اهدای پلاسما تجاری نمی‌شود

اعتمادآنلاین| علی‌اکبر پورفتح‌الله با بیان اینکه نهم مرداد ماه در تقویم کشور به عنوان روز ملی اهدای خون نام‌گذاری شده است، گفت: سال‌هاست که این روز را به عنوان روز ملی اهدای خون جشن می‌گیریم. بعد از ایران، از سال 2001 سازمان بهداشت جهانی نیز یک روز را به عنوان روز جهانی اهدای خون اعلام کرد که مصادف با 23 خرداد است. بنابراین عملا در کشور ما روز جهانی و ملی اهدای خون در دو روز متفاوتند.

وی با بیان اینکه امسال روز ملی اهدای خون با شعار «مرا هزار امید است و هر هزار تویی» ، در قالب جشنواره‌ فیلم 60 ثانیه‌ای و نمایشگاه عکس برگزار می‌شود، افزود: در سال گذشته نزدیک به دو میلیون و 100 هزار واحد اهدای خون در کشور انجام شد. یکی از بحث‌هایی که امروز در سازمان انتقال خون مطرح است، فرهنگسازی اهدای اجزاء خون بجای خون کامل است. در دنیا محبوبیت اهدای خون کامل در حال کاهش است؛ چراکه خون کامل سیستم ایمنی بیمار را تعدیل می‌کند و بر همین اساس دنیا با تزریق گلبول قرمز به صورت محافظه‌کارانه برخورد می‌کند.

پورفتح‌الله ادامه داد: تزریق گلبول قرمز نوعی پیوند محسوب می‌شود؛ چراکه حجم بالایی از سلول‌های فرد را به فرد دیگر منتقل می‌کنیم و یکی از پیامدهای این اقدام، تعدیل و تضعیف سیستم ایمنی است که یکی از مشکلات بزرگ مراکز درمانی محسوب می‌شود. زیرا سیستم ایمنی بیمار به دلیل بیماری، محیط بیمارستان و اعمال جراحی تضعیف می‌شود. به همین دلیل طبق مطالعات انجام شده کسانی که گلبول قرمز دریافت می‌کنند، شانس ابتلا به عفونت در آنها پنج برابرافزایش یافته و اقامت‌شان در بیمارستان‌ها دو برابر می‌شود.

وی تاکید کرد: به همین دلیل نگاه دنیا به سمت انتقال خون محافظه‌کارانه رفته است و در مقابل اهدای اجزاء خون در حال گسترش است. بر این اساس اهدای فراروده‌هایی مانند پلاکت به روش سنتی گذشته که از خون کامل دریافت می‌شد، در حال محدود شدن است. با استفاده از روش قبلی باید شش واحد پلاکت از خون کامل جدا کنیم تا یک دوز درمانی را ایجاد کند. مفهومش این است که بیمار در برابر پلاکت افراد متعددی قرار می‌گیرد و شانس حساسیت در بیمار افزایش می‌یابد. بنابراین این امکان وجود دارد که اهداکنندگان مستقیما پلاکت‌شان را اهدا کنند. همچنین امروزه به شدت مصرف ایمونوگلوبولین وریدی و فاکتورهای مختلف پلاسما افزایش یافته و بر همین اساس برنامه گسترش اهدای پلاسما و پلاکت را در کنار اهدای خون در دستور کار داریم.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه بر همین اساس تقریبا تلاش می‌کنیم که در تمام مراکز استان‌ها مراکز جامع اهدای خون را ایجاد کنیم، گفت: امکانات اهدای پلاکت در همه مراکز استانی سراسر کشور فراهم شده و خوشبختانه استقبال بسیار خوبی از این اقدام انجام شده است. در حال حاضر روزانه در شهر تهران 40 واحد اهدای پلاکت انجام می‌شود که معادل 240 واحد پلاکتی است که با روش قبلی به دست می‌آوردیم.

وی در ادامه صحبت‌هایش درباره پلاسمافروشی در مراکز بخش خصوصی، گفت: امروزه در آمریکا بخشی از اقشار فقیر درآمدشان فقط از طریق فروش پلاسمای‌شان به مراکز پلاسما بدست می‌آید. در برخی مقالات آمریکایی نسبت به این موضوع ابراز نگرانی می‌کنند و اعلام می‌کنند که این اتفاق می‌تواند مشکلات عمده‌ای را برای این افراد فقیر جامعه ایجاد کند. البته سیاست‌های رییس‌جمهور فعلی ایلات متحده نیز در این زمینه مشکلات را تشدید ‌کرده است. طبق مقالاتی که منتشر شده این اقدام بیزینس بسیار بزرگی است و حدود نیم درصد درآمد ملی آمریکا از محل فروش پلاسما و داروهای مشتق از پلاسما تامین می‌شود که رقم بالایی است.

