هزینه حفظ تنوع زیستی ایران زیاد شده است

اعتمادآنلاین| ‌ اصل پنجاهم قانون اساسی می‌گوید: در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد. از این رو، فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.

اصل پنجاهم زینت‌المجلس شده است

این اصل از قانون اساسی بارها توسط مسئولان دولتی، کارشناسان محیط زیست و فعالان محیط زیستی مورد توجه قرار گرفته، اما کارنامه دولت‌ها نشان‌ می‌دهد که این اصل، حکم زینت‌المجلس پیدا کرده و تنها در مواردی که مورد نیاز بوده به آنها ارجاع شده است. اتفاقات روزمره و تصمیماتی که هر روز در حکمرانی محیط زیست رخ می‌دهد، نشان دهنده عدم پایبندی به این اصل از قانون اساسی است.

انتقال آب بین‌حوضه‌ای خلاف قانون اساسی

طرح بحث انتقال آب از سوی دولت برای حل یک مشکل، یا اصرار برخی از نمایندگان مجلس برای دریافت حق‌آبه بیشتر برای حوزه انتخابیه خود مسئله‌ای است که سال‌های متمادی مطرح شده و کاملاً در تضاد با این اصل مهم قانون اساسی است. بحث انتقال آب برای نجات یک منطقه، شاید در کوتاه‌مدت راه‌حلی برای رفع معضل منطقه‌ای باشد، اما موجب تکثیر مشکل به مناطق مختلف خواهد شد.

فشار مسئولان برای تاراج محیط زیست

علاوه بر این، موضوع سدسازی‌های غیرکارشناسی از عوامل اصلی ایجاد بحران آب در برخی از حوضه‌های آبریز است. ادامه این روند در ذخیره‌سازی آب و بهره‌برداری بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، مشکلات موجود در منابع آب ایران را افزایش می‌دهد. با مراجعه به طرح‌های عمرانی برای بهره‌برداری از آب با یک مسئله قابل‌توجه مواجه می‌شویم و آن هم فشارهای یک یا چند نماینده مجلس یا فردی صاحب‌نفوذ برای اجبار ساخت یک سد یا دریافت مجوز برداشت آب زیرزمینی است.

در مورد سایر مسائل مرتبط با حوزه محیط زیست نیز می‌بینیم که فشارهای افراد صاحب‌نفوذ در تخریب منابع مؤثر است. در بسیاری از پرونده‌های زمین‌خواری یا تغییر کاربری اراضی در مناطق مختلف کشور، ردپای یک مسئول یا فردی صاحب‌نفوذ را مشاهده می‌کنیم. تغییر کاربری اراضی اطراف تهران در شهرستان لواسان با پیگیری‌های افرادی انجام شده است که از نفوذ خود برای کسب سرمایه استفاده کرده‌اند.

تقویت جامعه مدنی راه مقابله با بحران‌های محیط زیستی

در این وضعیت، راه‌حل اساسی، تقویت جامعه مدنی و افراد محلی برای جلوگیری از ادامه این روند تخریب محیط زیست است. جامعه محلی اگر به حقوق خود آگاه شود و بداند که تخریب محیط زیست به سلب امکان حیات منجر می‌شود، قطعاً با استفاده از ظرفیت‌های قانونی جلوی روندهای تخریبی را خواهد گرفت. تشکیل شوراهای گفت‌وگویی برای مدیریت منابع طبیعی در دسترس‌ترین راه‌حل برای مشارکت محلی در حفظ حیات زیستی ایران است.

تجربه‌های موفقی از مشارکت جامعه محلی در حفظ منابع طبیعی و تنوع زیستی وجود دارد. در این مناطق، نهادهای مدنی با آگاه‌سازی مردم محلی و تلاش در جهت مشارکت آنها، از یک منطقه یا یک گونه در معرض خطر حفاظت کردند. نمونه آن، احیای تالاب کانی‌برازان، پروژه حفاظت از خرس سیاه در سیستان و بلوچستان و... از جمله مواردی است که مشارکت محلی هم موجب حفاظت از محیط زیست و هم افزایش درآمد مردم محلی شده است.

فعالان محیط زیستی باید حمایت شوند

در شرایطی که قانون اساسی به صراحت از حفاظت محیط زیست برای نسل‌های آینده سخن گفته است و از طرفی لزوم مشارکت نهادهای مدنی در حفظ محیط زیست بیش از پیش برای همگان قطعی شده است، برخی از فعالان محیط زیست، ماه‌ها بدون توجیه مشخص و برقراری جلسات دادگاه، در بازداشت به سر می‌برند و حتی از برخی حقوق اولیه یک زندانی محروم شده‌اند. این رفتار موجب یأس بسیاری از فعالان محیط زیستی شده و هزینه فعالیت برای حفظ تنوع زیستی ایران را افزایش می‌دهد.

منبع: ایرنا