فاضلی: مناقشات سیاسی بر محور سیلاب سرمایه اعتماد جامعه ایران را مورد حمله قرار داد/ آقابیگی: ساخت‌وسازهای غیر اصولی در بستر رودخانه در پلدختر خسارات را تشدید کرد/ شریف‌زادگان: مدیرانی نداریم که برای شرایط بحران آموزش دیده باشند

اعتمادآنلاین| نشست «بررسی تحلیلی وقایع سیل اخیر ایران» با حضور کارشناسان و مسئولان این حوزه، در دانشگاه شهید بهشتی برگزارشد.

در این نشست محمد فاضلی، رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی و استادیار جامعه شناسی دانشگاه شهید بهشتی در رابطه با جامعه ایران در آینه سیلاب با رویکردی به آینده بیان داشت: سیلاب‌ها آینه جامعه ایران است، زیرا سیلاب در حالت طبیعی خاک‌ها را می‌شوید و وقایع جامعه هم همین‌طور عمل می‌کند.

معاون پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری اضافه کرد: سیلاب‌ها نشان دادند سطح مناقشات سیاسی در جامعه آن‌قدر بالاست که حتی پدیده‌ای مثل سیلاب را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد و این امر واقعیتی را در جامعه امروز آشکار ساخت.

این استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه مناقشات سیاسی بر محور سیلاب سرمایه اعتماد جامعه ایران را مورد حمله قرار می‌دهند، گفت: اگر در گذشته اقتصاد و حکمرانی غلط تیشه به ریشه اعتماد می‌زد این‌بار سیلاب این اعتماد را تضعیف کرده و سبب شد تا سطح تاب‌آوری در جامعه کاهش پیدا کند.

فاضلی با بیان اینکه سیلاب پدیده‌ای سیاسی و اجتماعی است، بیان داشت: مناقشات سیاسی عاقبت خطرناکی برای کشور دارد و نتیجه آن اعتمادسوزی‌ است.

این جامعه‌شناس با اشاره به پدیده نرخ تنزیل آینده بیان داشت: در عرصه سیاست امروز ایران گویی همگان فقط نگاهی به امروز این مرز و بوم دارند و برای رسیدن به اهداف کوتاه‌مدت سرمایه‌های ایران را از بین می‌برند. کوتاه‌مدت‌نگری در ایران سبب شد تا به ساخت و ساز در حریم و بستر رودخانه‌ها بپردازیم و با اینکه باید حریم داری می‌کردیم اما حریم‌دری کردیم.

رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی با بیان اینکه مساله آب یک مساله محلی است، گفت: هیچ‌کس نمی‌تواند معضل آب را در مازندران همانگونه‌ای حل کند که در یزد یا خوزستان باید حل شود. بنابراین به تبع آن مساله سیلاب هم محلی است و این امر این پرسش را مطرح می کند که ما تا کجا می‌خواهیم محلی عمل کنیم و تا چه میزان باید بر اساس دستورالعمل‌های صادره عمل کنیم؟ آیا یک دستورالعمل یکسان سیلاب برای کل کشور کفایت می‌کند یا احتیاج به محلی‌اندیشی داریم.

وی در پایان تاکید کرد: آنچه جامعه ایرانی باید به عنوان امری اجتماعی- سیاسی بعد از سیلاب به آن بیاندیشد اقتصاد سیاسی سیلاب است. تمام مسیل‌هایی که فروخته شدند و ساخت‌وسازهایی که در این مسیل‌ها صورت گرفته باید مورد بررسی جدی قرار بگیرند تا بدین ترتیب از بروز خسارات سنگین در این حوادث جلوگیری شود.

افزایش 120 میلی‌متر مکعبی بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته

در ادامه این نشست سیف‌الله آقابیگی، مدیرکل بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در رابطه با میزان بارندگی‌های کشور بیان داشت: میزان بارندگی‌ها بر اساس آمار وزارت نیرو تا 31 فروردین 98 برابر با 313 میلی متر مکعب است که نسبت به سال گذشته 120 میلی متر مکعب افزایش داشته است.

او اضافه کرد: در طی 50 سال گذشته میزان بارندگی‌ها معادل 209 میلی‌متر بوده است و این نشان می‌دهد ما دارای رشد قابل ملاحظه‌ای در آمار بارندگی‌ها در کشور بوده‌ایم. از آنجایی که در چنین اقلیم متنوعی زندگی می‌کنیم ضروری است تنظیمات کاری و اجریی خود را با چنین اقلیمی سازگاری دهیم.

