آیا برای ترویج فرهنگ داوطلبی اقدام جدی انجام شده است؟

اعتمادآنلاین| محمد نصیری، رئیس سازمان داوطلبان هلال احمر گفت: روند برنامه‌ای امدادگران هلال احمر نیز پس از خروج آب از مناطق، پاکسازی منازل و سپس استحکام سازی آنها برای بازگشت هموطنان به خانه‌ها است.

اگر به عنوان یک مدیر نگاهش کنیم، سن زیادی ندارد و در واقع می‌توان گفت یکی از مدیران جوان کشور محسوب می‌شود وارد دفترش که می‌شویم با روی خوش و روحیه ای سرشار از انرژی از ما استقبال می‌کند. تنها قریب به 200 روز است که به ریاست سازمان داوطلبان جمعیت هلال احمر منصوب شده اما از همان ابتدا با ذهنی پر از ایده‌های نو پا به میدان گذاشته و همچون دیگر مدیران جوان کشور، بسیار به آینده امیدوار است.

سوالات زیادی درباره عملکرد سازمان داوطلبان در دوره جدید وجود داشت و همین موضوع عاملی شد تا محمد نصیری رئیس سازمان داوطلبان هلال احمر پیرامون جزئیات بخشی از اقدامات هلال احمر در حادثه سیل اخیر، ترویج فرهنگ داوطلبی، استفاده از ظرفیت‌های کشور در خدمات داوطلبی و برخی برنامه‌های آینده این سازمان سخن به میان آورد. در ادامه متن گفت و گو با نصیری، رئیس سازمان داوطلبان هلال احمر را میخوانید:

در ابتدا جزئیاتی از اقدامات و خدمات سازان هلال احمر در سیل اخیر را توضیح دهید و اینکه چه تعداد نیروی داوطلب در جریان این حادثه امدادرسانی کردند؟

نصیری: از بیست و ششم اسفند ماه یک اطلاع رسانی انجام شد که قرار است در کشور در زمینه بارش‌ها اقداماتی انجام شود. در واقع جنس، نوع و مخرب بودن بارندگی‌ها پیش بینی شده بود. اقداماتی که انجام شد در استان مازندران 28 اسفند اعلام شد که بسیاری از راه‌ها دچار حادثه شدند اما عمق فاجعه به حدی بود که به زیرساخت‌های داخل استان سیل مهار شد. در گلستان و اتفاقات مربوط به ماندگاری آب گرگان رود که از سد رها شده بود و به علت هم ترازی دو شهر آق قلا و گمیشان، آب به گمیشان نیز رفت، متأسفانه یک سیلابه و دوره طولانی ماندگاری آب ایجاد شد.

دوم فروردین ماه بود که اطلاع دادن ضرورت دارد که هلال احمر نسبت به جمع‌آوری کمک‌های مردمی اقدام کند. ما نیز اطلاع رسانی کردیم و از ابتدا نیز بر کمک‌های نقدی به عنوان اولویت خود تاکید کردیم. سرانجام آب از آق قلا به گمیشان رفت و از 7 فروردین ابلاغیه برای استقرار پایگاه جمع‌آوری کمک‌های مردمی در گلستان فراخوان ملی داده شد.
مردم کشور نیز مشارکت بسیار خوبی داشتند که در گلستان مبلغی حدود 8 میلیارد جمع‌آوری شد.

روند برنامه‌ای امدادگران هلال احمر نیز پس از خروج آب از مناطق، پاکسازی منازل و سپس استحکام سازی آنها برای بازگشت هموطنان به خانه‌ها است. در همان زمان یک موج بارشی جدید دیگر وارد کشور شد که مجموعاً 24 استان را درگیر خود کرد. بیشتر استان‌های از جمله گیلان، کرمانشاه، لرستان، ایلام و خوزستان را درگیر خود کرد و لرستان و خوزستان بیشتر از دیگر استان‌ها درگیر سیل شدند اما عمیق‌ترین حادثه در لرستان رخ داد. خوشبختانه چند روز پیش از حادثه لرستان دبیرکل جمعیت هلال احمر به استان سفر کرد و تمهیدات لازم برای ذخیره سازی در استان انجام شده بود.

