واکنش وزیر آموزش پرورش به پدیده آموزش در منزل /ممانعت والدین از حضور دانش‌آموزان ابتدایی در مدرسه جرم است

اعتمادآنلاین| مدتی است که برخی از والدین به آموزش مطالب درسی به فرزندان خود در منزل روی آورده‌اند، آنها در واقع سعی دارند، ساختار رسمی آموزش در مدرسه را در خانه پیاده کنند که هیچ رسمیتی ندارد. (Homeschooling) یا آموزش در خانه در آمریکای شمالی مشهود است و آنجا بیشتر کاربرد دارد، البته قوانین آموزشی آنها با قوانین کشور ما متفاوت است. در کشور ما تحصیل دانش‌آموزان ابتدایی در مدارس یک قانون است و اگر والدین خلاف این قانون عمل کنند، مرتکب به جرم شده‌‎اند، در صورتی که در کشورهای آمریکایی و برخی از کشورهای اروپایی از آموزش در خانه به عنوان جایگزین آموزش در مدرسه استفاده می‌کنند.

اما علت اقدام والدین مبنی بر آموزش به فرزندان خود در منزل چیست؟ این مساله دلایل مختلفی دارد که یکی از آن عدم رضایت والدین از کیفیت پایین آموزش در مدارس است و همچنین حواشی برخی مدارس،‌ عدم ایمنی لازم و... که سلامت و روان دانش‌آموزان را تهدید می‌کند، البته پیشتر به این مسائل توجه نمی‌شد و اکثر قریب به اتفاق دانش‌آموزان در مدرسه درس می‌خواندند، اما با توجه به رشد تک فرزندی در خانواده و کوچک شدن آن توجه به تک فرزندان اهمیت بیشتری یافت و این مسائل و حواشی موجود در مدارس نیز بیشتر دیده شد.

(Homeschooling) یا آموزش در خانه شاید به علت دلسوزی والدین در حق فرزندان خود باشد، اما قطعا عواقبی در پی خواهد داشت که متوجه آن کودک یا نوجوان در سنین بالاتر پس از ورود به جامعه خواهد شد. از طرفی پدر و مادر هر چقدر هم که تحصیلکرده باشند، کارشناس آموزشی نیستند و به تمام ابعاد آموزش اشراف ندارند. برای بررسی ابعاد مختلف این موضوع با معاون ابتدایی آموزش و پرورش و معاون سابق وزیر آموزش و پرورش در مقطع متوسطه گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

آسیب‌های آموزش در خانه جبران‌ناپذیر است

رضوان حکیم‌زاده، معاون وزیر آموزش و پرورش در مقطع ابتدایی با بیان اینکه کیفیت در تربیت یک امر تخصصی است، گفت: برخی خانواده‌ها تخصصی در این زمینه ندارند و جالب است که می‎خواهند در همین مورد برای فرزندانشان تصمیم‌گیری کنند، گرچه خانواده به عنوان اولین کانون تربیت به رسمیت شناخته شده و نقش محوری دارد.

وی ادامه داد: در مراحل رشد وقتی انسان از مرحله اولیه خردسالی عبور می‌کند، به صورت معمول و بر اساس پژوهش‎های متعدد علمی نیاز دارد که در یک محیط جمعی تربیت شود. به همین دلیل سال‌های سال است که مکان‌هایی به اسم مدارس تشکیل شدند تا ادامه کار تربیتی خانواده را به عهده بگیرند. وجه تمایز مدرسه با خانواده در امر تربیت این است که در مدرسه تربیت در جمع و تعاملات به صورت گروهی انجام می‌شود.

حکیم‌زاده افزود: به هر حال ما بچه‌ها را بزرگ می‌کنیم تا وارد اجتماع شوند و قرار است مهارت‎های زندگی اجتماعی را یاد بگیرند و با دیگران تعامل کنند. شاید در خانه بتوان مفهوم علوم و ریاضی را آموزش داد، اما اصل تربیت اجتماعی در مدرسه اتفاق می‌افتد و نکته‌ای که خانواده‌های ما به شکل افراطی دنبال می‌کنند، این است که باید همیشه شرایط به شکل مطلوب باشد.