مدیرکل بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران ادامه داد: بارش‌های اخیر طوری بود که میزان آنها از پرباران ترین سال آبی در کشور که مربوط به سال‌های 71-72 است فراتر رفته است. این در حالی است که ما نمی‌توانیم به‌طور قاطع بگوییم وارد «ترسالی» شده‌ایم، اما قطعاً می‌توانیم بگوییم که تغییرات اقلیمی صورت گرفته است.

انتقاد برخی افراد از ساخت سد کرخه

سیف‌الله آقابیگی در رابطه با وضعیت بهره‌برداری منابع سدهای کشور گفت: معادل 56 میلیارد متر مکعب آب وارد مخازن سدهای کشور شده که می‌توان گفت این میزان فراتر از حجم کل سدهای کشور است، چرا که حجم سدهای کشور مجموعا معادل 50 مترمکعب است.

مدیرکل بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به اینکه عده‌ای ساخت کرخه را مورد انتقاد قرار دادند و آن را امری غیرکارشناسانه می‌دانند، گفت: در پاسخ می‌توان گفت چنانچه سد کرخه ساخته نمی‌شد، می‌توانست فجایع بسیار سنگینی برای استان خوزستان رقم بخورد.

او اضافه کرد: در جریان سیلاب اخیر و در طول 65 سال دوره آماری اولین رکورد مهار سیلاب در سد کرخه تجربه شد، چرا که در طول 23 سالی که از عمر سد کرخه می‌گذرد هیچگاه این میزان آب وارد سد کرخه نشده بود.

او همچنین با اشاره به خسارات زیاد حادثه سیل در شهرستان پلدختر گفت: ساخت‌وسازهای غیر اصولی در بستر رودخانه میزان این خسارات را تشدید کرد، چرا که این رودخانه حداکثر می‌تواند 2400 متر مکعب بر ثانیه سیلاب را از خود عبور دهد، در حالی که این میزان بالغ بر 5000 متر مکعب بر ثانیه بود. در واقع می‌توان گفت که اگر اقدامات غیرکارشناسانه نبود خسارت کاهش پیدا می‌کرد.

مدیرانی نداریم که برای شرایط بحران آموزش‌های لازم را دیده باشند

در ادامه محمدحسین شریف‌زادگان، استاد برنامه‌ریزی و طراحی شهری و منطقه‌ای دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر خلأهایی که در نظام حکمرانی کشور حاکم است به نقش مدیریت‌هایی که صلاحیت موضوعی و علمی لازم در مقابله و سازگاری با موانع طبیعی ندارند، اشاره کرد و گفت: ایران کشوری است که پیوسته در معرض سوانح طبیعی است، اما ما مدیرانی نداریم که در این زمینه آموزش‌های لازم را دیده باشند، این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته، افرادی که مدیریت عالی منطقه‌ای به آنان سپره می‌شود مراحل آموزشی خاصی را طی می‌کنند تا بتوانند تاب‌آوری لازم را در مواجهه با حوادث پدید آورند، چرا که تاب‌آوری در برابر حوادث امری پدیدآورنده است.

کاهش ریسک سیل با مدیریت علمی آن امکانپذیر است

بهلول علیجانی، اقلیم‌شناس و استاد جغرافیای طبیعی دانشگاه خوارزمی نیز با بیان اینکه ایران در منطقه نیمه‌خشک قرار دارد و از ویژگی‎های این مناطق بی‌نظم بودن بارش در آن است، گفت: بنابرین نمی‌توان به این موضوع استناد کرد که نظیر بارش‌های اخیر در سال آینده نیز رخ خواهد داد. همچنین نمی‌توانیم به‌طور دقیق بیان کنیم که بارش‌های اخیر حاکی از این امر است که ما وارد «ترسالی» می شویم یا اینکه ایران در شرایط تغییر اقلیم است.

او عامل اصلی تغییر اقلیم را افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای دانست و گفت: این گازها سبب انقراض بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی شده‌اند که خود بخشی از تغییر اقلیم محسوب می‌شود.

این استاد جغرافیای طبیعی دانشگاه خوارزمی افزود: در گذشته بارش‌های بی‌شماری داشتیم، اما چرا این بارش‌ها تبدیل به سیلاب نشده‌اند، سوالی است که مسئولان امر باید بدان پاسخ دهند.

این اقلیم‌شناس در پایان سخنانش تاکید کرد: تنها راه جلوگیری از بروز حوادث و خسارات طبیعی، مدیریت علمی چنین وقایعی است بنابراین چنانچه می‌خواهید ریسک سیل را کاهش دهید باید آن را بطور علمی مدیریت کنید.