اما عمق فاجعه در استان‌های معمولان و پل دختر به حدی بود که تا 72 ساعت آب، برق، گاز و موبایل قطع بود و هیچ راهی به غیر از امداد هوایی وجود نداشت. ارتباط بسیاری از روستاها با بیرون کاملاً قطع شده بود و بیش از 7 الی 8 شهرستان لرستان نیز درگیر سیل شده بودند. در واقع ما در لرستان با سیل تخریبی مواجه شدیم و جنس آن هم با سیل گلستان کاملاً متفاوت بود. در ساعت‌های اولیه امداد رسانی، به واسطه شرایط موجود امکان فراهم آوردن تمامی تجهیزات پشتیبانی به منطقه را نداشتیم. در واقع روبه‌رو شدن و امدادرسانی در شهری که 35 درصد آن تحت تأثیر سیلاب است، 2500 منزل مسکونی تخریب شده و قابلیت سکونت ندارد بسیار مشکل است و بیش از سه روز تمام راه‌های ارتباطی برخی مناطق قطع شده بود.

جمعیت شهری مناطق سیل زده لرستان بیش از 9 هزار خانوار بود که ما بالغ بر 15 هزار اقلام امدادرسانی میان آنها توزیع کردیم. پس از شروع امدادرسانی‌ها پس از 10 روز راه‌های جاده‌ای باز شد و تمام امدادرسانی‌ها توسط هلیکوپترهای هلال احمر، هوانیروز و مجموعه سپاه انجام شد. خوشبختانه کمک‌های مردمی در لرستان دوبرابر گلستان بود و ما با موج جدیدی از کمک‌های مردمی مواجه شدیم. به طوری که هلال احمر روز دوم صراحتاً اعلام کرد که تأمین اقلام غذایی و بهداشتی بر عهده ماست. رقم مشارکت‌های غیر نقدی مردم تا حدود پایان فروردین ماه نیز بیش از 25 میلیارد بود.

به طور کل در حال حاضر اسکان اضطراری و غذایی در مناطق ایجاد شده و آنچه که وظیفه هلال احمر بوده انجام شده است اما ما اعلام کردیم که تا زمان عادی شدن شرایط در کنار مردم خواهیم ماند. نیروهای هلال احمر، جهادی و داوطلب در جریان این حادثه تلاش بسیاری کردند. به نحوی که حدود 5 الی 6 هزار نیروی داوطلب در مناطق شروع به پاکسازی خانه‌ها، کوچه‌ها و خیابان‌ها شدند. از این پس مسئله بازسازی منازل نیز باید از سوی بنیاد مسکن پیگیری شود.

وضعیت در خوزستان به چه شکل بود؟

نصیری: در خوزستان نیز همه پیش بینی‌ها بر این بود که یک اتفاق بسیار وحشتناک را در این استان پیش رو داشته باشیم. چرا که تمامی آب‌های جاری شده در خوزستان، لرستان، ایلام و کهکیلویه و بویر احمد به سمت خوزستان حرکت کرد. تا روزهای پایانی فروردین ماه حدود 120 هزار نفر از هموطنان خوزستانی در چادرهای اسکان موقت استقرار یافتند اما اسکان اضطراری خوزستان بسیار متفاوت از دیگر شهرها بود چرا که شرایط گرمای هوا، حجم زیاد آب، فاضلاب بیماری و حشرات در این منطقه مطرح است.

