چرا زنان رغبتی به شکایت از متجاوز ندارند؟ (بخش اول)
پزشکی قانونی، اولین خوان از هفت‌خوان شکایت
فاطمه محمدی پزشک بخش معاینات زنان پزشکی قانونی موانعی را که بر سر راه شکایت زنان از متجاوز وجود دارد تأیید می‌کند و می‌گوید: «در مورد مقولاتی مانند تجاوز، تمام جامعه ما به آموزش نیاز دارند. از پزشکان گرفته تا مردم عادی و قربانیان. مردم باید بدانند که در قانون ما تجاوز به آسانی ثابت نمی‌شود بنابراین باید در اولین فرصت با مدارک کافی برای شکایت مراجعه کنند.»
اعتمادآنلاین| هنوز شیرینی پیروزی تیم ملی ایران در رقابت‌های جام جهانی به کام مردم ننشسته بود که خبری، تمام ایران را در بهت فرو برد. تجاوز به 41 دختر ایرانشهری از سوی یک گروه تبه‌کار. این خبر که از زبان امام جمعه ایرانشهر به رسانه‌ها رسید، جزئیات تأسف‌آور زیادی داشت که یکی از آنها عدم شکایت بسیاری از قربانیان بود. طبق گفته امام جمعه ایرانشهر، فقط 3 نفر از مجموع 41 قربانی این فاجعه، برای شکایت اقدام کرده بودند و از بین آنها هم فقط یک نفر حاضر شده است که مورد معاینه پزشکی قانونی قرار بگیرد. همین موضوع باعث شد که بحث‌های زیادی در گروه‌های مختلف در مورد دلایل شکایت نکردن زنان قربانی، شکل بگیرد.
شنیدن تجربه زنانی که قبلاً برای شکایت اقدام کرده‌اند نشان می‌دهد که عبور از هفت‌خوان اثبات تجاوز به قدری سخت است که خیلی‌ها با شنیدنش منصرف می‌شوند. اولین قدم بعد از اعلام شکایت، مراجعه به پزشکی قانونی است. جایی که برخی از زنان قربانی، تجربه خوبی از مراجعه به آن ندارند. آنها برخورد کادر پزشکی قانونی را چندان محترمانه نمی‌دانند و معاینه شدن از سوی پزشکی که آنها را با پیش‌داوری نگاه می‌کند، یک عذاب بزرگ اعلام می‌کنند.
فاطمه محمدی، پزشک بخش معاینات زنان پزشکی قانونی در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین در این مورد می‌گوید: «این را قبول دارم که در مورد مقولاتی مانند تجاوز، تمام جامعه ما به آموزش نیاز دارند. این موضوع شامل پزشکان هم می‌شود به ویژه در شهرهای کوچک که در آنها هنوز بسیاری از مسائل حتی شکایت از تجاوز، تابو محسوب می‌شود. با این وجود می‌توانم اطمینان بدهم که پزشکان به نسبت بسیاری از اقشار دیگر نسبت به این موضوع روشن‌تر و آگاه‌تر هستند و اگر خطایی فردی از کسی سر بزند نباید آن را به پای همه نوشت.»
او ادامه می‌دهد: «پزشکان پزشکی قانونی به قدری با موارد اینچنینی مواجهه دارند که سخت می‌توان باور کرد برخورد نامناسبی از آنها سر بزند اما ممکن است مراجعه کننده‌ای انتظار همراهی بیشتری داشته باشد که اگرچه با توجه به شرایط روحی قربانیان تجاوز، انتظار به جایی است اما حجم کار و تعدد مواجهه پزشکان با موارد این چنینی در برخی موارد امکان همراهی روحی و همدردی را از پزشکان پزشکی قانونی سلب می‌کند. ضمن اینکه اثبات مسئله تجاوز پیچیدگی‌های زیادی دارد. بعضاً دیده می‌شود که عده‌ای بنا به دلایل مختلف درباره رابطه‌ای که با رضایتشان همراه بوده اعلام تجاوز می‌کنند. البته باز هم تأکید می‌کنم که پزشکان در تمام موارد آنچه وظیفه دارند انجام می‌دهند و همانطور که وظیفه دارند، درباره کسی قضاوت نمی‌کنند.»
به گفته محمدی آگاه‌سازی تمام آحاد مردم اعم از پزشکان و مردم عادی و قربانیان در بهتر شدن روال بررسی شکایت‌های تجاوز اهمیت بالایی دارد. او می‌گوید: «تمام مردم جامعه ما به آگاهی نیاز دارند. اینکه مردم بدانند در چنین شرایطی باید چه اقداماتی انجام بدهند، هم کار همکاران ما در پزشکی قانونی را راحت‌تر می‌کند و هم ابعاد پرونده روشن‌تر می‌شود. عده‌ای توقع دارند که پزشکی قانونی تعیین کننده این باشد که تجاوز صورت گرفته است یا نه، در حالی که این مرجع فقط می‌تواند گزارش معاینات و آنچه که قابل مشاهده است در اختیار قاضی بگذارد، در نهایت قاضی پرونده و مراجع قضایی هستند که در این مورد تصمیم می‌گیرند.»
محمدی برای زنان شاکی هم توصیه‌های مهمی دارد. او می‌گوید: «اولین و مهم‌ترین نکته این است که در اولین فرصت شکایت و متعاقب آن مراجعه به پزشکی قانونی صورت بگیرد. در این موارد 72 ساعت اول بعد از حادثه زمان طلایی است. البته در صورتی که شاکی، باکره بوده باشد و از او ازاله بکارت صورت گرفته باشد تا چند هفته می‌توان زمان واقعه را تعیین کرد اما آثار اتفاق از بین می‌رود و این موضوع اثبات تجاوز را هم سخت‌تر می‌کند. وقتی شاکی به سرعت مراجعه کند می‌توان با معاینه بخش‌های مختلف بدن گزارش دقیق‌تری به مراجع قضایی ارائه داد.»
او ادامه می‌دهد: «توصیه ما این است که شاکی در اولین فرصت ممکن مراجعه کند و هم‌زمان با مراجعه تمام شواهد موجود را هم همراه داشته باشد، اعم از لباس‌هایی که هنگام حادثه به تن داشته است. با این کار می‌توان آثار بدنی متجاوز را بررسی کرد. همچنین اگر اثر ضرب و جرح و صدمه‌ای وجود داشته باشد، با تعلل در اعلام شکایت از بین می‌رود.»
محمدی با اشاره به اینکه تمام موارد تجاوز با ضرب و شتم همراه نیست، می‌گوید: «اگر یک قربانی ترسانده شده باشد یا با تهدید راضی به انجام رابطه جنسی شده باشد آثار ضرب و شتم بر بدنش وجود نخواهد داشت با این وجود او باید در اولین فرصت ممکن مراجعه کند تا تمام شواهد موجود قابل ارائه به دادگاه باشد.»
او به معاینات روانی مراجعه کننده‌ها هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «فرد خشونت‌دیده، مخصوصاً اگر پای خشونت جنسی در میان بوده باشد فقط از نظر جسمی آسیب نمی‌بیند بلکه در بسیاری از موارد نشانه‌های مشکلات روانی هم در او دیده می‌شود مانند افسردگی، اضطراب، کابوس شبانه، ترس مختل کننده و... تمام این علائم و مشکلات با استفاده از معاینات دقیق کارشناسان پزشکی قانونی قابل‌تشخیص است و می‌توان از آنها هم به عنوان موارد مکمل پرونده استفاده کرد.»
دیدگاه تان را بنویسید