم تهران انجام داده بود.

براساس آن خانواده های دارای فرزند دانش آموز، رضایتی از اپلیکیشن شاد ندارند (50درصد به میزان کم و اصلا رضایت نداشته اند) و فقط 7درصد رضایت زیاد داشته اند. البته رضایت از آموزگار فرزندشان تفاوت داشته و در برابر 48درصد رضایت زیاد فقط 12درصد اعلام رضایت در حد اصلا و کم بوده است. البته در همین نظرسنجی حدود 50درصد از اولیا، آموزش مجازی را آسیب زا دانسته اند و فقط 27درصد آسیب زا بودن آن را قبول نداشته اند.

اکثریت آنان آموزش مجازی را در شرایط کرونایی مناسب می دانستند ولی بحث آسیب زا بودن این نوع آموزش در بلندمدت موضوعی مهم است و نمی توان این وضع آموزش از راه دور و مجازی را ادامه داد. یکی از موضوعاتی که به نظر می رسد بر اثر کرونا تغییر کرده است، فضای کلی حاکم بر روابط درون خانواده است. تحلیل نتایج این متغیر می تواند به فهم ما از کیفیت تاثیرپذیری خانواده از کووید19 کمک کند. یکی از موضوعاتی که به نظر می رسد بر اثر کرونا تغییر کرده است، فضای کلی حاکم بر روابط درون خانواده است.

تحلیل نتایج این متغیر می تواند به فهم ما از کیفیت تاثیرپذیری خانواده از کووید19 کمک کند. در نگاه اول به نظر می رسد که نتایج نظرسنجی حکایت از وضعیت خوبی دارد. ولی چنین نیست، زیرا قرار نیست که همه خانواده ها با درگیری فیزیکی و کتک کاری مواجه باشند. خانواده باید پناهگاهی امن برای مردم از مشکلات جامعه باشد، وجود مشکلات کم در خانواده نیز زیاد است. با این حال نکته مهم پرسش آخر است که اعضای خانواده در شرایط کنونی و با ادامه آن، نسبت به یکدیگر کم تحمل می شوند و در صورت تداوم وضع کرونا این مشکل می تواند حادتر شود. تا همین جا هم می توان دید که خانواده تا حدود زیادی ضربه گیر مشکلات روحی و روانی کرونا بوده است، ولی تداوم این وضع به ویژه هنگامی که با مشکلات اقتصادی همراه شود، می تواند مشکل آفرین باشد. خانواده، نمی تواند جایگزین ارتباطات اجتماعی و نهادهای دیگر به ویژه برای جوانان شود.

پیشنهادها

واقعیت این است که با این حد از پژوهش برای موضوعی فراگیر و اثرگذار چون کرونا، نمی توان درک کاملی برای سیاستگذاری پیدا کرد. متاسفانه سفارش یکی، دو نظرسنجی کلی و با پرسش های محدود، گره چندانی از کار نمی گشاید، آن هم نظرسنجی هایی که منتشر نمی شوند.

از این رو پیشنهاد می شود که انجام تعداد قابل توجهی نظرسنجی با موضوعات متفاوت و مشخص در ارتباط با ابعاد اپیدمی کرونا سفارش داده شود و نتایج آنها منتشر گردد و بر اساس یافته های آن کمیته هایی برای تحلیل و ارزیابی و ارایه طریق در هر زمینه تشکیل شود. این چنین نیست که با یک نظرسنجی کلی بتوان به همه پرسش های ضروری پاسخ داد.

این پژوهش ها در مقایسه با سایر امور بسیار کم هزینه و پر ثمر برای سیاستگذاری است. اکنون بخش مهمی از بودجه های پژوهش صرف پژوهش های پزشکی و بالینی و دارویی می شود. حتما این کار ضروری است، ولی ابعاد پزشکی و سلامت در کرونا بخشی از ماجرا است و باید پیش از آنکه دیر شود چندین موضوع اجتماعی و خانوادگی و رفتاری مردم را تحت بررسی و پژوهش قرار داد و نه فقط یک بار که در هر فصل تکرار و تغییرات آن را نیز رصد کرد. البته این مطالعات نباید به نظرسنجی محدود شود بلکه شیوه های دیگر پژوهش و در حوزه های گوناگون روانشناسی و اقتصادی و... نیز باید انجام شود. فراموش نکنیم که این پژوهش ها را فقط اکنون می توان انجام داد و نیازهای امروز را نیز پاسخ خواهد داد و فردا برای این کار دیر و حتی ناشدنی است.

منبع: اعتماد