جازموریان از چه زمانی دچار بحران شد؟

اعتمادآنلاین| ‌ مجتبی شجاعی افزود: سال‌های زیادی است که مدیریت سد جیرفت، حقابه زیست محیطی رودخانه هلیل را رها نمی‌کند و همین امر باعث به وجود آمدن چالش جازموریان شده است.

شجاعی بیان کرد: کاملاً اشتباه است که بخواهیم حالِ بدِ جازموریان را به خشکسالی ربط دهیم چرا که این تالاب بزرگ، به واسطه نبود مدیریت صحیح آب به این روز گرفتار شده است.

وی ادامه داد: سد جیرفت یکی از عواملی است که جلوی چرخه بارندگی جازموریان را گرفته است.

شجاعی اظهار کرد: برای رفع مشکلات، تکالیف سازمان محیط‌زیست، منابع طبیعی و وزارت نیرو در برنامه ششم توسعه باید عملیاتی شود.

وی افزود: هلیل رود اسیر سد جیرفت و سد بافت است و چندین سد نیز هم اکنون بر روی سر شاخه‌های هلیل رود در حال احداث است و بمپور نیز چنین سرنوشتی دارد و برخی رودهای فصلی نیز شاهد احداث سدهای کوچک آبخیزداری حوزه کشاورزی هستند.

شجاعی بیان کرد: تالاب جازموریان، حوضه‌ای آبریز در جنوب شرق ایران است که دشت‌های حاصلخیز قلعه گنج و رودبار جنوب در استان کرمان و دشت‌های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان را شامل می‌شود.

این مسئول ادامه داد: آب این تالاب به وسیله شماری آبراهه و 91 رودخانهٔ کوچک و بزرگ از جمله 2 رودخانه دائمی بمپور و هلیل رود تأمین می‌شد.

به گفته شجاعی وجود بیش از 10 هزار حلقه چاه غیر مجاز و بیش از 20 هزار چاه مجاز در جنوب استان کرمان، موجب نرسیدن آب کافی به تالاب جازموریان شده است.

شجاعی افزود: تالاب جازموریان به عنوان مرکز تنظیم اکوسیستم‌های شرق کرمان و غرب سیستان و بلوچستان که سابقا آب آن شیرین بود، بر اثر یک جانبه گرایی استان همجوار و عدم حساسیت مسئولین سیستان و بلوچستان در گذشته‌ها، و احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه‌های استان کرمان از جمله هلیل رود و خشک شدن بخش اعظمی از این دریاچه و مراتع اطراف آن و آسیب‌های زیست محیطی و اجتماعی و اقتصادی و…

زیادی را ایجاد نموده است و می‌توان گفت سد جیرفت از عوامل مهم مشکلات زیست محیطی هامون جازموریان است که 50 درصد آن در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است.

فرماندار دلگان گفت: رودخانه هلیل رود که می‌بایست پس از پیوستن رودخانه‌های دیگر و سیلابها و روان آب‌های دیگر و علاوه بر آبیاری جیرفت و کهنوج، وارد هامون جازموریان شده و مناطقی از سیستان و بلوچستان را منتفع سازد در جیرفت بر روی آن سد احداث گردیده که حیات تالاب را به خطر انداخته و بیشترین دود آن به چشم مردم کشاورز و دامدار دلگان می‌رود.