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه انسان در مراحل رشد خود و در سیر تربیتی‌اش قرار نیست همیشه در شرایط آرامش و آسایش باشد تا این تربیت خیلی خوب اتفاق بیافتد، گفت: اتفاقا در حین حضور در مدرسه و کار با جمع است که فرزندان ما تعامل را می‌آموزند و می‌فهمند در دنیا باید به فکر دیگران هم باشند. محیط مدرسه مثل محیط خانه نیست که کودک محور باشد و همه امکانات را در اختیار کودکان قرار دهیم.

وی اضافه کرد: سال‌هاست خانواده‌ها به تک فرزندی گرایش پیدا کرده‌اند و اغلب بر این باورند که باید همه چیز را برای فرزندشان فراهم کنند، از این رو کودکان زیادی از دوستی، بازی، قهر و آشتی با خواهران و بردارهایشان محروم شدند. همه اینها به صرف این بود که ما امکانات بیشتری را در اختیار بچه‌ها قرار دهیم و در ادامه همین دیدگاه، خانواده‌ها احساس می‌کنند، حتما باید در هر شرایطی به فرزند آنها خیلی خوش بگذرد. در زندگی اجتماع آدم‌ها باید یاد بگیرند در کنار هم سختی‌ها، ‌ناملایمات و خوشی‌ها را تجربه کنند.

حکیم زاده به نقش جنبه‎هایی مهارتی و تربیتی در مدارس تاکید کرد و گفت: طی دو سال گذشته رویکرد ما در دوره ابتدایی این بوده که متناسب با اقتضائات دوران کودکی پیش برویم و بسترهای مناسب برای یادگیری مهارت‌‎های اجتماعی توسط بازی، هنر، ادبیات، داستان نویسی و... اتفاق بیافتد. با ارائه تکالیف مهارتی و حذف کردن برنامه‌هایی که ممکن است خیلی مناسب کودکان نباشد، تلاش شد تا محیط مدارس را به سمتی ببریم که مهارت‌های اجتماعی بچه‌ها خیلی خوب شکل بگیرد و صرفا تاکید مدرسه روی یک سری مفاهیم علمی نباشد.

معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: خانواده‌ها اگر می‌خواهند یک کار خوب در حق فرزندانشان انجام دهند، این است که به آنها فرصت حضور در مدرسه را بدهند تا به جای وابستگی‌های شدید به خانواده، خودشان را برای زندگی اجتماعی آماده کنند، برای این اقدام نیز هیچ جایی بهتر از مدرسه نیست. خانواده‌ها نهایتا بتوانند ریاضی و فارسی را بهتر به فرزندانشان یاد بدهند، اما آیا می‌توانند برای فرزندانشان دوست هم پیدا کنند؟ آیا می‌توانند در آن سن و سال دوست فرزندان خود باشند؟ قطعا بچه‌ها نیاز به دوست‌یابی، کار گروهی و مشارکت دارند که همه اینها در مدرسه اتفاق می‌افتد.

با آموزش خانگی هیچ‌کسی به موفقیت نرسیده‌است

وی تصریح کرد: سپردن بچه‌ها به مدرسه می‌تواند مزایای متعددی داشته باشد که نگهداشتن بچه‌ها در خانه نمی‎تواند آنها را برآورده کند و در نهایت Homeschooling شاید بتواند یک سری آموزش‌های صرف درسی را به شکل بهتری به بچه‌ها ارائه کند، اما در راستای آن بسیاری از فرصت‌های رشد و پرورش شخصیت را از بچه‌ها می‌گیرد که اصلا قابل جبران نیست و خانواده‌ها بعدا آسیب‌هایشان را خواهند دید.

حکیم‌زاده در پاسخ به این سوال که چرا به تدریج این بی‌اعتمادی به مدارس شکل گرفته است؟ گفت: ارزیابی عمکلرد مدارس باید شامل یک نگاه همه جانبه باشد. به طور کلی معلمان زحمات زیادی می‌کشند، اما تلاش‌های آنها چندان دیده نمی‌شود. فراموش نکنیم همه کسانی که امروز در جامعه ما مسئولیت‌های سنگینی دارند یک روزی در مدارس و توسط معلمان در دوره ابتدایی تربیت شدند، اما نمی‌توانیم افرادی را پیدا کنیم که توسط Homeschooling به موفقیت رسیده‌اند.

