سن ورود به دانشگاه فرهنگیان چقدر باید باشد؟

موضوع سن ورود به دانشگاه فرهنگیان، با واکنش‌های مختلفی همراه شده و موافقان و مخالفان هر یک نظری دارند که قابل توجه است.

به گزارش مهر، حداکثر سن ورود به دانشگاه فرهنگیان چقدر باید باشد؟ این سوالی است که در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های نظام آموزشی تبدیل شده است.

 از طرفی شورای عالی انقلاب فرهنگی، گروه‌های علمی، برخی اندیشکده‌ها و بسیج دانشجویی معتقدند افرادی که ۲۷ یا ۳۰ سال دارند؛ سنشان دیگر برای ورود به دانشگاه فرهنگیان مناسب نیست.

از طرف دیگر کمپین‌های استخدامی، فارغ التحصیلان دانشگاهی، افراد علاقه‌مند به تدریس که چندسالی شغل دیگری داشته‌اند از جمله گروه‌هایی هستند که معتقدند محدود نکردن متقاضیان علاقه مند به کار معلمی، به افراد مناسب بیشتری امکان معلم شدن را می‌دهد و فرایند سنجش و گزینش بهترین داوطلبان هم بهتر صورت می‌گیرد.

در حال حاضر حداکثر سن مجاز برای ثبت نام در آزمون اختصاصی دانشگاه فرهنگیان همان مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۲۶ دی سال ۱۴۰۲، مصوب کرد که «حداکثر سن مجاز برای ثبت نام در آزمون اختصاصی دانشگاه فرهنگیان ۲۴ سال تمام (مبنا اول مهر ماه هر سال تحصیلی) است و این شرط برای متقاضیان ورود به دانشگاه فرهنگیان در سال تحصیلی ۱۴۰۴ ۱۴۰۳ و پس از آن اعمال می‌شود».

با این حال افرادی که می‌خواهند معلم شوند؛ کم تعداد نیستند و بارها درخواست خود برای افزایش حداکثر سن ورود به دانشگاه فرهنگیان را اعلام کردند تا حداقل افراد زیر ۳۰ سال بتوانند معلم شوند.

شورای عالی آموزش و پرورش در هزار و چهل و ششمین جلسه خود تاریخ در ۲۸ آبان ۱۴۰۳ مجدداً به این موضوع پرداخت و باز هم راضی به تغییر سن ورود به دانشگاه فرهنگیان نشد.

موج درخواست‌ها برای افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان ادامه پیدا کرد تا جایی که وزیر آموزش و پرورش در نامه‌ای خطاب به دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، «افزایش سن مجاز ورود به دانشگاه‌های تربیت معلم» با توجه به محدود نکردن متقاضیان علاقه‌مند به کار معلمی را خواستار شد.

در این نامه آمده است: وزارت آموزش و پرورش با نگاه مثبت به محدود نکردن متقاضیان علاقه مند به کار معلمی با افزایش سن مجاز ورود متقاضیان به شرکت در آزمون تا حداکثر ۲۷ یا ۳۰ سال به شرط کسب سایر شرایط و ضوابط و طی تمام مراحل فرایندهای استخدامی موافقت می‌کند.

همچنین در این نامه بر این مساله تاکید شده است که: بر اساس بررسی‌های آماری مرکز برنامه‌ریزی نیروی انسانی و امور اداری بر روی پذیرفته شدگان متعهدین خدمت ورودی دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در سالهای گذشته، تعداد پذیرفته شدگان در بازه سنی ۲۲ تا ۲۴ سال کم است و به نظر می‌رسد سیاست محدود سازی «سن» شرکت در آزمون قابلیت تجدید نظر دارد؛ آموزش و پرورش توانایی انجام فرایند سنجش و گزینش و جداسازی بهترین داوطلبان را از بین گروه سنی با طیف گسترده‌تر خواهد داشت.

طیف مخالفان افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان چه می‌گویند

با جست‌وجو میان نظرات مخالفان و منتقدان افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان؛ می‌توان دریافت که مخالفان می‌گویند؛ معمولاً معلمانی که در سنین جوانی جذب می‌شوند، فرصت بیشتری برای خدمت طولانی‌مدت و اثرگذاری پایدار در نظام آموزشی دارند. اما با افزایش سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان، تعداد قابل‌توجهی از افراد در سنین نزدیک به ۳۰ سال وارد این حرفه خواهند شد که این امر، دو مشکل عمده ایجاد می‌کند:

۱- دوره خدمت کوتاه‌تر: افرادی که در ۳۰ سالگی جذب می‌شوند، تا قبل از رسیدن به سن بازنشستگی (حدود ۶۰ سال،) تنها ۳۰ سال فرصت خدمت خواهند داشت، درحالی‌که معلمان جوان‌تر، ۳۵ تا ۴۰ سال خدمت می‌کنند. این کاهش مدت خدمت، موجب افزایش هزینه‌های استخدامی برای جبران کمبود نیروی انسانی در آینده خواهد شد.

