روسای‌جمهور سابق ایران اپوزیسیون می‌شوند؟

اعتمادآنلاین| روســـای‌جمهور در همــه جای دنیا پس از پایان دوره خدمت خود به فعالیت‌‌های دیگر می‌پردازند. برخی به فعالیت‌‌‌های خارج از حکومت و شخصی پرداخته و برخی نیز به فعالیت‌‌های حزبی و سیاسی می‌پردازند.

به گزارش آرمان ملی، در ایران نیز شرایط همین‌گونه است و روسای‌جمهور یا با حکم مقام معظم رهبری عضو مجمع تشخیص مصلحت مـی‌شوند یا به فعالیت‌‌هایی خارج از قدرت مبادرت می‌ورزند.

اما این مساله باعث نمی‌شود که آنها نسبت به آنچه در جامعه در حوزه‌های مختلف رخ می‌دهد بی‌تفاوت باشند و واکنشی نشان ندهند.

بلکه برخی مثل سید‌محمد خاتمی در راس یک جریان، جامعه را هدایت می‌کنند و انتخابات را به نفع جریان مطبوع خود به پایان می‌رسانند. حال باید دید حسن روحانی به‌عنوان آخرین رئیس‌جمهوری که دورانش به اتمام رسیده چه رویکردی پیش خواهد گرفت و در حاکمیت خواهد بود یا به فعالیت‌های جنبی خواهد پرداخت.

کارگزار یا اپوزیسیون؟

کشورمان از پیـــروزی انقـــلاب تــــا کنون 8 رئیس‌جمهور به خود دیده که هر کدام در مقطعی از تاریخ چهل و دو ساله جمهوری اسلامی در بازه زمانی مشخص در راس مدیریت اجرایی کشور قرار داشته‌ و به فعالیت پرداخته‌اند.

5 رئیس‌جمهور 2 دوره 4 ساله و دو رئیس‌جمهور نیز کمتر از یک سال در این سمت حضور داشته‌اند و یک رئیس‌جمهور نیز هم‌اکنون مشغول کار است.

اما نکته مهم درخصوص روسای‌جمهور، دوران پسا‌ریاست‌جمهوری آنان است که از فردای ترک پاستور به چه کاری مشغول شده‌اند. ابوالحسن بنی‌صدر که به پایان دوره نرسید و با عدم کفایت سیاسی از ریاست‌جمهوری خلع و پس از آن به خارج از کشور گریخت، شهید رجایی نیز تنها پس از 60 روز ترور شد، آیت‌ا... خامنه‌ای به رهبری و مرحوم آیت‌ا... هاشمی نیز به ریاست مجمع رسید.

این در حالی است که پس از دوران ریاست‌جمهوری مرحوم آیت‌ا... هاشمی روسای‌جمهور پس از پایان دوره با حکم مقام معظم رهبری به عضویت مجمع تشخیص درمی‌آمدند. اما جالب اینکه از 3 رئیس‌جمهور بعدی تنها یک نفر یعنی محمود احمدی‌نژاد عضو مجمع شد و سید‌محمد خاتمی و حسن روحانی به دلایلی به‌عنوان عضو حقیقی مجمع منصوب نشدند.

گرچه گفته می‌شود که خاتمی خودش تمایلی به حضور در مجمع نداشته و در دفتر خود، به موجب مصوبه دولت مبنی بـــر در‌ اختیار داشتن دفتری پس از پایان دوره، فعالیت‌‌های فرهنگی و سیاسی خود را پی می‌گیرد.

حسن روحانی نیز گرچه هنوز چندی از ریاست جمهوری‌اش نگذشته اما خود گفته به فعالیت فرهنگی خواهد پرداخت اما برخی معتقدند او پس از دوره‌ای استراحت دوباره به میدان سیاست باز‌خواهد گشت و شاید در مقام دولت در سایه به فعالیت بپردازد.

این در حالی است که برخی، روسای‌جمهور را تقسیم بندی و به نحو دیگری به بیان آینده سیاسی آنها پرداخته‌اند. چنانکه حسن رحیم‌پورازغدی نظریه‌پرداز اصولگرا و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اخیرا گفته «هم‌اکنون سه چهار نفر اپوزیسیون در کشور حضور دارند که همگی جزء روسای‌جمهور سابق بوده‌اند. در یک مقطعی بنی‌صدر اپوزیسیون بوده و بعد از آن هم هاشمی، خاتمی و احمدی‌نژاد اپوزیسیون شدند و فکر می‌کنم روحانی هم در حال تبدیل‌ شدن به یک اپوزیسیون است.»

اینکه رحیم‌پور فردای پس از مسئولیت روسای‌جمهور سابق، آنها را اپوزیسیون خوانده جای تامل دارد. چراکه اساسا این افراد صرفا نسبت به رویه در پیش گرفته شده در حوزه‌های مختلف منتقد بوده‌اند و همواره در چارچوب حاکمیت برای بهتر شدن اوضاع و شرایط تلاش کرده و حتی پیشنهاداتی هم ارائه کرده‌اند.

