48 هزار نفر پاسخ گرفتند؛ شما ایرانی هستید/ مادر ایرانی هم حق انتقال تابعیت به فرزندش را به دست آورد/ تصویب یک لایحه بعد از 18 سال

اعتمادآنلاین| ‌ نیلوفر حامدی- هویت، مفهومی انتزاعی که با اوراقی همچون شناسنامه و کارت ملی بروز پیدا می‌کند، اگرچه موضوعی ساده برای خیلی از افراد محسوب می‌شود، اما جمعیت زیادی در ایران تا به حال از داشتن چنین حقی محروم بودند.

تابعیت، فرآیندی که در ایران صرفا با خون و از طرف پدر انتقال پیدا می‌کند، مانع بزرگی بر سر راه فرزندانی بود که مادر ایرانی داشتند، در همین کشور به دنیا آمدند، رگ و ریشه خود را در ایران می‌دیدند اما تابعیت ایرانی را نداشتند چون مادر ایرانی حق انتقال تابعیت خود به فرزندش را نداشت.

فرآیند 18 ساله برای تصویب لایحه انتقال تابعیت از مادر ایرانی به فرزند

سال 1380، برای نخستین‌بار و در سرشماری جمعیتی کشور این فرزندان دیده شدند. فرزندان ناشی از ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی. اقدامات برای حل این مشکل منجر به ماده واحده سال 1385 شد. طبق این ماده واحده، به فرزندان ناشی از چنین ازدواج‌هایی بعد از 18 سال شناسنامه تعلق می‌گرفت، اما همچنان مشکل ادامه داشت چون جمعیت دیگری بودند که از این سن گذشته بودند و عملا نمی‌توانستند اوراق هویتی دریافت کنند. ضمن اینکه این ماده واحده کامل نبود و کماکان اشتغال و تحصیل به عنوان معضل جدی این قشر باقی مانده بود.

6 سال بعد و در زمان ریاست محمود احمدی‌نژاد بر دولت، طرحی در مجلس برای اعطای تابعیت به مادرایرانی‌ها مطرح شد و مورد تصویب قرار گرفت اما شورای نگهبان به خاطر مغایرت با اصل 75 قانون اساسی آن را رد کرد. اصل 75 می‌گوید دولت باید تامین مالی کند اما دولت احمدی‌نژاد این طرح را تامین مالی نکرد.

این طرح شانسش را برای دومین بار و در سال 94 سنجید اما این‌بار حتی نتوانست در مجلسی که بخش اعظم آن را نمایندگان اصول‌گرا تشکیل می‌دادند، رای بیاورد.

فعالین مدنی و برخی از نمایندگان مجلس خسته نشدند و این مطالبه را ادامه دادند. رسانه‌ها بارها از این موضوع نوشتند و آسیب‌های اجتماعی ناشی از نداشتن هویت برای جمعیت محسوسی در کشور را متذکر شدند و در نهایت این موضوع به عنوان مساله‌ای رفاهی مطرح و مسئولیت پیگیری آن به وزارت رفاه محول شد. مسئولیتی که نتیجه‌اش تصویب این لایحه در دولت، در آبان ماه سال 97 و ارسال آن به مجلس بود.

از آنجایی که وقت زیادی از مجلسی‌ها در نیمه دوم هر سال، معطوف بر موضوج بودجه است، این لایحه در سال 97 فرصتی برای ورود به مجلس پیدا نکرد. قرار شد پس از پایان ماه رمضان در سال 98 این لایحه بررسی شود اما با تغییر برنامه، لایحه انتقال تابعیت فرزند از سوی مادر، روز 22 اردیبهشت سال 98 یعنی دیروز، در صحن علنی مجلس مورد بررسی قرار گرفت.

با وجود اینکه لایحه از همان ابتدا مخالفان سفت و سختی داشت اما کلیات لایحه در روز نخست تصویب شد و امروز هم جزئیات این لایحه و متن پیشنهادی کمیسیون قضایی بدون تغییر آنچنانی به تصویب اکثریت نمایندگان رسید.

زن ایرانی حق انتقال تابعیت به فرزندش را به دست آورد

بند و تبصره‌های لایحه اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی که در مجلس قرائت شد به شرح زیر است:

«فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی که قبل یا بعد از تصویب این قانون متولد شده یا می‌شوند قبل از رسیدن به سن 18 سال تمام شمسی به درخواست مادر ایرانی به تابعیت ایران درمی‌آیند. فرزندان مذکور پس از رسیدن به سن 18 سال تمام شمسی در صورت عدم تقاضای مادر ایرانی می‌توانند تابعیت ایران را تقاضا کنند که در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات) به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند. پاسخ به استعلام امنیتی باید حداکثر ظرف مدت سه ماه انجام شود و نیروی انتظامی نیز مکلف است نسبت به صدور پروانه اقامت برای پدر غیرایرانی اقدام کند.

تبصره1- در صورتی که پدر یا مادر متقاضی در قید حیات نبوده و یا در دسترس نباشند در صورت ابهام احراز نسبت متقاضی احراز نسبت با دادگاه صالح می‌باشد.

تبصره 2: افراد فاقد تابعیتی که خود و حداقل یکی از والدین‌شان در ایران متولد شده باشند می‌توانند پس از رسیدن به سن 18 سال تمام شمسی تابعیت ایرانی را تقاضا کنند که در صورت نداشتن سوءپیشینه کیفری و نیز نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات) به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند.»

48 هزار فرد فاقد بی‌هویت، بالاخره ایرانی شدند

این لایحه حالا به شورای نگهبان می‌رود و در صورتی که تبدیل به قانون شود، از این پس زن ایرانی حق دارد تابعیت خود را به فرزندش بدهد. حقی که سال‌ها از آن محروم بوده است. با توجه به اینکه مشکل ماده 75، یعنی تامین مالی از سوی دولت برای لایحه هم همچون دوران دولت احمدی‌نژاد وجود ندارد، به نظر می‌رسد شورای نگهبان دیگر مشکلی برای تایید آن نداشته باشد.

این قانون کمک می‌کند 48 هزار کودک بدون شناسنامه در ایران دارای هویت شوند. شناسنامه، کارت ملی، گواهی‌نامه رانندگی، حق تحصیل در مدارس و دانشگاه، حق اشتغال و حق استفاده از بیمه مواردی هستند که فرزندان چنین ازدواج‌هایی تا به امروز از آن محروم بودند و قانونی شدن لایحه به معنای به اتمام رسیدن تمام این محدودیت‌هاست.

مهدی، زهرا، رابعه، ثمن، آمنه، جعفر، مرجان و ...تا دیروز سوالشان این بود، مادر من ایرانی است، من کجایی‌ام و مجلس امروز پاسخشان را داد؛ شما ایرانی هستید.