کاهش ازن در تهران فقط با کاهش تردد خودرو‌ها

اعتمادآنلاین| ‌ صدرالدین علی‌پور، مدیرکل محیط‌زیست شهرداری تهران درباره آلودگی ناشی از ازن در سطح شهر تهران گفت: اگرچه پایش ازن از گذشته صورت می‌گرفت،‌ اما خیلی دقیق و با استفاده از سیستم آنلاین و به صورت منظم نبوده است، از طرفی تعداد ایستگاه‌های ثبت آلایندگی ازن نیز کافی نبود، اما طی دو سال گذشته پایش ازن به صورت دقیق‌تری انجام و به عنوان یک آلاینده جدی در نظر گرفته شده است.

وی با اشاره به نادیده گرفتن آلایندگی ازن در آلودگی هوای تهران افزود: آلاینده ناکس که یکی از عوامل تولید ازن است،‌ در دمای بالای احتراق و از خودروهای در حال حرکت متصاعد می‌شود که منبع جدیدی نیست و واکنش آن با نور خورشید در فصل گرم منجر به تولید آلاینده ثانویه ازن می‌شود.‌

علی‌پور با اشاره به اینکه طی دو سال گذشته ناکس با دقت بیشتری اندازه‌گیری شده است، افزود: در نتیجه به تازگی متوجه این آلاینده شده‌ایم، اما این اشکال کار ما است که در هر برهه زمانی بر روی آلاینده‌ای که انتشار بیشتری دارد، تمرکز می‌کنیم.

وی افزود: برای مثال یک زمان تمرکز در بحث آلودگی هوای تهران تنها بر روی کربن مونوکسید بوده است، در تمام برنامه‌ریزی‌ها و پایش‌ها با جدیت اثرات منفی آن بحث و دنبال می‌شد و در نهایت با اقدامات صورت گرفته میزان آلایندگی کربن مونوکسید کاهش یافت،‌ اما در آن مقطع از مساله ذرات معلق (‌PM) غفلت شد.

او با بیان اینکه در مقطع دیگری صرفا به مساله ذرات معلق پرداخته شد،‌ گفت: در شهر تهران که اطراف آن منابع ریزگرد وجود دارد و حتی از مرزهای خارجی نیز ریزگردها وارد می‌شوند، در صورت نبود خودرو نیز آلودگی ناشی از ذرات معلق محتمل است و این شاخص دقیقی نیست که آلودگی را صرفا به خودرو و یا یک منبع طبیعی ربط دهیم.

مدیرکل محیط زیست شهرداری تهران تصریح کرد: زمانی که آلاینده ناکس می‌رود، هیدروکربن‌ها و ذرات معلق افزایش می‌یابند، پس با برقراری ارتباط همزمان بین این آلاینده‌ها می‌توان پی‌برد، آلایندگی چه میزان برپایه تردد خودروها، آلودگی صنایع و منشا طبیعی است.

وی با بیان اینکه تمرکز بر روی یک آلاینده خاص باعث غفلت از سایر آلاینده‌ها در این سال‌ها شده است، خاطرنشان کرد: پرداختن بیش از حد به ذرات معلق باعث شد، توجه‌ها صرفا بر روی خودروهای دیزلی باشد و سهم خودروهای بنزینی را کمتر نشان دهیم و در نتیجه از سهم آلایندگی ناکس‌ غافل ماندیم.

علیپور با تاکید بر اینکه پایش آلاینده‌های هوا باید به صورت همزمان انجام شود، گفت: کلید حل کارشناسی آلودگی‌ هوای تهران بررسی تاثیر آلاینده‌ها بر روی مولفه‌های دیگر و یک برنامه‌ریزی جامع و یکپارچه است. از طرفی سهم منابع ثابت که در اطراف شهر در حال فعالیت هستند، در آلودگی هوای تهران نیز در نظر گرفته شود.