لذا این پرسش پیش می‌آید که با هرگونه اعتراض یا انتقادی ولو از سوی روسای‌جمهور سابق می‌توان به آنها برچسب اپوزیسیون زد؟

آیت‌ا... هاشمی که همواره دست راست مقام معظم رهبری و مورد وثوق ایشان بود اپوزیسیون نظام است یا سید‌محمد خاتمی که امام(ره) از او به‌عنوان فرزند فاضل و متعهد و با تقوای خود یاد کرده است؟

باید دید اساسا پس از 4 سال نظر رحیم‌پور نسبت به رئیسی چه خواهد بود. جالب اینکه این نوع نگرش درخصوص روسای‌جمهور و اینکه مسئولان سابق را با برچسب‌های مختلف از قطار انقلاب پیاده کنیم با آرمان‌ها و اهداف انقلاب همخوانی ندارد و نشان می‌دهد که برخی افراد نشانی نادرستی از این موضوع می‌دهند. روسای‌جمهور ایران فردای ترک پست هر جا که باشند در مجمع تشخیص فعالیت کنند یا اینکه به مسائل فرهنگی، اجتماعی و علمی بپردازند همچنان با عنوان رئیس‌جمهور سابق شناخته خواهند شد.

روحانی اقبالی به مجمع ندارد

یـــــک فعــــال سیاســــی اصلاح‌طلــــب درخصوص آینده ســیاسی روسای‌جمهور اظهار داشــــت: کـــسانی که به موقعیت ریاست‌جمهوری نائل می‌شونــــد و در پایان دوره، مسئـــولیت را به شخص دیگری واگـــذار می‌کنند، شخصیت‌های منحصر‌به‌فردی هستند کـــه پس از ریاست‌جمهوری معمولا در حوزه‌های عملیاتی و اجرایی ورود نمی‌کنند.

محـــمد عطریانفر گفت: چنین شخصیت‌هایی نوعا روی به نهادهای مدنی یا فعالیت‌های فرهنگی می‌آورند و اگر متعلق به نحله‌ای از تفکر سیاسی باشند، نهادهای حزبی مربوطه دفاتری در اختیارشان قرار می‌دهند و آنها در حوزه گفتمان سیاسی با دوستان‌شان گفت‌وگو و نقطه‌نظراتی را در مسائل ملی و حاکمیتی دنبال می‌کنند.

وی افزود: البته دولت، مصوبه‌ای دارد که به رؤسای‌جمهور در دوران پس از خدمت‌شان دفتری را با تعدادی کارمند دراختیارشان قرار می‌دهد. شورای مرکزی حزب کارگزاران بیان کرد: فکر می‌کنم آقای روحانی هم چنین موقعیتی را برای خود تدارک خواهند دید و فعالیت‌هایی را از موضع چهره ملی آغاز خواهند کرد. در این موقعیت‌ها معمولا انتظاری که هست، این است کـــه از ناحیه رهبری مسئولیتی برای رئیس‌جمهور پیشین پیشنهاد شود. تجربه‌ای که از دوره مرحوم آیت‌ا... هاشمی داریم این است که معمولا رؤسای‌جمهور تنها موقعیتی که در تراز شخصیت آنها مد‌نظر قرار می‌گیرد، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت است و در آن موقعیت چنانچه فرد مورد‌نظر تمایل داشته باشد، از ناحیه رهبری پیشنهادی جهت عضویت در مجمع به او خواهد شد.

عطریانفر درخصوص حضور حسن روحانی در مجمع عنوان کرد: منطق این سیر تاریخی نشان می‌دهد علی‌القاعده چنانچه تمایلی از ناحیه آقای روحانی صورت گیرد، رهبری هم برای عضویت ایشان در مجمع تشخیص مصلحت مشکلی نداشتند و امکان چنین موقعیتی برای آقای‌روحانی فراهم می‌شد. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ابراز داشت: برآورد من این است اگر جایگاه حقوقی موقعیت ریاست مجمع خالی بود چه بسا از ناحیه رهبری این موقعیت برای آقای روحانی پیشنهاد و مد‌نظر قرار می‌گرفت و آنگاه آقای روحانی آن موقعیت را برای خود مناسب می‌دانست و می‌پذیرفت.

وی بیان کرد: به نظر نمی‌آید آقای روحانی به عنوان عضو مجمع اگر قرار باشد زیردست آقای صادق‌لاریجانی بنشیند، چندان اقبالی نسبت به این امر نشان دهد. پیش‌بینی و حدس من این است که ایشان چنین ابراز تمایلی را نشان نداده و به همین احتمال از ناحیه رهبری هم اقدامی صورت نگرفته است. عطریانفر تاکید کرد: از زمانی که روحانی رئیس‌جمهور بود در جلسات مجمع به ریاست صادق لاریجانی شرکت نمی‌کرد چون موقعیت ایشان را برای آنجا به رسمیت نمی‌شناخت. اما، در زمانی که مرحوم آیت‌ا... شاهرودی رئیس مجمع بود ایشان در جلسات شرکت می‌کرد و مشکلی نداشت. من فکر می‌کنم همین نکته‌ با این ملاحظه‌ای که عرض کردم، از ذهن دور نیست.