معاون وزیر ادامه داد: ممکن است که خانواده‌ها تحصیل کرده باشند، اما تخصص تعلیم و تربیت جدای از همه اینهاست. ما به عنوان اعضای آموزش و پرورش مشارکت فعال خواهیم داشت تا اشکالات مدرسه برطرف شود. اگر مدرسه‌ای مشکلی دارد راهش این نیست که بچه را از مدرسه بیرون ببریم و آن را از فرصت رشد اجتماعی محروم کنیم و بعد تصور کنیم که در حق فرزندمان خوبی کرده‌ایم.

وی در خصوص نقش مدرسه برای پیشگیری از Homeschooling توضیح داد: سیاستی که وزارتخانه در این زمینه دارد، مبنی بر کیفیت‌بخشی به کار مدارس است و برنامه‌هایی که به خصوص در دوره ابتدایی اجرا می‌شود در همین سمت و سو است. انتظاراتی که والدین از مدارس دارند، انتظاراتی است که بعضا مبنای علم تعلیم و تربیت ندارد. به عنوان مثال اینکه انتظار داشته باشند فرزندانشان در رقابت‌ها مقام اول، دوم و سوم کسب کنند، قابل قبول نیست، زیرا این کار در نظام‌های پیشرو دنیا امر مردودی است.

معاون آموزش ابتدایی آموزش و پروش گفت: مدارس می‌توانند با تدوین ابعاد تربیتی و آگاه کردن خانواده‌ها به آنها بگویند، متناسب با سن فرزندانشان چه انتظاری می‌توانند از آنها داشته باشند. مدارس می‌توانند در همکاری با والدین به عنوان شرکای اصلی تربیت با هم برنامه‌هایی را تدوین کنند که خانواده‌ها بتوانند مشارکت بیشتری داشته باشند.البته از طریق برنامه بوم این فرصت فراهم شده تا والدین همکاری فعالی داشته باشند و نظرات آنها حتما مورد توجه قرار بگیرد. هر چقدر ما بتوانیم والدین را دخالت دهیم، بیشتر می‎توانیم اعتماد آنها را جلب کنیم.

حکیم‌زاده افزود: بر اساس سند تحول بنیادین موظفیم به سمتی برویم که بچه‌ها بتوانند در زمینه‌های متعدد رشد کنند، در حالی که رویه‌های گذشته فقط پیشرفت علمی آکادمیک بوده است. ایجاد رقابت کاذب میان بچه‌ها از لحاظ رشد اجتماعی به ضرر آنها است. اگر خانواده‌ها در کنار مدرسه به تعامل برسند، می‌توان کارهای مثبتی انجام داد.

معاون وزیر با بیان اینکه ما سعی می‌کنیم زمینه‌های مشارکت همکاری والدین را در فرایند برنامه‌های مدرسه فراهم کنیم و نظرشان را لحاظ کنیم، گفت: یکی از برنامه‌های وزارتخانه مشارکت بیشتر والدین با مدرسه است. خانواده‌ها به آینده فرزندانشان علاقه‌مند هستند و تصور می‌کنند، این اقدامات به نفع فرزندانشان است و چون تخصصی در امور تربیتی ندارند، گاهی اوقات تصمیماتی می‌گیرند که اثراتش در بزرگسالی فرزنداشان نمایان می‌شود.

وی بیان کرد: اگر قرار بود، خانواده‌ها متولی آموزش باشند در دنیا هیچ مدرسه‌ای ساخته نمی‌شد، اما همیشه انتظارات از مدرسه حداکثری است، علاوه بر این رسانه‌‎ها فراتر از مدرسه و فراتر از خانواده وارد زندگی کودکان شده‌اند. سهم مدرسه موثر است، ولی در همه جای دنیا گفته شده که تعلیم و تربیت هم راهگشای مسائل و هم مسبب مسائل است.

