محمد میرشکرایی، مردم‌شناس و ایران‌شناس در گفت‌و‌گو با اعتمادآنلاین:
نوروز جشن آشتی است/ چین، کالیفرنیا و سواحل شرقی آفریقا هم عید نوروز دارند/ نوروز جان‌مایه تحول اقتصادی و رونق تجارت کشورهایی است که بازار نوروزی دارند
محمد میرشکرایی، رئیس سابق پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری خاستگاه اصلی نوروز را فلات ایران عنوان کرد و گفت: فرهنگ نوروز از طریق کشورهایی که خاستگاه آن بوده به کشورهای دورتری همچون چین، کالیفرنیا و همچنین سواحل شرقی آفریقا رسوخ کرده است.
اعتمادآنلاین| میراندا مهدوی- محمد میرشکرایی، مردم‌شناس، ایران‌شناس و رئیس سابق پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در رابطه با اینکه چه عاملی سبب شد عید نوروز را به عنوان میراث فرهنگی ثبت کنید به اعتمادآنلاین گفت: «جریان ثبت نوروز، مربوط به تعلقات قلبی و انگیزه‌های درونی‌ام است. از آنجایی که علاقه و دلبستگی بسیار زیادی به نوروز و فضای برگزاری آن داشتم از زمانی که وارد کار پژوهش در حوزه مردم‌شناسی شدم به این موضوع هم پرداختم. اواخر دهه 60 که مسئولیت سازمان میراث فرهنگی به عهده من قرار گرفت، یکی از پروژه‌هایی که به صورت ملی و کشوری در برنامه گذاشتیم، پروژه نوروز بود.»
رئیس سابق پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: «از طرفی با شروع فعالیت‌های پژوهشی در سازمان میراث فرهنگی، توجه سازمان یونسکو نیز به سمت «میراث معنوی» که امروز یونسکو به آن «میراث ناملموس» می‌گوید، جلب شد و به سمت معرفی صورت‌های غیرمادی فرهنگی مناطق مختلف رفت.»
به گفته میرشکرایی «نوروز» کهن‌ترین، موثرترین و فراگیرترین عامل فرهنگی در طول تاریخ و در گستره سرزمین‌های ایرانی است.
این پیشکسوت مردم‌شناسی با بیان اینکه ثبت نوروز موجب می‌شود معرفی فرهنگ‌ها در سطحی فراتر از سطح ملی صورت بگیرد گفت: «بیش از 5 هزاره از عمر «نوروز» می‌گذرد و با وجود اینکه در برخی دوره‌ها تلاش‌هایی برای جایگزین کردن نوروز با رویدادهای دیگر شد، اما کماکان نوروز در جایگاه خود به دلیل ارزش‌هایی که هم به لحاظ فرهنگی و هم به دلیل طبیعی و هم به لحاظ دلبستگی‌های مردم به این میراث ماندگار وجود داشت، باقی ماند. در واقع می توان گفت؛ نوروز خودش ماندگار است.»
میرشکرایی در پاسخ به پرسش خبرنگار اعتمادآنلاین مبنی بر اینکه چرا ثبت این آیین سنتی باستانی برای کشورهای همسایه دارای اهمیت است، گفت: «اولا کشورهای همسایه کشورهایی هستند که هزاران سال در کنار هم زندگی کردند و زیر یک پرچم بودند و در دهه‌های اخیر است که این کشورها از هم تفکیک شدند. همچنین ایرانِ ما یک ایران بزرگ فرهنگی است، نه ایرانی با مرزهای سیاسی امروز. بنابراین به لحاظ فرهنگی مردم این منطقه به هم پیوسته و مرتبط هستند و هیچ عاملی نمی‌تواند ریشه‌های مشترک تاریخی و فرهنگی آنان را از هم دور کند.»
رئیس سابق پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خاستگاه اصلی نوروز را فلات ایران عنوان کرد و گفت: «تمامی کشورهایی که در فلات ایران و همچنین کناره این فلات قرار دارند به لحاظ خاستگاه طبیعی کشورهای حوزه نوروز هستند. به عنوان نمونه منطقه بین‌النهرین و میان رودان اگر چه جزو فلات ایران نیست اما چون دامنه فلات ایران محسوب می‌شود مجموعه کشورهای جهان ایرانی و به تبع آن جهان نوروز هستند.
او همچنین اضافه کرد: «فرهنگ نوروز از طریق کشورهایی که خاستگاه آن بوده به خصوص در جریان برخی اتفاقات تاریخی به کشورهای دورتری همچون چین، کالیفرنیا و همچنین سواحل شرقی آفریقا رسوخ کرده است. به عنوان نمونه زمانی که در دوره ساسانی مساله مانی و مساله مزدک پیش می‌آید بسیاری از پیروان این دو دین که در تضاد با موبدان زرتشتی قرار می‌گیرند از ایران به کشورهای شرقی و کشورهای غرب آفریقا و همچنین کشورهای حوزه اروپایی مهاجرت می‌کنند. در جهان معاصر نیز می‌توان شاهد این امر در مهاجرت‌هایی بود که به کشورهای استرالیایی و آمریکایی و دیگر نقاط می‌شود. در برخی از این کشورها جشن نوروز گاهی مفصل‌تر از ایران برگزار می‌شود به این دلیل که وقتی افراد از سرزمین مادری خود دور هستند دلتنگی‌های ناشی از زندگی در غربت موجب می‌شود گرایش بیشتری به تعلقات فرهنگی پیدا کنند و در نتیجه نوروز و دیگر عناصر فرهنگی خود را با خود به کشورهای دیگر برده و بدین ترتیب سبب پیداش حوزه‌های جدیدی در نوروز می‌شویم.»
میرشکرایی در رابطه با اینکه چه کشورهایی نوروز را در تقویم رسمی خود آورده‌اند، گفت: «ایران و افغانستان و تمام کشورهایی که در ثبت جهانی نوروز مشارکت کردند این رویداد را در تقویم رسمی خود وارد کرده‌اند، منتها 2 کشور که شامل ایران و افغانستان می‌شود علاوه بر اینکه نوروز را در تقویم رسمی خود ثبت کرده‌اند، سال جدیدشان نیز با نوروز آغاز می‌شود. چنین انطباقی در سایر کشورهای عضو وجود ندارد و سایر کشورهای عضو هر چند نوروز را جشن می‌گیرند، اما سال نو آن‌ها با تقویم مسیحی آغاز می‌شود.»
او ادامه داد: «نوروز جان‌مایه تحول اقتصادی و رونق تجارت اعم از حمل و نقل، پوشاک تا انواع خوراکی‌ها در کشورهایی است که بازار نوروزی دارند. همچنین این میراث ناملموس باعث رونق صنعت گردشگری و جذب گردشگران بسیاری خواهد شد.»
رئیس سابق پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در پایان تاکید کرد: «امروزه «نوروز» آیین بین‌المللی ایرانی است که عامل نشاط و شادابی و وحدت و سبب از بین رفتن دلتنگی‌هاست. نوروز جشن آشتی است و امروزه کشورهایی که به دنبال صلح هستند باید آن را در «نوروز» که نماد و مظهر صلح است بیابند.»
دیدگاه تان را بنویسید