اما در این حادثه برای اولین بار و طی یک اتفاق نادر آب کرخه به سمت اهواز آمد و در کانال شهید چمران آب هدایت شد و به سمت شهر نیامد. تقریباً تا روزهای پایانی فروردین ماه حدود 40 میلیارد ارزش ریالی کمک‌های غیر نقدی مردم در استان خوزستان بود. تمامی این اقلام در انبارهای ما ثبت، جمع‌آوری و توسط امدادگران توزیع شده و خواهد شد.

حدود 7 هزار نفر از نیروهای داوطلب در روند جمع‌آوری، بسته بندی، انتقال، ثبت در انبارها، بسته بندی مورد نیاز برای توزیع و مجدداً باز توزیع در مناطق خوزستان درگیر بودند و 360 هزار ساعت خدمات داوطلبان تا روزهای پایانی فروردین ماه ثبت شده است. در جریان حادثه سیل جمعیت هلال احمر هیچ کامیونی را کرایه نداد و تمامی حمل و نقل‌های جاده‌ای توسط نیروهای امدادگر انجام شد. کل پرسنل جمعیت هلال احمر حدود 8 هزار نفر است و ما حدود 7 هزار نیروی داوطلب تنها در حوزه جمع‌آوری و بسته بندی اقلام در حادثه سیل داشتیم.

در واقع سیل اخیر یک اتفاق کاملاً مردمی را رقم زد. در خصوص کمک‌های نقدی مردم نیز این مبالغ صرفاً و صرفاً برای جبران خسارت‌ها خواهد بود و هلال احمر به عنوان امانت دار مردم، این مبالغ را برای جبران خسارت به هموطنان سیل زده خواهد رساند. جبران خسارت و بازسازی امری نیست که هلال احمر یا دولت به تنهایی قادر به انجام آن باشد و همچون همیشه حمایت و کمک‌های مردم را می‌طلبد.

در دهه معاصر چه پیش از انقلاب فرهنگ داوطلبی را به‌صورت پیشاهنگ و بعد از انقلاب به صورت نیروهای بسیج داشتیم اما برای فرهنگ داوطلبی فعالیت خاصی نشده است. در حال حاضر حدود 20 تن از افراد مشهور عضو جمعیت هلال احمر هستند اما متأسفانه تاکنون برای ترویج فرهنگ داوطلبی اقدام خاص و چشمگیری انجام نشده است، نظر شما در این باره چیست؟

نصیری: من اذعان می‌کنم که ما در کشور برای کار داوطلبی کار جدی نکردیم. به غیر از دو مورد مانند طرح نیابت که افراد به منزل سالمندانی که در خانه هستند رفته و از آنها نگهداری می‌کنند که تمامی افراد از جمله خانم، آقا، تحصیل کرده و تحصیل نکرده نیز می‌توانند این کار را انجام دهند، و طرحی برای پزشکان، برای گروه‌های تخصصی و ترویج فرهنگ داوطلبی اقدامی انجام نشده است.

در کشور ما برای کار داوطلبانه نیروی داوطلب بسیار زیادی وجود دارد اما از این ظرفیت استفاده مفید نشده است. زمانی رئیس صلیب سرخ چین در سفر خود به ایران در موضوع. فراخوان کار داوطلبی اعتراف کرد که در چین هنگام اعلام فراخوان، نیروی داوطلب برای انجام این امور وجود ندارد این در حالیست که در ایران این موضوع کاملاً متفاوت است و این روحیه داوطلبی در کشور ناشی از فرهنگ ماست. در حال حاضر یک عرصه کار داوطلبانه در خصوص پاکسازی منازل سیل زده به وجود آمده و شاهد آن هستیم که افراد با هر جایگاهی از معلم، روحانی و نیروهای سپاه، بسیج، نیروهای جهادی و تمام نیروهای امدادی در مناطق زلزله‌زده حضور یافته و گل‌های خانه‌های مردم را تخلیه می‌کنند.