حکیم‌زاده تاکید کرد: دغدغه حتی یک نفر از والدین هم برای ما مهم است، نمی‌گویم چون تعداد کم است، پس اهمیتی ندارد. امروز صدا و سیما در امر تعلیم و تربیت دخالت بسیار جدی دارد و ممکن است حتی با اقداماتش تمام سیاست‌هایی آموزش و پرورش را خنثی کند. گاهی وقت‌ها دغدغه‌هایی در ذهن والدین می‌آید که اصالت تربیتی ندارند و از طریق صدا و سیما ایجاد شده است. به همین دلیل والدین به مدرسه انتقاد می‌کنند که چرا کلاس تست برای فرزندان ما نمی‌گذارید، در حالی که نباید هیچ کلاس تستی برگزار شود.

معاون وزیر آموزش و پرورش اظهار داشت: صداو سیما باید برنامه‌های علمی در رابطه با اینکه تعلیم و تربیت امروز در دنیا چطور انجام می‌شود را پخش کند و اینکه در کشورهای دیگر دنیا چطور به بچه‌ها مسئولیت‌پذیری و مهارت را می‎آموزند و در این زمینه ذهن خانواده‎ها را آگاه کنند. صدا و سیما می‌تواند موجب تصحیح نگرش‌ها و تصمیمات غلط برخی خانواده‎ها از جمله Homeschooling شود.

واکنش وزیر آموزش پرورش به پدیده آموزش در منزل

محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش چندی پیش در خصوص آموزش والدین به فرزندان و عدم حضور آنان در مدرسه توضیح داد: البته گستره این اقدام کم است، ولی برخی از خانواده‌ها اعتماد لازم به آموزش و پرورش را ندارند، از این رو ما باید برای حل آن تلاش کنیم. ما باید اشکالات‌مان را برطرف کنیم تا خانواده‌هایی که به این تشخیص رسیده‌اند، تشخیص‌شان را برطرف کنند.بطحایی همچنین بر روشنگری افکار عمومی درباره این مساله تاکید کرده است.

جلوگیری والدین برای حضور دانش‌آموزان مقطع ابتدایی به مدرسه خلاف قانون است

عبدالرسول عمادی، معاون سابق وزیر آموزش و پرورش در مقطع متوسطه درباره آموزش به دانش‌آموزان در خانه و افت کیفیت آموزش در مدارس گفت: ممکن است، آسیب‌های اجتماعی و ناهنجاری‌ها در هر مجموعه‌ای باشد که در مدارس نیز وجود دارد، اما برای اینکه ما عملکرد مدارس را بهبود ببخشیم، در سراسر کشور طرح ملی " تعالی مدرسه" را به اجرا در آوردیم.

وی ادامه داد: در ایران آموزش دوره‌های ابتدایی اجباری است، اگر در دوره ابتدایی والدین مانع حضور فرزندشان به مدرسه شوند، مرتکب به جرم شده‌اند، زیرا همه بچه‌ها باید در دوره ابتدایی در مدرسه حضور داشته باشند. در قانون اساسی با توجه به اینکه آموزش تا پایان دوره متوسطه رایگان است، اما در این مقطع آن را اجبار نکرده است.

عمادی با اشاره به اینکه آموزش در دوره ابتدایی الزامی است، گفت: آموزش دوره ابتدایی در مدارس الزامی است و باید کودکان در این سنین حتما به مدارس بیایند. در این میان ممکن است، کسی پس از پایان دوره ابتدایی و پایانی دوره متوسطه اول نخواهد آموزش‌های متمرکز و تخصصی دوره دوم را بگذراند که در این صورت خلاف قانون نیست.

وی در واکنش به اینکه برخی از والدین ترجیح می‌دهند به کودکان خود در خانه آموزش دهند، چرا که معتقدند مدرسه کیفیت آموزشی مناسبی ندارد و کودکان در معرض آسیب‎های متعدد هستند، گفت: من آمار خاصی در این زمینه ندارم، ولی قطعا هدف از مدرسه رفتن برای دانش‌آموز یادگیری یک سری مفاهیم علمی نیست که خانواده به او یاد دهد. مهمترین کارکرد آموزشی مدرسه، تربیت اجتماعی دانش آموزان است و خانواده‌هایی که به این مهم توجه نمی‌کنند، قطعا نمی‌توانند بچه‌هایی تربیت کنند که در تمام ساعات تربیتی یک رشد متوازن داشته باشند و با این کار از ابعاد رشد و تربیت که قرار است در یک محیط جمعی اتفاق بیافتد، غفلت می‌شود.

منبع: ایلنا