وی با تاکید بر اینکه در تهران نیازمند یک لیست سیاهه انتشار هستیم که مرجع هر اقدامی در بحث آلودگی هوا است، بر لزوم همکاری نهادهای بین‌المللی برای تدوین این لیست تاکید کرد و افزود: لیست سیاهه انتشار آلاینده‌ها که براساس نوع خوردو،‌ تنوع خودرو،‌ کیفیت سوخت و وضعیت آب و هوایی تدوین می‌شود، باید با یک نهاد بین‌المللی تهیه شود، زیرا ممکن است دستگاه‌ها در صورت دخالت در تدوین آن تلاش کنند، سهم خود در آلایندگی را کمرنگ کنند. اگرچه که توان داخلی برای رسیدن به این لیست وجود دارد،‌ اما برای آنکه حرف و حدیث‌ها کم شود،‌ بهتر است از یک نهاد بین‌المللی کمک گرفت، از طرفی هنوز هم ما از اطلاعات جایکا که مربوط به بیست واندی سال پیش است، به عنوان منبع استفاده می‌کنیم.

علی‌پور در ادامه افزود: پس از تهیه لیست سیاهه انتشار باید برای کاهش آلودگی هوا برنامه‌ریزی شود و سپس براساس نوع آلاینده و زمان انتشار سیاست‌گذاری‌ها در حوزه سوخت،‌ خودرو،‌ صنعت و تمام مواردی که در آلایندگی دخیل هستند، تبیین شوند.

وی به تکالیف دستگاه‌های اجرایی در آلودگی هوا نیز اشاره کرد و گفت: نه با بهبود کیفیت هوا می‌توان مدعی شد که با کمک شهرداری آلودگی کاهش یافته و نه اگر هوا خیلی آلوده باشد‌، می‌توان گفت شهرداری مقصر است. شهرداری تهران یک دستگاه در کنار ده‌ها دستگاه دیگر است.حوزه‌های سوخت،‌ صنایع‌ و دولت که باید بودجه کافی را در اختیار دستگاه‌ها قرار دهند، ‌همه در کاهش آلودگی هوا سهم دارند. دولت باید بودجه کافی را برای توسعه حمل ونقل عمومی که محور اصلی کاهش ترافیک و کاهش آلودگی هوا است، اختصاص دهد. همچنین تکالیف و سهم مردم نیز در کنار دستگاه‌های اجرایی‌ و ‌شهرداری مشخص شود و با هر مجموعه با توجه به نقشی که در آلودگی دارد،‌ به لحاظ قانونی برخورد صورت گیرد.

مدیرکل محیط زیست شهرداری تهران تاکید کرد: با اجرای این شیوه‌ است که می‌توانیم مساله آلودگی هوا در تهران را به نقطه روشنی برسانیم و در غیر اینصورت،‌ یک غفلت از سناریوی آلودگی هوا مدام مطرح می‌شود و صرفا براساس خواست خود یا مساله‌ای که تب آن داغ است، حرف‌هایی می‌زنیم و اقداماتی انجام می‌دهیم. شیوه عمل ما اکنون به این صورت است که در فصل آلودگی درباره آن حرف‌هایی می‌زنیم و بعد از اتمام فصل،‌ آن را تا سال آینده به فراموشی می‌سپاریم.

وی درباره در نظر گرفتن شاخص‌های آلودگی هوا در فصل‌های مختلف و برنامه‌ریزی براساس آنها اظهار داشت: باید براساس نوع شرایط، شاخص‌های مختلف مورد بررسی قرار گیرند،‌ اما طی سال‌های گذشته تمرکز تنها بر روی ذرات معلق بوده است،‌ در حالی که ازن آلاینده فصل گرم است و آن را نادیده گرفتیم،‌ از طرفی انباشت کربن مونوکسید در فصل سرد بارزتر است.

علی‌پور با بیان اینکه مهمترین عامل بررسی آلاینده‌ها منبع تولید آلودگی است، افزود: نوع خودروها و کیفیت آنها باید دسته‌بندی و براساس لیست سیاهه،‌ مدلسازی صورت گیرد و همچنین میزان آلودگی مشخص شود. برنامه‌ریزی براساس این موارد اولویت‌ها را برای ما مشخص می‌کند. اینکه در هر فصل سال بر کدام منبع آلایندگی تمرکز کنیم، تنها درصورت داشتن یک سناریو مشخص خواهد شد.