ما همیشه تصور می‌کنیم تنها وظیفه سازمان‌های حمایتی، تأمین نیازهای مالی افراد است. درحالیکه حمایت‌های روانی از مردم یکی دیگر از وظایف سازمان داوطلبان است. در واقع یکی از موضوعاتی که به طور جدی در حال پیگیری آن هستیم استفاده از وقت و ظرفیت داوطلبان است. خالی آن وقت این تخصص را می‌خواهم فقط به عنوان مثال یکی از جنبه‌ها این است که افراد به طور داوطلبانه به بیمارستان‌ها رفته و بیماران تنها را ملاقات کنند.

‬سلامت یار یکی از طرح‌هایی است که در این زمینه انجام شده و قرار است آن را توسعه دهیم. همچنین با سازمان بهزیستی نیز در این باره همکاری‌هایی شده و به عنوان مثال قرار است نیروهای داوطلب به مراکز شبانه روزی و شیرخوارگاه‌های بهزیستی رفته و خدمات داوطلبانه انجام دهند. تمامی این امور موجب توسعه فرهنگ داوطلبانه خواهد شد. چندین طرح دیگر در این زمینه ارائه شده اما حادثه سیل اخیر موجب به تأخیر افتادن آن‌ها شده است اما عملی شدن این طرح‌ها را پیگیری خواهیم کرد.

مذاکراتی برای ارائه خدمات داوطلبانه با کمیته امداد نیز انجام شده است. اینها مسائلی است که پیش‌تر بستر آنها نبود اما در حال حاضر ارتباطات آن انجام شده و امیدواریم به نتیجه برسد. این امور پیش تر توسط کارمندان انجام می‌شد اما می‌خواهیم با این طرح‌ها توسط داوطلبان انجام شود. مهمترین محورهای این طرح‌ها نیز در حوزه بهداشت، درمان و خدمات حمایتی است.

در زلزله کرمانشاه برخی افراد مشهور خدمات بسیار خوبی را به مردم ارائه دادند اما این اقدامات به صورت فردی انجام شد در حالی که سازمان هلال احمر می‌توانست با حمایت یا مشارکت از این افراد، خدمات آن‌ها را در قالب هلال احمر جای دهد، به عبارت دیگر هلال احمر یا سازمان داوطلبان برای استفاده از طرفیت افراد مشهور چه برنامه‌ای دارد؟

نصیری: اگر یک چهره مشهور سلبریتی به صورت فردی خدمات داوطلبانه انجام داده به این دلیل بوده که احساس خلأ کرده است اما وظیفه سازمان داوطلبان هلال احمر این است که پیش از وقوع این حوادث به سراغ این افراد برود، ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود را اعلام کرده و با آنها همکاری کند. اگر انتقاداتی در حادثه کرمانشاه است دلیلش این است که ما نیز به سراغ افراد مشهور و افرادی که قصد همکاری را داشتند نرفتیم و همین عامل منجر به فعالیت فردی آنها شده که باید به آنها نیز حق داد.

به عنوان مثال در گلستان و لرستان با همکاری معاونت اجتماعی وزارت کشور قرارگاه همکاری به پا کرده‌ایم به طوری که گروه‌های جهادی و خیریه‌ها با مراجعه به این قرارگاه‌ها می‌توانند تقسیم کار کرده و نیازهای خود را از قبیل اقلام مختلف را تأمین کنند. در واقع باید پیش از وقوع حوادث به سراغ افراد مشهور و سازمان‌ها رویم و بدنه سازمانی خود را آماده کنیم.

در حال حاضر اتاق بازرگانی و اتاق اصناف ایران که دو بازوی اقتصادی و مهم کشور محسوب می‌شوند، به طور کامل با ما هماهنگ بوده و با ما همکاری کردند. دلیل آن این بود که پیش از وقوع حوادث به سراغ آنها رفتیم و اعلام همکاری کردیم. بسیاری از چهره‌هایی که در حادثه اخیر با ما همکاری کردند که رقم آن‌ها حدود 180 نفر است، از افرادی بودند که ما پیش‌تر به سراغ آنها رفته و اعلام همکاری کرده بودیم.