وی افزود: با این اقدام بجای یک سازمان ملی، شرکت‌های خصوصی که نگاه اقتصادی دارند، وارد شده و فقیرترین افراد را مورد نظر قرار می‌دهند. این موضوع مانند همان چالشی است که پیش از تاسیس سازمان انتقال خون ایران در زمینه خون‌فروشی در کشور شاهدش بودیم و فیلم دایره مینا هم بر همان اساس ساخته شد. به همین دلیل در ساختار وزارت بهداشت در این زمینه از گذشته هم سیاست‌گذاری شده بود، اما ابزارهای نظارتی در این زمینه به خوبی عمل نکردند.

پورفتح‌الله با بیان اینکه در دنیا مدل‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد، ادامه داد: یک مدل مانند آمریکا است که طبق آن کمپانی‌های پالایشگر اجازه جمع‌آوری پلاسما دارند که البته چالش‌های خاص خود را به دنبال دارد. در برخی کشورها نیز یک ساختار ملی کار جمع‌آوری و اهدای خون را انجام می‌دهند تا اهدای خون به بیزینس و تجارت تبدیل نشود.

مدیرعامل سازمان انتقال خون تاکید کرد: در کشور ما از سال 1381 به بخش خصوصی اجازه ایجاد مراکز جمع‌آوری پلاسما داده شد، اما دلیلش این بود که شرکت‌هایی که درگیر صنعت پلاسما هستند به کشور وارد شده و صنعت پلاسما را ایجاد کنند. بنابراین تشکیل شرکت بایودارو و سایر شرکت‌ها منوط به تشکیل صنعت پلاسما بود، اما این شرکت‌ها از آنجایی که ظرفیت‌شان تنها در حد جمع‌آوری پلاسما بود، عملا به بخش دوم صنعت پلاسما وارد نشدند. برهمین اساس هم سیاست‌گذاری در وزارت بهداشت انجام شد که بر اساس آن دیگر اجازه گسترش این مراکز داده نمی‌شود. بر همین اساس هیچ مجوز جدیدی ظرف 2.5 گذشته برای ایجاد این مراکز صادر نشده و همان هشت مرکزی که در گذشته فعالیت‌داشتند، همچنان فعالیت‌شان را ادامه می‌دهند.

پورفتح‌الله با بیان اینکه این مراکز تحت نظارت سازمان غذا و دارو و انتقال خون قرار دارند، افزود: بنابراین آنها را مورد نظارت قرار می‌دهیم تا استانداردهای لازم را رعایت کرده و موظف شوند تا به سمت ایجاد صنعت پلاسما و ایجاد پالایشگاه روند. فکر می‌کنم اگر مجوزهای جدیدی برای ایجاد این مراکز صادر نشود، می‌توان مراکز فعلی را مدیریت و کنترل کرد که البته این مدیریت نیازمند یکسری زیرساخت‌های نرم‌افزاری جامع است تا کنترل‌ها مورد اطمینان باشند.

وی تاکید کرد: از طریق مدیریت این مراکز باید مطمئن باشیم که در زمینه دریافت پلاسما استانداردها را رعایت می‌کنند، بیش از 35 بار در سال کار اهدای پلاسما را برای افراد انجام نمی‌دهند و در عین حال باید مطمئن باشیم که این اقدام‌شان به بیزینس و تجارت بدل نمی‌شود. از طرفی این مراکز باید حتما آزمایش‌های مرتبط با پروتئین در اهداکنندگان را انجام داده و مطمئن باشیم که افراد فقیر جامعه را هدف قرار نمی‌دهند. بر این اساس با مدیریتی که انجام می‌شود می‌توانیم این مراکز را کنترل کنیم تا به خودکفایی برسیم. تاکید می‌کنم که در اهدای پلاسما حتما باید یکسری آزمایش‌ها گرفته شده و به‌طور مرتب هم تکرار شود.

منبع: ایسنا