وی اظهار کرد: تالاب جازموریان در حالت طبیعی در مرکز یک منطقه خشک واقع شده است و اقدامات نسنجیده مدیران وقت در استان کرمان در خصوص احداث سدها و عدم توجه به موقعیت‌های دیگر تالاب هامون، منشأ مشکلات فراوانی بوده که هر ساعت تأخیر در چاره اندیشی و مطالعات کنترل و تعدیل آسیب‌ها، می‌تواند مناطق حاشیه تالاب در سیستان و بلوچستان را به منطقه‌ای پرمخاطره در حوزه‌های زیست محیطی و کشاورزی و دامداری و.. مانند حوزه سیستان که امروز تحت تأثیر خشکسالی تالاب هامون ایجاد شده، تبدیل کند و چه بسا اگر در حوزه سیستان هم در سالیان دور حساسیت لازم ایجاد می‌گردید مشکلات کنونی کمتر می‌بود که البته اگر عزم عمومی از هم اکنون هم در حوزه تالاب جازموریان شکل بگیرد به سبب این‌که کل تالاب در داخل کشور قرار گرفته و بر خلاف سیستان متأثر از خارج مرز نمی‌باشد می‌توان از بروز خسارت‌های آتی جلوگیری کرد.

شجاعی تاکید کرد: می‌بایست حتماً حق‌آبه دلگان لااقل در بخش زیست محیطی تعیین شود تا خطراتی که متوجه اکوسیستم منطقه و ناشی از تأثیر تالاب جازموریان است به حداقل برسد و کار گروه مربوطه متشکل از مسئولین مربوطه دو استان تشکیل و با مطالعات لازم بدون فوت وقت نسبت به ترتیب بندی و حقوق ساکنین بلوچستان که در حاشیه این تالاب سکونت دارند و ارتزاق می‌کنند، چاره اندیشی شود.

فرماندار دلگان افزود: زنگ خطر حرکت شن‌های روان به سمت دلگان و نقاط شهری و روستایی مجاور و حتی ایرانشهر، بعد از نواخته شدن زنگ نابودی تدریجی تالاب به صدا در آمده و این تهدید مستقیماً حیات و اقتصاد و فرهنگ و.. مردم منطقه را نشانه رفته است.

این مسئول ادامه داد: نیاز است تأثیرات و خطرات خشکسالی تالاب در دلگان و مناطق بمپور و محمدان و.. شهرستان ایرانشهر و مناطق اسپکه و لاشار و… شهرستان نیکشهر و مسکوتان و مناطقی از شهرستان فنوج بررسی و برنامه ریزی لازم با حساسیت انجام شود و سپس اقدام مشترک در داخل استان نیز شکل بگیرد و در اولین مرحله هم جلوی حفاری‌های غیرمجاز گرفته شود و چاه‌های غیرمجازی که طی سال‌های اخیر حفر گردیده است مسلوب المنفعه شوند.

شجاعی گفت: آسیب تالاب جازموریان برای سیستان و بلوچستان سدهای استقلال، سد عروس در جیرفت و برخی سدهای کوچک و بزرگ آبخیزداری به تعداد بیش از 30 سد در استان کرمان است که اجازه ورود اندک سیلاب‌های ناشی از بارندگی‌ها را به هامون جازموریان نمی‌دهد که این‌موضوع تالاب را خشکانده و منشأ ریزگردها شده و تهدیدی برای منطقه است، لذا تا دیر نشده و می‌توان با ایجاد حساسیت کاری نمود، از هم‌اکنون از فجایع آتی زیست محیطی و متعاقباً اقتصادی و اجتماعی و… جلوگیری کرد.

شجاعی تصریح کرد: تالاب جازموریان، حوضه‌ای آبریز در جنوب شرق ایران است که دشت‌های حاصلخیز قلعه گنج و رودبار جنوب در استان کرمان و دشت‌های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان را شامل می‌شود.

فرماندار دلگان ادامه داد: آب این تالاب به وسیله شماری آبراهه و بیش از 90 رودخانهٔ کوچک و بزرگ از جمله دو رودخانه دائمی بمپور و هلیل رود تأمین می‌شد.

به گفته وی وجود بیش از 10 هزار حلقه چاه غیر مجاز و چند ده هزار هزار چاه مجاز در جنوب استان کرمان و سیستان و بلوچستان، موجب نرسیدن آب کافی به تالاب جازموریان شده است.

منبع: ایسنا