مدیرکل محیط زیست شهرداری تهران درباره راهکارهای کوتاه مدت و بلندمدت کاهش ازن در فصل تابستان گفت: از آنجایی که منبع ازن بیشتر خودروها هستند،‌ در نتیجه پیشگیری از گسترش آن با اصل تردد ارتباط دارد. از طرفی باید نقش جایگاه‌های سوخت را نیز در ایجاد ازن در نظر بگیریم. در فصل گرم بخار بیشتری از جایگاه‌های سوخت متصاعد می‌شود. ما سیاست اشتباهی داریم که به جایگاه‌ها برای این هدر رفت بنزین پول می‌دهیم. وقتی ضرر جایگاه‌دار را پرداخت می‌کنیم، انگیزه ایجاد مکانیزم‌های کنترلی در جایگاه‌های سوخت را کمتر می‌کنیم،‌ البته انتشار این آلودگی‌ها و اثرات محلی آنها در طرح کهاب کنترل می‌شده که البته اکنون این اقدام کمرنگ شده است.

وی در ادامه تاکید کرد: موارد ذکر شده از جمله سیاست‌هایی است که باید به صورت همزمان بررسی شود. در هر صورت در مسائل محیط زیستی،‌ کاهش از مبدا اساس است. این درست نیست که آلودگی را تولید کنیم و بعد دنبال راهکار باشیم.

علیپور درباره تشکیل تیم کارشناسی برای بررسی آلایندگی ازن در معاونت حمل و نقل و ترافیک گفت: این تیم به پیشنهاد اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تشکیل شده است. این یک مساله سیستمی است و شخصی نباید درباره آن اظهارنظر کرد. باید متخصصان و صاحب‌نظران گفت‌وگو کنند و به یک جمع‌بندی مشترک برسیم تا هرکسی از زاویه دید خود بیان مساله نکند. در این تیم اساتید دانشگاهی،‌ نمایندگانی از سازمان محیط زیست و همچنین شهرداری تهران،‌ شرکت کنترل کیفیت هوای تهران و سازمان ترافیک حضور دارند.

علی‌پور درباره طرح ترافیک جدید که از آن با نام طرح کاهش آلودگی هوا نیز یاد می‌کنند‌، گفت: بحث درباره طرح ترافیک گسترده است. اساس کنترل ترافیک در دنیا نیز زون‌بندی است و با یک سیستم تصاعدی پرداخت از خودروهای پرتردد و آلاینده مبالغ بیشتری دریافت می‌کنند. البته در کنار آن حمل و نقل عمومی امن و ارزان نیز باید توسعه یابد تا سهم جابجایی‌های شخصی کاهش یابد و متعاقب آن آلودگی هوا کم شود. اصل این مساله درست است و در تهران نیز بر همین اساس عمل شده است‌، اما در شروع کار این مساله طبیعی است و باید بتدریج به سمتی پیش رویم که در زون‌های ترافیکی سیستم‌ها و گیت‌های الکترونیک وجود داشته باشیم،‌ خودروها مجهز به GPS باشند و با ورود به محدوده‌های ترافیکی به صورت تصاعدی‌، مبالغی برای آنها شارژ شود.

وی افزود: طبیعتا کاهش سهم خودروهای شخصی و جایگزینی سیستم حمل و نقل عمومی به کاهش ترافیک و کاهش آلودگی هوا کمک خواهد کرد، اما این طرح در شروع است و مبنای کار براساس پلاک خوانی است که مکانیزم مشکل داری است و تعداد داده‌هایی که باید ثبت شود بالا است. اگر بتوانیم در آینده به ثبت الکترونیک و ثبت خودکار حضور در محدوده به ازای زمان و تخصیص عوارض بر این مبنا برسیم و عوارض پرداختی نیز مستقیما در بخش حمل ونقل عمومی صرف گردد،‌ یک راهکار اصولی در کاهش آلودگی هوا است.

او در پایان درباره روش‌های کاهش ازن در تابستان گفت: اساس کاهش ازن کاهش تردد خودروها است و از طرفی کنترل کیفیت سوخت و خودرو نیز اثرگذار هستند. در معاینه فنی آلایندگی ناکس مورد بررسی قرار نمی‌گیرد،‌ زیرا یک آلاینده متحرک است که در وضعیت ثابت قابل اندازه‌گیری نیست. بالابردن کیفیت سوخت و خودروها که در واقع همان کنترل از مبدا است، در کاهش این آلاینده اثرگذار خواهد بود.

منبع: ایلنا