اما در حادثه سیل ما یک قدم از کرمانشاه جلوتر هستیم و باید این قدم‌ها را تکمیل کنیم. برای تکمیل باید پول‌ها و کمک‌های نقدی را به صورت مستند گزارش دهیم. گام بعدی آن است که بعد از این حادثه به سراغ آدم‌های معروف رویم و بگوییم با توجه به نبود ضمانت برای وقوع حوادث دیگر، باید پیش از بروز حوادث با یکدیگر همکاری مشترک کنیم.

رئیس جمعیت هلال احمر پیش تر در یک مصاحبه اعلام کرده که سمن‌ها می‌تواند در عرض 24 ساعت مجوز فعالیت خود را از سازمان داوطلبان دریافت کنند، آیا این موضوع صحت دارد؟

نصیری: من این موضوع را اصلاح می‌کنم. چراکه سمن‌ها می‌توانند در عرض دو ساعت مجوز فعالیت خود را دریافت کنند. سازمان داوطلبان به صورت شبانه روزی باز بوده و تلفن‌های ما نیز فعال است. سمن‌ها نیز می‌توانند با مراجعه به این سازمان مجوزهای خود را دریافت کنند. البته سمن‌ها برای دریافت مجوز باید شرایطی داشته باشند.

اول اینکه سمن باید مؤسسه شده باشد، پروانه فعالیت آن تاریخ داشته باشد، نهاد نظارتی آنکه وزارت کشور است فعالیت آن را تأیید کرده باشد، در منطقه حضور داشته باشد و یک گزارش عملکرد به ما و نهاد نظارتی خود ارائه دهد. در این صورت در عرض دو ساعت می‌تواند مجوز گیرد. در حال حاضر نیز 36 من مجوز فعالیت گرفته و در مناطق سیل زده در حال فعالیت هستند.

در جریان حادثه پلاسکو، آتش نشانان مورد توجه خاص قرار گرفتند و سازمان آتش نشانی نیز با توجه به استقبال مردم برای جذب داوطلب اعلام فراخوان کرد. خال با توجه به حادثه سیل در کشور و توجه به خدمات نیروهای داوطلب، سازمان داوطلبان چه برنامه‌ای برای جذب نیروهای جدید و اعلام فراخوان دارد؟

نصیری: ما اگر امروز فراخوان نیاز به نیروی داوطلب دهیم، به جرأت می‌توان گفت بیست میلیون نفر برای خدمات داوطلبانه اقدام خواهند کرد اما موضوع مهم آن است که پیش از اعلام فراخوان ظرفیت لازم برای استفاده از توانایی آن‌ها را فراهم کنیم. در واقع باید بستر استفاده از این داوطلبان ایجاد شود. و تا زمانی که این بستر و زمینه به‌کارگیری نیروهای داوطلب ایجاد نشود، اعلام فراخوان بیهوده خواهد بود. این بستر و زمینه‌ها نیز با همکاری و تفاهم با دیگر دستگاه‌ها فراهم می‌شود و همکاری‌هایی که با وزارت بهداشت، بهزیستی و دیگر دستگاه‌های حمایتی داشته‌ایم، به این منظور است.

یکی از موضوعاتی که مطرح است این است که از هیچیک از خیرین سازمان داوطلبان تقدیر خاصی نشده و نام آنها ماندگار نمی‌ماند، برنامه‌ای برای این موضوع دارید؟

نصیری: در دوره‌های گذشته، تقریباً هرساله از خیرین تقدیر می‌شد. به نظر بنده باید برای این امر یک روز مشخص تعیین کرد و به عنوان یک نشان ماندگار هرسال از خیرین هلال احمر تقدیر کرد. من همین جا اعلام می‌کنم و قول می‌دهم که امسال در روز جهانی داوطلب، از خیرین هلال احمر تقدیر خواهیم کرد.

منبع: مهر