۲- عدم امکان رشد تدریجی در مسیر حرفه‌ای معلمی: معلمان جوان‌تر معمولاً فرصت دارند که طی سال‌های اولیه خدمت، تجربیات ارزشمندی کسب کرده و به‌تدریج در نظام آموزشی ارتقا یابند. اما ورود افراد با سن بالاتر، این مسیر رشد را کوتاه‌تر و فشرده‌تر می‌کند

۳- کاهش انعطاف‌پذیری در محیط آموزشی و مقاومت در برابر تغییرات: یکی از الزامات نظام آموزش‌وپرورش در دنیای امروز، تطبیق با فناوری‌های نوین، روش‌های جدید تدریس و نیازهای متنوع دانش‌آموزان است.

معلمان جوان‌تر معمولاً انعطاف‌پذیری بیشتری در پذیرش روش‌های نوین آموزشی دارند و راحت‌تر با تغییرات فناوری و سبک‌های جدید یادگیری سازگار می‌شوند. در مقابل، افرادی که در سنین بالاتر وارد این حرفه می‌شوند، ممکن است در برابر تغییرات آموزشی و فناوری‌های دیجیتال مقاومت بیشتری از خود نشان دهند. این موضوع می‌تواند در اجرای برنامه‌های اصلاحی آموزش‌وپرورش مشکل‌ساز شود، زیرا معلمانی که پذیرای تغییر نیستند، معمولاً روش‌های سنتی تدریس را ترجیح داده و انگیزه‌ای برای تطبیق با رویکردهای جدید ندارند. درنتیجه، مدارس ممکن است دچار شکاف میان نسل جدید دانش‌آموزان که با فناوری رشد کرده‌اند و معلمانی که مهارت

کمتری در استفاده از ابزارهای آموزشی مدرن دارند، شوند.

۴- سخت‌تر شدن فرآیند ارزیابی و آموزش معلمان تازه‌وارد: معلمان جوان، به دلیل انعطاف‌پذیری ذهنی و انگیزه بالاتر، معمولاً روند کارآموزی و آموزش‌های حرفه‌ای را سریع‌تر و با کیفیت‌تر طی می‌کنند.

اما افراد مسن‌تر ممکن است زمان بیشتری برای یادگیری و تطبیق با محیط آموزشی نیاز داشته باشند. در برابر روش‌های جدید تدریس مقاومت بیشتری نشان دهند و به دلیل درگیری‌های خانوادگی و اقتصادی، تمرکز کمتری روی آموزش‌های دانشگاهی داشته باشند. مجموعه این عوامل، می‌تواند باعث شود فرآیند آماده‌سازی معلمان تازه‌وارد دشوارتر و طولانی‌تر شود، که درنهایت بر عملکرد کلی نظام آموزش‌وپرورش تأثیر منفی می‌گذارد.

۵- مواجهه با چالش‌های مدیریتی جدی در خوابگاه‌ها و محیط‌های دانشگاهی: اختلاف سنی زیاد میان دانشجویان، مشکلات ارتباطی و تعارض‌های فکری زیادی ایجاد می‌کند. نیازهای دانشجویان مسن‌تر، مانند دانشجویان متأهل یا دارای فرزند، نیز باید در نظر گرفته شود. قطعاً وجود دانشجو با میانگین سنی بالا در دانشگاه مشکلات جدی در مدیریت خوابگاه و در تعاملات و رفتارهای دانشجویی ایجاد خواهد کرد. بدیهی است که نیازها و مسئولیت‌های افراد ۳۰ ساله با جوانان ۱۸ ساله متفاوت است و از طرفی هم قطعاً مسئولین دانشگاه توانایی برطرف کردن تمام نیازهای طیف سنی بالا را نخواهند داشت. پس بهتر آن است با سیاستگذاری معقول‌تر، این مسائل و مشکلات کاهش یابد.

از دیگر دلایل پژوهشگران علوم تربیتی و فعالان نظام آموزشی در نامطلوب بودن افزایش سن ورود به دانشگاه فرهنگیان می‌توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

پیامدهای اقتصادی منفی ناشی از منابع مالی مورد نیاز بیشتر برای بازنشستگی معلمان، تغییر تعریف نقش معلم و به حاشیه رفتن نقش تربیتی معلم، عدم توجه به اولویت‌ها، پیدایش چالش‌های اجتماعی همچون کاهش فرصت‌های شغلی برای جوانان و افزایش رقابت ناعادلانه.

از سوی دیگر افزایش شکاف نسلی میان معلمان و دانش‌آموزان از دیگر معایب بیشتر شدن سن ورود به دانشگاه فرهنگیان است که می‌تواند اختلاف سن معلم و دانش آموزانش را ده سال بیشتر از اختلاف سن فعلی کند.

پیامد دیگری که ممکن است در بین برخی از داوطلبان شغل معلمی در سنین بالاتر ایجاد شود؛ تغییر نگرش به جایگاه معلمی از یک حرفه مقدس به یک شغل ساده است در حالی که در نظام آموزشی و بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، معلم باید بیش از هر چیز معلمی کرده و تربیت را سرلوحه خود داشته باشد و تنها به امر تدریس کتب درسی و حفظیات نپردازد.